Nýtt dagblað - 02.04.1942, Síða 2

2
NÝTT DAGBLAÐ
ETmmtudagur 2. apríl 1942.
StslillstalMliurinn iWiir frumuan
ui mi- nu DroFiulnigliiar
Framh. af 1. síðu.
ið eins góðar ástæður til að búa
vel að þessu fólki eins og ein-
mitt nú.
Það er því vissulega tími til
þess kominn að Lífeyrissjóður Is-
lands verði látinn koma til fullra
framkvæmda og gamalmennun-
um og ó'ryrkjunum tryggður skil-
yrðislaus réttur til ákveðins líf-
eyris. Og lífeyririnn verður að
vera svo hár, að þeim, sem hans
nýtur sé að minnsta kosti með
ýtrasta spamaði gert kleift að
framfleyta lífinu. Annars eru
tryggingarnar kák eitt. Og það
eru þær með því fyrirkomulagi,
sem nú er á þeim.
Með frv. þessu er lagt til, að
mjög veruleg breyting verði á
óllu tryggingakerfinu. Þegar lög-
in xim alþýðutryggingamar vora
sett, voru elli- og órorkutrygg-
ingamar hugsaðar fyrst og
fremst sem persónutrygging, þar
sem ætlazt er til, að hinir tryggðu
kosti trygginguna að mestu sjálf
ir, en njóti þó stuðnings hins op-
inbera, Með þessu móti verður
tryggingin hvorki fugl né fiskur.
Fyrir þeirri kynslóð, sem nú er
komin á fullorðinsár, verður að
sjá með sérstökum hætti. Reynsl-
an hefur þegar sýnt, hvers virði
sú forsjá er. Hitt hefur reynslan
lika sýnt, að þeir, sem greiða ið-
gjóld frá 16 ára aldri geta ekki
vænzt þess að fá boðlegan lífeyri
í ellinni samkvæmt þeim reglum,
sem ellitryggingin er byggð á.
Það fyrirkomuleg að safna sjóð-
nm, sem ætlazt er til, að standi
undir trggingunni í fjarlægri fram
tíð, er svo óheppilegt, að það
ber tafarlaust að hverfa frá því
með öllu.
Með þessu frv. er ætlazt til
þess, að horfið verði frá þess-
ari braut og elli- og örorkutrygg-
ingarnar færðar í það horf, að
þær verði fyrst og fremst þjóð-
félagstryggingar, bomar upp af
þjóðfélagsheildinni og með á-
kveðnum og skýlausum þjóðfé-
lagslegum réttindum til handa
þeim, sem þeirra eiga að njóta.
Það er að vísu nauðsynlegt, að
nokkur sjóðsöfnun eigi sér stað,
ekki til þess að standa undir
''-ryggingunni í fjarlægri framtíð,
þegar sjóðuripn kann að vera
orðinn einskis virði, heldur til
þess að nægilegur varasjóður sé
jafnan fyrir hendi.
Framlóg ríkissjóðs og bæjar-
og sveitarájóða era að visu all-
há samkv. framv. þessu, eins og
nú standa sakir nokkuð hátt, á
þriðju milljón króna, að viðbættri
verðlagsuppbót frá hvorum að-
ila. En með því ætti líka að verða
séð fyrir framfærslu alls þess
folk sem hlut á að máli. Eh- þá
að athuga, hvort tekjur lífeyris-
sjóðs mundu nægja til að standa
undir skuldbindingum hans og
fyrir hæfilegri aukningu sjóðsins.
Það liggur í hlutarins eðli, að úr
þessu getur reynslan ein skorið.
En þessar tekjur ættu að nægja
til þess að greiða í lífeyri upp-
hæð, sem svarar því, að allt að
70% allra öryrkja og gamal-
menna 67 ára og eldri fengju
greiddan fullan lífeyri, eins og
nánar mun skýrt í framsógu. Á
áranum 1937—1939 fengu aðeins
,09,7%—62,6% gamalmennanna
nokkurn styrk,, og mikill meiri
hluti þeirra aðeins lítilsháttar
glaðning samkv. 1. lið 80. gr.
alþýðutryggingalaganna. Svo virð-
ist því, sem þessar tekjur ættu
vel að nægja. Hins vegar er sjálf-
sagt, að tækifærið sé notað til
þess að safna sem mestu í sjóð
þegar fjárhagur hins opinbera og
þjóðarhagurinn yfirleitt stendur
með blóma. En að sjálfsögðu verð
ur að endurskoða, ákvæðin um
tekjuhliðina jafnskjótt og reynsla
er fengin.
Tilkynning
Samkvæmt samþykkt trúnaðarráðs ,,Dagsbrúnar“ og áður sett-
um reglum félagsins, svo og samningum við vinnuveitendur, eru
allir verkamenn, sem vinna á félagssvæðinu áminntir um að hafa
félagsskírteini sín í lagi, svo að þeir geti notið allra samnings-
réttisda félagsins.
Sérstaklega eru aðkomuverkamenn áminntir um að tryggja sér
vinnu og samningsréttindi á vinnusvaeði ,,Dagsbrúnar“ samkvæmt
réttinda félagsins.
STJÓRNIN.
Gummístakkar
níðsterkir
fást í
YOPNA
Aðalstræti 16.
Heíf og böld
svíd
allan dagínn
Kaffisalan
Hafnarsiraefi 16
Við höfum rifjað upp tvö meg-
inatriði úr bersöglisræðu Reykja-
víkurbréfa frá síðasta sunnudegi.
Við höfum séð þann sannleika
fciasa viö okkur að vaidhaiar öjálf
stæóisílokksins hyggjast að nota
,.vald og abstöou” þeirra sem í
sveitunum búa til þess að tryggja
íbrustu Thorsættarinnar í lands-
málum. Þá sem í sveitunum búa
á að ginna til þjónustu viö þessa
mjög svo virauiegu ætt meö því
að heita þeim ,,gulli haisins” til
þess að jaina mefin á hmum ei-
liia taprekstii sem Morgunbiaöiö
teiur óumílýjanlegt ao reaa í sveit
unum. Umbuoaiaust sagt höium
við séð þann sannleika, að nokku'r
hiuti af íorustuiiói Sjálfstæöis-
fiokksins hyggst að gera fullkom-
ið bandalag við Framsóknarflokk-
inn og njóta með honum í fullu
bróðerni ávaxta ranglætisins og
ffyggja þar með völdi Jónasar-
Thors klíkunnar.
I öðru lagi höfum við séð hvem
ig þessir herrar fara að því að
..baknaga, rógbera og níða” —-
svo notuð séu þeirra eigin orð —
Jndstæðinga sína; hvernig þeir
brengla hugtökum og falsa staö-
reyndir, þegar þeir finna hinn
málefnalega grandvöll brenna und
ir fótum sér. ,
Og nú erum við komnir að
þriðja atriði bersöglisræðunnar, og
gefum höfundi Reykjavíkurbréfa
orðið-
„Þriðja atrídíd"
„Þeim mun minni sem þjóðin
er, íáliðaðri og vanmegnugri til
þess að geta nokkurntíma látið
á sér bera að gagni með f jármun-
um sínum, þeim mun nauðsynlegra
er henni að eiga sér menningarlíf,
sem veitir henni borgararétt í
.samfélagi þjóðanna.
En þeir menn, sem helga líf sitt
hinum andlegu störfum, og á
þann hátt vinna að ómetanlegum
verðmætum í þágu alþjóðar,
verða líka að skilja að það
er þeirra líf og þeirra hagur,
að frjáls og heilbrigð efnahags-
starfsemi fái að njóta sín í land-
inu. Er þess skammt að minnast,
að efnahagur þjóðarinnar var svo
aumur, að skáld vor og andans
menn voru oft sveltir eða þeim
gefið á gadd, mest vegna þess, að
hér var öll efnahagsstarfsemi löm-
uð, viðskipti fjötruð og þjóðin
efnalega ósjálfbjarga”.
Þetta er þá þriðja atriðið. Það
veit að þeim sem helga líf sitt
,.andlegum störfum”,skáldum og
rithöfundum, máluram, myndhögg
vuram o. s. frv.
Alþingi hefurfalið Menntamála-
ráði, undir forustu Jónasar Jóns-
sonar, að meta afrek þessara
manna, og launa þau af fé þjóð-
arinnar.
Það hefur ekki vakið neina al-
menna undrun þó Jónas Jónsson
hafi framkvæmt þetta á gjörræðis
fullan hátt, annars hefur aldrei
verið af honum vænzt. Greining
hans á listamönnum í kommún-
ista og ekki kommúnista er í fullu
samræmi við hans sjúklega sálar-
ástand- Heift hans í garð þeirra
listamanna, sem honum hefur ein-
hvemtíma sinnast við er í fullu
samræmi við brjálæðiskennda lang
rækni hans. Viðleitni hans til að
i um SláWlsllfliiin
um SfisiallsfaflDliftlnii. III.
íótum ti'oða og svelta þá hsta-
menn, sem honum eru andvígir í
skoðunum, viðleitni hans til þess
að visfa alla slíka menn ,,utan-
garðs” í þjóðfélaginu, og öll sú
heift. sem fram hefur komið í
þessari viðleitni hans, er í fullu
samræmi við hina þjóðkunnu,
sjúkltegu heiftrækni hans.
En nú er okkur birtur sá sann-
leikur, að veikleiki Jónasar hefur
vitandi vits verið tekiim í þjón-
ustu valdaklíkunnar í Sjálfstæðis-
Uokknum. Nú vitum við að allt
tal leiðandi Sjálfstæðismanna um
svívirðilega framkomu Jónasar í
garð listamanna hefur verið fais
eitt og fláttskapur; nú vitum við
að Jónas hefur með allri sinni bar
áitu gegn róttækum listamönnum
aðeins verið að framkvæma vilja
Thorsklíkunnar í Sjálfstæðisflokkn
um. Jónas er hið mikilvirka verk-
færi; hann á ófyrirleitnina, hann
á hugkvæmnina, hann á hina brjál
æðiskenndu heiftrækni, sem með
þarf til að framkvæma það sem
auðvirðilegar smásálir Sjálfstæðis
leiðtoganna þrá í anda og sann-
leika, en afneita með vörunum.
Allt þetta hefur höfundur Reykja
víkurbréfanna opinberað.
Þjóðin þarf að ,,eiga sér menn-
iugarlíf sem veitir henni borgara-
rétt í samfélagi þjóðanna”, segir
höfundur Reykjavíkurbréfa mikið
rétt.
En mennirnir sem eiga að veita
henni þennan ,,borgararétt í sam-
félagi þjóðanna”, skáldin og lista-
mennirnir, þeir verða líka að
,,skilja það að það er þeirra líf og
þeirra hagur að frjáls og heil-
brigð efnahagsstarfsemi fái að
njóta sín í landinu”, svo segir höf-
undur Reykjavíkurbréfa. Vel mega
hér allir skýr orð skilja, og hefðu
þau ekki einu sinni þurft að vera
svona skýr til þess að allir hefðu
skilið.
Listamönnum á samkvæmt þesau
því að eins að vera líft í landinu
að þeir „skilji” og boði í „list”
sinni stefnu Morgunblaðsmanna í
atvinnumálum. Þeir eiga að syngja
einkaframtakinu lof og dýrð í
ræðu og riti Þeir eiga og að veg-
sama og prísa „harðduglega fram-
kvæmdarstjóra”. Þeir eiga að
gera þá sem „týna eignum” „bjarg
ráðafélaganna” á dularfullan hátt,
en finna sjálfir á jafn dularfullan
hátt stórfellda fjársjóðu, sér og
föðurlandinu til blessunar, að þjóð
hetjum. Þeir eiga að boða skoðan-
ir þeirra, sem ráða í þjóðfélaginu,
vinir rikisstjórnarinnar eiga að
vera vinir hstamannanna, óvinir
hennar þeirra óvinir, skoðanir
hennar þeirra skoðanir. Og sjá,
ef allt þetta verður þá verður Jón
as Jónsson látinn gefa þeim á
garða, en vei þeim sem ekki krýp
ur fram í auðmjúkri lotningu,
hans hlutverk er hið ömurlegasta,
honum verður hárað á gaddinn
„utangarðs” í þeirri von að sterk-
viðri og stórhríðar kenni honum
að betur sé líkamanum borgið með
því að syngja föður ólafi og syni
hans lof og dýrð í SSonskór „inn-
angarðsmanna”.-
Annars er hin sameiginlega
stefna Sjálfstæðisflokksins og Jón
asar Jónssonar gagnvart skáldum
og listamönnum ekkert nýtt fyrir-
trigði. Höfuðóvinur alls aftur-
halds á öllum öldum, og i öllum
löndum hafa verið skáld, lista-
menn og aðrir þeir sem um and-
legt atgjörvi hafa verið fjöldanum
höfði hærri.
Það era þessir menn, sem hafa
verið í forustusveit mannkynsins
á leið þess um eyðimerkur fá-
vizku og vanþroskans, til hinna
fyrirheitnu landa farsældar og
menningar.
Lítilfjörlegar og þröngsýnar
smásálir, á borð við Ólaf Thors
og Jónas Jónsson, hafa aldrei lát-
ið á sér standa að móta gullkálfa
og biðja lýðinn að stíga dans um
þá, ef verða mætti að roði gullsins
gleftu fólkinu sýn svo það missti
sjónar . af merki foringjanna, og
hávaði trúða og trumbuslagara yf-
irgnæfði rödd leiðtoganna. Það
befur heldur aldrei skort andleg
úrhrök gædd hæfileikum Jónasar
og Ölafs sem hafa hrópað til lýðs
ins í hvert sinn er hann hefur sótt
fram til meira frelsis og meiri
menningar. Snúum við, hverfum
til kjötkatla Egiftalands, hverfum
aftur að þrældómi manna.
Það eru menn af þessari gerð
sem hafa ofsótt spámenn og spek-
inga allra landa og alda. Það eru
menn af þessari gerð sem hafa
hncppt þá í fangelsi, það era
menn af þessari gerð sem hafa
drepið þá, það eru menn af
þessari gerð sem blóð brautryðj-
endanna hrópar á og þá hvað
hæst þegar þeir svívirða minningu
þeirra með loftköstum varanna, á
sama tíma sem þeir leitast við að
svelta eftirmenn þcirra á „gaddin-
um” utan við ,,garð þjóðfélags-
ins.
Nítjánda öldin skyldi þessa ei-
lífu baráttu afturhalds hvers
tíma gegn afburða gáfum, afburða
snilli og afburða manngöfgi, öllum
öldum betur. Og baráftan fyrir
andlegu frelsi varð aðalsmerki
aldarinnar.
Ávöxtur þessarar baráttu varð
auðvitað meiri framfarir, meiri
sókn fram á við til menningar og
manngöfgis en áður vora dæmi
til. *
Að því hlaut að koma að þessi
sókn yrði háð á kostnað
auðvaldsþjóðfélaganna á nú-
verandi þróunarstigi. Að því
Maut að koma að fram-
verðir menningarbaráttunnar sæu,
hve heimskulegt það þjóðskipulag
er, sem við nú búum við. Að því
hlaut að koma að þessir sömu
framverðir sæu að þetta skipulag
getur ekki rúmað þá menningu,
bræðralagsins, sem koma skal, og
þegar að þessu marki var komið,
var komið að hagsmuna og valda-
aðstöðu yfirstéttanna, þá bjugg-
ust þær til varnar, og brendu all-
ar frelsishugsanir nitjándu aldar
á báli.
Þessi vamarbarátta afturhalds-
ins gegn framsókn skálda, lista-
manna, spekinga og spámanna
lieifir fasismi.þessi barátta er hin
andlega pest nútímans, barátta
gegn þessari pest er háð af
hreysti og hugprýði, ag hún mun
’ærða sigursæl, en hinar sýktu
breiða út sýklana eftir beztu getu
þeir hafa féð og önnur þau tæki,
sem með þarf til þess að útbreiða
fcina andlegu pest, og hér á ís-
Framh. á 4. síðu.