Dagblaðið - 13.03.1976, Blaðsíða 2

r
Háaloftið
KRUMMABER
RÓSBERG G. SNÆDAL
SKRIFAR
HVAÐ ERU MÚTUR
— eru þœr hneyksli eða viðtekin venja?
Anno 1553: — Austur á landi bjó
maður einn, er Bjarni hét. Hann var
kvæntur og átti nokkur börn. Bjarni
þessi var hversdagsgæfur maður og
ráðvandur, en kona hans aftur á
móti skapvargur hinn mesti og and-
stæð manni sínum í flestu. Heimilis-
bragur allur þótti því ekki til fyrir-
myndar á því heimili. Tveir synir
þeirra stálpaðir koma hér við sögu.
Það var máltæki móður þeirra og
vani, ef þeim varð á að breyta að
einhverju leyti út af settum reglum,
að hún sagðist ,,skyldu sk»*ra undan
þcim sköpin.” Þetta orðatiltæki hug-
leiddu drengirnir og báru í mál hvor
við annan.
Svo bar til einu sinni, er þau hjón
voru að hcyverkum nokkuð frá bæ,
en biirnin hcima við að lcik að
drengjunum tveimur sinnaðist svo
mjiig að hinn eldri hólaði að skera
sköpin af þeim yngri. Kndaði deila
þcirra bræðra loks mcð þeim ósköp-
um, að sá eldri sótti hníf og fram-
kvæmdi hótun sína á þeim minni;
,.skar af honum hans lcyndardóm”.
Hafði hann bana af. Rélt í sama
Dagblaðið. Laugardagur 13. marz 1976.
kemur, að hann veit erindi mitt. Þá
segir hann: Já, Sigurður minn, ef þú
kaupir græjurnar hér, skal ég gefa
þér tíu prósent afslátt og þú mátt
borga þær á tíu mánuðum.
Hvað á ég nú að gera? Eru þetta
ekki mútur? Það er greinilegt að ég
hagnast á þessu. En er ég þá ekki
orðinn ljótur karl að gera svona? Er
það kannski bölvaður ógreiði við
mann að gera manni svona tilboð?
— Auðvitað er þetta bara tilbúið
dæmi, en svona dæmi eru í öllu
viðskiptalífi allt í kringum okkur.
Tökum bara magnafslátt: Ef þú
kaupir 100 einingar í einu,færðu þær
svo og svo mikið ódýrari. Þar er verið
að múta þér til að taka meira magn
en þú hafðir hugsað þér að fá.
Kunningi minn var að kanna hvar
fengjust best kjör í ákveðna hópferð
— náttúrlega fyrir félagsskap, sem
hann var í. Meðan hann var að ræða
við þann aðila, sem átti lægsta
tilboðið, kom á daginn að kunning-
inn ætlaði ekki sjálfur í þessa ferð,
heldur hugði hann á Spánarferð. Þá
segir ferðaaðilinn: Það má nú útvega
þér hana ódýrt. — Kunninginn var
svo hræddur um að vcra orðaður við
mútup að hann flýtti sér að ganga frá
samningum fyrir félagsins hönd og
laumaðist svo inn á aðra skrifstofu til
að kaupa sjálfum sér Spánarferð, sem
fyrir bragðið var dýrari.
Já, það er margs að gæta. Það er
eins og maðurinn sagði forðum: Það
er fjarska erntt að vera bílasali og
halda óflekkuðu mannorði.
Og þetta gerist á sama tíma og
krakkar eru ekki beðnir um að
hlaupa smá sendiferð fyrir foreldrana
án þess að tekið sé fyrirfram hvað
þeir fái nú að launum fyrir snúning-
inn, og ef það gleymist, spyr krakk-
inn snúðugt, áður en hann gefur kost
á sér: Hvað fæ ég fyrir það?
Er það ekki tvöfalt siðferði að
hneykslast á því að mcnn þiggi fé í
samfélögum, þar sem allt beinist að
því að afla fjár og hin almenna
hugsun snýst að langmestu leyti um
það, hvernig sé hægt að fá sem mest
fyrir sem minnst?
BJARNI BERFÆTTI
kom upp á yfirborðið.
Margt af þessu sama fólki,
sem nú var að hneykslast, hafði
þó lesið 007 James Bond og
aðrar þvílíkar bækur, þar scm atferli
stofnana af þessu tagi er lýst ansi
nákvæmlega. Trúðu menn því virki-
lega, að það sem fram kemur um
leyniþjónustur í þvílíkum bókum
mæti fyrir að gera það sem er rangt_
samkvæmt lögum. í hinn stað eru
mútur að hagnast á því að gera það,
sem einhverra hluta var ekki talið
rétt að hagnast á. En þetta er ansi
teygjanlegt hugtak. Er það til dæmis
rangt að hagnast um leið og maður
gerir það sem maður ætlaði að gera
hvort sem var? Setjum svo að maður
milli góðbúanna og skoða þessa
glæsilegu kassa og prik, með vow og
flutter og antiskid og dolby og guð
má vita hvað þetta allt heitir, fyrir
utan sínusvött og músíkvött og svo
framvegis. Nú, þar kemur rápi mínu,
að ég kem í Karnabæ. Þar hitti ég
Gulla bónda fremstan í dyrum og við
tökum tal saman að vanda. Þar
mund kom móðirin að og sá hvað til
tíðinda hafði borið. Varð hún þá svo
hamstola af hryggð og bræði, að hún
sló og barði eldri drenginn svo að
hann hlaut bana þar af. Skömmu
seinna kom Bjarni heim og sá hvaða
voðavcrk höfðu vcrið unnin. Vissi
hann að orðbragð konunnar hafði
orðið tilefni óhæfuverks eldra drengs-
ins, en skapofsi hennar leitt til dauða
hins. Rann honum nú svo í skap, að
hann „sló konuna meira en skyldi,
eður vildi, og dó svo konan”.
örvinglaðist hann þá, iðraðist
verka sinna og sagði mönnum hvcrsu
allt hefði til borið.
Svo er sagt í annáium, að hcifðingj-
ar þeir sem um mál þetta véltu, hafi
dæmt Bjarna bónda til að ganga
þrívegis kringum ísland „og á hverja
kirkju, og berfættur öllum þeim tím-
um, er hann þyldi, með því fleira
sem þá tíðkaðist í lögum, því í þann
tíma voru skriftir og carinur á mál-
um, en ekki alltíðum féútlát, eður og
líka að þeim þótti Bjarni eigi fær af
landinu að fara yfir sorg og víl-
Það cr sagt, að Bjarni lyki þessari
göngu um síðir, gengi þrisvar kring-
um landið, fyrir hverja vík og út á
hvert annes. Að síðustu á hann að
hafa numið staðar í Skagafirði, á
Skaga, gifst þar að nýju og búið
sæmilegu búi til elli. Það var á bæ
þeim sem Efra-Nes heitir og hefur
verið í byggð til skamms tíma. Ekki
þótti Bjarni viðfelldinn eða við al-
þýðuskap yfirleitt, enda ekki heill á
geðsmunum. Hitt var aftur á móti
íþrótt hans og vani að ganga jafnan
bcrfættur og gekk hann þannig jafnt
vfir grjót og gras „sem hver einn
skófataður”.
— Annálar —
Jimmy Rogers hefur leikið með og
þjálfað lið Ármanns í vetur.
„Mig langar til að beina hérna
nokkrum orðum til greinarhöfundar
nokkurs sem nefndi sig „Körfuknatt-
leiksáhugamann” í blaðinu þann 9.3.
1976.
Ég geri fastlega ráð fyrir að nefnd-
ur maður sé karlkyns, enda lætur
hann líta svo út. Yfirleitt lætur kven-
fólk ekki slíkt frá sér fara, svo ekki sé
nú um það talað opinberlega.
Mikið hljóta þessir tveir blökku-
menn að ónáða viðkomandi og jafn-
vel fleiri (ef dæma má af greininni).
Ég sé ekki betur en þessir menn séu
hér á landi í vinnu og láti gott af sér
leiða bæði með leikjum og þjálfun í
íslenzkum körfuknattleik. Og engan
veginn get ég þar af leiðandi séð
neitt vandamál á ferðinni. Þessir
menn stoppa hérna aðeins í 6 mán.
eða svo, og eru reyndar núna á förum
héðan. Þeir hefðu án efa engan
áhuga á að dveljast hérna til lang-
frama.
Hvernig er hægt að tala um kyn-
þáttavandamál þegar aðeins er um 2
manneskjur að ræða. Ég gæti kannski
skilið það ef um nokkur þúsund
manns væri að ræða, eins og reyndar
hefur verið talað um með Tyrki, að
fiytja hingað til lands nokkur þúsund
til vinnu. Ég get engan veginn skilið
hvers vegna fólk talar alltaf um
blökkumenn, sem við Islendingar
höfum engin kynni af hér á landi.
Hvað með alla Arabana, Spánverj-
ana og svo ekki sé minnzt á innfiutn-
ing á Júgóslövum til Sigöldu, margir
þessara manna vinna lítið eða ekkert
hér á landi. Ég held að fólk ætti að
líta betur í kringum sig, úr því að
það þarf alltaf að vera að tala um
náungann eins og íslcndingum er svo
tamt að gera. Og óneitanlega verður
þessi viðkomandi „Körfuknattleiks-
áhugamaður” ,að viðurkenna að
hann er kynþáttahatari, eða hann á
eitthvað bágt. Vonandi koma fieiri
blökkumenn í þjálfunarstörf til
íþróttaþjálfunar hér í borg.
sé prins í útlöndum og eigi að sjá um
innkaup ríkis síns á herfiugvélum.
Með sjálfum sér hefur maður ákveðið
að mæla með ákveðinni fiugvélateg-
und. Þá gerist það, að framleiðand-
inn hefur samband og segir: Ef þú
mælir með minni fiugvélategund
(sem maður ætlaði að gera hvort eð
var), skal ég gefa þér milljón dollara.
Er þá rétt að spyrna við fæti og segja:
Nei, nú mæli ég með hinni tegund-
inni? Svari hver sem vill.
Tökum annað dæmi. Ég ætla að
kaupa mér hljómtæki. Ég rápa á
„Það eru bein í síldinni,” sagði
maðurinn um leið og hann slokaði í
sig tuttugustu síldina í lotu. Þessi
sígilda uppgötvun leitar aftur og
aftur á hugann, þegar menn eru að
uppgötva einhver vísindi, sem ætla
mátti að öllum væru fyrir Iöngu
orðin Ijós.
Þannig hlaut maður að undrast til
dæmis, þcgar verið var ,,að fietta
ofan af aðferðum CIA”, bandarísku
leyniþjónustunnar, og allir undruð-
ust og hneyksluðust á því, sem þá
hafi allt verið hugarburður og í-
myndun?
Maður kemst heldur ekki hjá því
að furða sig á því, hve mikið ' eður er
gert nú til dags út af ýmiss konar
mútum, svo sem eins og bónusnum
frá Lockheed fiugvélaverksmiðjun-
um. Kannski er það bara almennt
siðferði, sem nú tekur bara kipp fram
á við. Því mútur hafa ansi lengi
viðgengist.
Nú er það raunar svo, að mútur
eru tvenns konar. í annan stað eru
það mútur, ef einhver þiggur verð-
Raddir
lesenda
FLEIRI
BLÖKKU-
MENN í
KÖRFU-
BOLTANN
G.G. skrifaði: