Nýtt dagblað - 30.08.1941, Blaðsíða 3

Laugardagur 30. ágúst 1941.
NÝTT DAOBLAo
3
TUNGUR TVÆR
Morgunblaðið fær enn eitt kast iðrunar og yfirbótar
t
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Gunnar Benediktsson.
Grundarstíg 4, sími 5510.
Ritstjóm:
Garðastr. 17, sími 2270.
Aígreiðsla:
Austurstr. 12, sími 2184.
Víkingsprent h. f., Hverfis-
götu. Sími 2864.
Hítaveítan
Við erfiðleikalniai i húsnæðismálunr
um, bætast nú áhyggjur manna um
að ekki verði hægt að afla kola til
upphitunar, og horfir málið mjög al-
varlega eins og sakir standa. Bret-
ar gáfu að visu leyfi fyrir að flutt
yrði hingað til lands í ágústmán-
uði sem svarar fimm skipsförmum
eða um 10 þúsund smálestum, en
frekari tryggingu fyrir kolaflutningi
til landsins hafa peír ekki viljað
veita enn. Bera þeir getuleysi sínu
við, og hafa jafnvel bent íslending-
um á að leita fyrir sér í Ameríku
um kolakaup, en slikt mundi vitan-
lega hækka kolaverðið upp úr öllu
v’aldi.
Það verður ^>6 ekki séð, að héi
sé um réttmæta afsökun að ræða
hjá Bretum, þvi að kolanotkun okk-
ar er ekki svo mikil, að hún hafi
neitt að segja miðað við kolafram
Ieiðslu »:(g kolaþörf Breta. Fari svo
að þeir neiti eða færist undan að
selja okkur kol, þá er þar um
hneinar og beinar vanefndir að ræða
á marggefnu loforði um að sjá okk
ur fyrir þvi, sem við þörfnumst.
] sambandi við hitaþörf bæjarins
er vitanlega mikið rætt irm hitaveit
una, þó að hún komi auðvitað ekki
að haldii í vetur. Eftir að útséð var
um, að ekki yrði hægt að nálgast
efni það, sem búið var að kaupa til
þessa mannvirkis, sneru Islendingar
sér til Breta um kaupin. Þeir hafa
ekki gefið neitt svar enn, hvork,'i
af né á. En vegna þess hve lengi
hefur staðið i samningaþófi þessu,
og sökum þess, hve þörf Breta er
brýn fyrir stálvörur til hargagna-
iðju sinnar, verður að teljast frem-
ur lítil von til þess, að þeir telji
eig geta selt okkur eftii til hita-
veitunnar. Um þetta skal þó ekkert
fullyrt að sinni.
Þá hafa menn tengt wmir um
framkvæmd hitaveitunnar við Am-
eríkusamningana. Viðskiptanefnd sú,
sem fór vestur um haf fyrir nokkru
hefur fengið þvi áorkað, að ekki
þarf sérstakt útflutningsleyfi fyr-
ir vörusölu til íslands, þegar und-
anskildir eru 15 vöruflokkar, sem
sérstakt leyfi þarf til að seljía
hingað. Bjuggust menn jafnvel við
því uersta, að efni til hitaveitunnar
væri í hópi þessara vörutegunda, en
að því er blaðið hefur sannfTétt,
þá er ekki svo, og vöruflokkar þess
ir viðskiptum okkar lítt viðkom-
andi yfir böfuð.
Má því telja miklar líkur eða
jiafnvel fulla vissu fyrir þvi, að af
bálfu Bandarikjanna sé ekkert þ\i
til fyrirstöðu, að við getum feng-
ið efni til hitaveitunnar, ef okkur
brjestur ekki fjárráð til þess að
gneiöa það með.
En þar stendur hnifurinjt í kúnni.
Við erum ekki fiárs okkar ráðrmdi.
í gær tekur Morgunblaðið til með
ferðar framhaldssamningana við
Breta og \itir að verðugu seinagang
þann, sem á þeim er og brezki að-
jlinn á sökina á. Þá vítir það einnig
tfleina i fari brezku stjómarinníir í
garð okkar lslendinga, svo sem
tregðu þeirra við að láta af hendi
til okkar ýmsar brýnustu nauðs\Tij
ar, sem okkur er langsamléga hagan
legast að fá frá þeim, sérstaklega
kol, þá er einnig minnst á yfirgapg
brezku herstjómarmmar i húsnæðis-
málunum, þótt ekki sé þeð orð not-
að.
Það er hálfskoplegt að sjá slik
ummæ(l|L i þessu blaði, en allt hefur
það sinar ástæður. Sem höfuðmál-
svafi Ólafs Thors hefur það nú
kollhlaupið sig svo á vömum sin-
um fyrir brezk-islenzka fisksölu—
samningirm, að það hefur komizt að
raun um, að við syo búið má ekki
standa. Nú viðurkennir það að vísu,
að samningur þessi sé okkur há-
bölvaður út af fyrir sig, en hann
hafi verið þannig gerður i því
trausti, að framhaldssamningar
bættu þar um. Nú er náttúrlega ekk-
ert um það að deila, að þótt Bret-
ar gerðu við okkur sæmilega samn-
inga á öðTum sriðum, þá getur fiski
mannastétt landsins aldrei farið öðru.
visi út úr þessum samningum en á
hinn svivirðilegasta hátt, en það er
nú orðið svo augljóst mál, að ekki
er þörf um að ræða, en eigi yfirbót
Morgunblaðsins að verða fullnægj-
andi og verðskulda afplánun
drýgðra synda, þá ber þvi að leggj-
ast á kné i fullkominni auðmýkt
og játa samninginn hina svívirðileg-
ustu órás á fiskimannastétt lands-
ins. ‘ <
Og komum nú að ásökunum MbL
í garð brezku stjómarvaldanna út
af meðferð á okkur veikum og bjarg
arlitlum, þar sem tekið skal hér
undir hvert einasta orð. Mundi Mbl.
ekki getað þjappað svo að moðinu
i kolli sínum, að þar fengist lítils
háttar skot fyrir jafn augljósa stað
reynd og þá, að brezk yfirvöld nota
sér þáð í viðskiptum sinum við okk
ur, að við eigum ekki aðeins moð-
liausa í helztu fulltrúastöðum okkar,
heldur einnig menn, sem skríða fyr-
ir þeim, eru reiðubúnir til að taka
málstað hvers þess aðila, sem vill
troða íslenzku þjóðina um tær, ef
þeir geta sjálfir haft einhvem hagn-
að af. Er til of mikils mælzt, þótt
Bretar hafa tekið alla utanrikis-
\*erzlun okkar i sinar hendur og
skammta okkur dollara til kaupa á
Amerikumarkaði. Þeir hafa að visu
lofað að greiða fyrir viðskiptum
okkar þar í laindi, og haft á orði
að losa um fjárráð okkar, en það
hefur bara ekkert orðið úr þvi enn
sem komið er, hvað sem síðar kann
að verða. Okkur er ekki nóg að
fá efni til hitaveitunnar keýpt i
Ameríku, ef Bretar neita okkur irm
gjaldeyri til þess að kaupa fj'rir.
Eins og um hnútana er búið með
xóðskiptasamningum okkar við Breta
er symilegt, að ekki verður flutt
meira á amerískan markað, en næg
ir fyrir litlum hluta þeirra óhjá-
kvæmilegu nauðsjTija, sem kaupa
verður þajr í landi.
gert væri ráð fyrir, að aðalmálgagn
atvinnumólaráðherra geti haft ein-
hvern pata af því, að til þess að smá
þjóð eins og við íslendingar erum,
geti á einhvem hátt staðið á rétti
sinum, þá þurfum við að sýna það,.
að við stöndum sem órofa beild um
málstað þjóðarínnar i öllum grein-
um. Það þýðir ekki að afsaka drýgð
ar syndir með öðru eins og þvi, að
við höfum látið leika á okkur í
trausti þess, að við fengjum það
uppbætt með öðrum samningum síð
ar meir, þannig ganga engir að
samningum nema glópar einir, sem
allir telja sig hafa rétt til að fara
með eftir vild sinni. Getur Morgun
blaðið ekki skilið það, að það eru
þjóðstjómarblöðin hér í Reykjavík,
sem hljóta að koma þeirri hugmjmd
inn hjá sérhverjum ókunnum aðila,
að allir íslendingar séu þær útlend-
ingasleikjur og ræflar, að þeim sé
allt. bjóðandi. Morgunblaðið verður
Maður, sem býr utan bæjarins og
þarf að fara til bæjarins á hverj-
um degi vegna atvinnu sinnar, skrif
ar blaðinu á þessa leið:
Mikil óánægja er meðal þeirra
manna, sem þurfa á ferðum Strætis-
vagnanna út úr bænum að haldá.
Það hefur oft veriö um það talað,
five þrengslin,'í strætisvögnunum eru
mikil, en hitt er þó enn sárara, að
menn geta þurft að bíða milli ferða
eða jafnvel lengur til þess að fá far.
Strætisvagnafélagið hefur einkarétt
á öllum leiðum nokkuð út fyrir
bæinn og geta þvi aðrar stöðvar
því ekki látið bíla faTa þessar leið-
ir, nema einkabilar séu teknir. —
Strætisvagnafélagið mun bera því
við, að það hafi ekki svo manga
bíla, að það geti sett nægilega
marga bíla á hverja Ieið, en það
\-erður að gera þá kröfu til þeirra,
„Pað er engínn
fullspottaður"
Framh. af 2. síðu.
spottar sig sjálfur", og hefur kenn-
urum þessum óneitanlega tekist það
með þeirri prýði, að vert er að yfii’
lýsingin sé höfð) í minnum Iengur en
efni standa til að öðru leyti.
t Þeir geta verið vissir um, að
Jónas glottir í kampinn að bama
skap þeirra, þó honum þyki gott
að etja fíflinu á foræðið.
ooooooooooooooooo
Gerizt áskrif-
endur að
Nýju dagblað
C'OOC OOO ooc xx>
að athuga það, að þjóðstjómarblöð
in eru ekki aðeins þjóðarsmán, held
ur einnig þjóðarböl, sem ekki verð-
ur hjá komizt, að gefi undir fót-
inn með hverskonar yfirgang á
hendur okkur..
Við skiljum afstöðu Miorgimblaðs-
ins, það er málsvari. harðvítugasta
hluta fjáraflastéttarinnar á Islandi,
og fjáraflastéttir hafa alltaf and-
stæða hagsmuni við alþýðu þjóðar
sinnar og venjulega sameiginlega
hagsmuni með fjáraflastéttum ann-
arra þjóða. Þessvegna stendur Mbl.
með brezku samningamönnu'num i
fisksölusamningunum, því að þar
tryggði fjáraflaklika þess sér ærinn
ávinning. En þessi fjáraflaklíka get
ur hinsvegar ekki viðhaldið arðráns
aðstöðu sinni, nema hún geti blekkt
mikinn hluta alþýðunnar á Islandi til
fj’lgis við sig. Þessvegna tekur það
öðru hverju köst eins og í gær-
morgun.
sem sérleyfin veita, að þeir veiti
engri stöð meiri leyfi en swo, að
hún sé fær um að fullnægja flutn-
ingsþörfinni. Vanti eina stöð vagna
til að fullnægja þeim skyldum, ei
hún hefur tekizt á herðar, þá verð
ur hún að leita til annarra stöðva
um hjálp þær stundir, sem hún
getur ekki annað þörfinni, og bregð
ist hún því að gera það, þá verð-
ur sérleyfisnefndin að gripta i taum-
ana og Iáta aðrar stöðvar einnig
fá leyfi á þeim leiðum, sem leyfis-
hafinn fullnægir ekki.
Þá hefur það þráfaldlega komið
fjTÍr að Islendingar hafi orðið að
sitja eftir, þegar þeir hafa ætlað
með, af því að búið hefur verið að
fylla bílana að meiru eða minna
Iej’ti af hermönnum. Það virðist
Iiggja í augum uppi, að Islend-
ingar eigi að sitja fj’rir sætum i
bílum á sérlej'fisleiðum. ! '
TinapH W
kerriur eftirleiðis út
mánaðarlega.
» Tekur jafnframt upp
fastara „magasins“ snið.
Nýír áskrífendur
að seinni hluta þessa ár-
gangs fá í kaupbæti hið
nýútkomna sumarhefti og
1. hefti 1. árgangs.
Alls 560 bls. fyrir 6 kr.
Sendið Ársæli áskrift
pósthólf 331, simi 4536.
Hringrás vítlcys-
unnar I Alþýðu~
blaðinu
Alþýðublaðið nær ekki up.p í nef-
ið á sér fyrir vonzku út af þvi,
að Halldór Kiljan Laxness skuli
hafa skrifað grein, þar sem hann
tekur afstöðu með Sovétríkjujium
í stríðinu við nazismann. Sérstak-
lega finnst blaðinu þetta svívirði-
legt, af því að Halldór tók líka af-
stöðu með Sovétrikjunum þegar
þau bomu í veg fyrir það að Hitler
legði undir sig Vestur-Úkraínu og
Vestur-Hvítarússland um leið og
hann Tiertók önnur lönd pólska rik-
isins Það var allt of mikill fanta
skapur að svipta nazistana þeim
þægindum, að hafa þessi lönd á
valdi sínu, þegar þeir réðust á Sov
étrikin! Og svo gerist Halldór svo
djarfur að mæla öllu þessu athæfi
bolsévikkanna bót!
Út yfir tekur þó, að Halldór
skuli skrifa greinina eftir beiðni
hins heimsfræga rithöfundar Fade-
jeffs, forseta rithöfundasambands
Sovétrikjanna. Þar fyllir Halldór
mæli sjmda sinna. Auðvitað átti
Halldór að harðneita að skrifa
þessa grein og skýra Fadejeff frá
því, að hann gæti ómögulega ver-
ið nieð Rússum nú, í stríðinu gegn
Hitler, úr því að hann var með þeim
þegar þeir tóku aftur þau héruð',
sem pólsku fasistarnir rændu frá
Sovétríkjunum 1920. Þetta hefði
verið hið eina skynsamiega svar
sem Halldór gat gefið og einhver
von til þess að honum yrði aftur
veittur rithöfundastyrkur, ef hann
Iiefði haft vit á því. Minnsta kosti
lætur Alþýðublaðið á sér skilja, að
rithöfundar, sem eru svo grænir að
taka afstöðu með Sovétríkjunum.
gegn Hitler geti ekki vænst þess
að Menningarsjóður líti til þeirra í
náð, jafnvel þótt þeir séu annars á-
gætir rithöfundar og miklir lista-
menn.
Það var alltof mikill fantaskapur
að svipta nazistana þeim þægindum,
að hafa þessi lönd á valdi sinu þeg-
ar þeir réðust á Sovétríkin! Og svo
gerist Halldór svo djarfur, að mæla
öllu þessu athæfi bolsjevikkanna
bótí
n 'it ■ i Tj
Snðin
vestur um land í strandferð
til Þórshaínar í fyrrihluta
næstu viku. Vörumóttaka á
alla venjulega viökomustaói í
dag og til hádegis á morgun.
Ægir
fer til Vestniannaeyja um há-
degi í dag..
Tekur póst og farþega, en
ekki flutning.
Ferð með flutning verður i
byrjun næstu viku.
oBo: ja t 11 r i tvti