Dagblaðið - 31.07.1979, Blaðsíða 8

8
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 31. JÚLÍ1979.
Nýjar tillögur Bjama Braga Jónssonar hagfræðings Seðlabankans
„Sföóvum verðbólguna með
gagnkvæmu uppgjöri á kröfum
þjóðfélagsaðilanna”
„Lg tel, að við ættum að reyna að
stöðva verðbólguna með gagnkvæmu
uppgjöri á kröfum þjóðfélagsaðil-
anna,” sagði Bjarni Bragi Jónsson,
hagfræðingur Seðlabankans, i viðtali
við DB. DB hafði spurnir af, að
Bjarni Bragi hefði nokkuð nýtt til
málanna að leggja, og tók hann tali
um viðhorf hans til þessara mála.
„Þegar á heildina er litið, lá nærri,
áður en oliuáfallið skall yfir, að
jafnvægi væri í heildarstöðu þjóðar-
búsins og raunverulegri afkomu
helztu þjóðfélagsaðila, það er at-
vinnuvega og launþega,” sagði Bjarni
Bragi, „þannig að ekki væri að búast
við miklum breytingum á því í rás
verðbólgunnar. Víst verður að leiða
olíuvandann til lykta með því að
heimfæra raunverulegan kostnað
upp á þá aðila, sem eru ábyrgir fyrir
honum, ásamta vissri félagslegri út-
jöfnun. Að því loknu má tala um, að
svipaðar afstöður og áður greinir
milli þjóðfélagsaðilanna liggi fyrir.”
„Verðbólgan
hefur verið
keyrð áf ram"
„Núverandi aðferð byggist á því, ð
á hverjum tíma eiga einhverjir aðilar
óuppgerð hækkunartilefni. frá því að
þeir fengu síðast lagt mat á afkomu
sína og verðlag. Aðferðin er sú að
framreikna þessa aðila, sem eftir
sitja, en aðrir aðilar verða þá að sæta
þvi, að hinir dragi þá uppi. lnnan
tíðar koma þá kröfur frá þeim og svo
kollaf kolli.
Þetta á bæði við um afstöðuna
milli atvinnuvega og launþega, milli
einstakra atvinnuvega innbyrðis og
milli launþegastétta innbyrðis. I raun
og veru er með þessu viðurkennt að
leita allra lausna með þvi að keyra
verðbólguna áfram.
Gifurlegir og mjög góðir starfs-
kraftar fara í að reikna verðbólguna
áfram.
Þessi viðbrögð verða venjubund-
in, og við fjarlægjumst það meir og
meir að hafa kjark til að finna afger-
andi ráð til að höggva verulegt skarð
í verðbólguna eða stöðva hana.”
„Geta náð sama
árangri í
kyrrstöðu"
„í þessari hugmynd, sem ég legg
nú fram um lausn, felst það, að allir
aðilar verða að viðurkenna þá stað-
reynd, sem reynsla þeirra sýnir, að
þeir halda aldrei þeim ávinningi, sem
nýtt mat á afkomu og verðlagi ber
með sér. Hver þjóðfélagsaðili, at-
vinnugrein eða launþegahópur, ætti
að geta náð þeim sömu raunverulegu
hagsmunum í kyrrstöðu verðlagsins
og þeir ná með þeirri aðferð að láta
hvern endann elta annan, þegar verð-
bólguhjólið spinnur sig áfram.
Vandinn er að fá í einu lagi nógu
góða yfirsýn yfir heildina til þess að
geta mælt afstöðuna innbyrðis milli
aðilanna. Einhverja verður að sjálf-
sögðu að leiðrétta upp á við en mjög
knappt, en aðra og raunar flesta
verður að stöðva við það mark, sem
þeir hafa nú þegar náð.
Þeir hafa þá um leið þá tryggingu,
að aðrir séu ekki að draga þá uppi
eða fara fram úr þeim.
Bjarni Bragi Jónsson.
Ráðstafanir af þessu tagi taka
nokkurn tíma, og þá verður að
tryggja kyrrstöðutímabil að minnsta
kosti í kaupgjaldi og tekjum atvinnu-
stétta, meðan verið er að gera upp
dæmið. Sjálfsagt kemur út úr því
dæmi, að sú kyrrstaða verður að
framlengjast í til dæmis eitt ár.”
„Ekki ný
af nálinni'
„Þessi hugmynd er engan veginn
ný af nálinni í grundvallaratriðum.
Sama hugmynd lá til grundvallar
verðstöðvunum 1959, 1967 og 1970.
Þá gerðu menn sér grein fyrir því til
dæmis, að launþegar hefðu tapað á
hverju verðbótatímabili nokkru aftur'
vegna verðhækkana, sem voru í
gangi, og gátu afsalað sér að skað-
lausu nokkrum verðbótum gegn kyrr-
stöðu í verðlagi. Sömuleiðis hefur
ætíð fylgt aðgerðum af þessu tagi, að
undanlátssemi verður minni og allar
úrlausnir fyrir einstaka aðila
knappari. Sjálfsagt er í því sambandi
að taka upp allar hugmyndir um
meira aðhald og ráðdeildarsemi, til
dæmis í sókn á fiskimið, kostnaði við
of mikla landbúnaðarframleiðslu og
óhófleg útgjöld hins opinbera, t.d. í
trygginga- og heilbrigðismálum.”
„Ný sjálfgengivél
verðbólgunnar?
„Þjóðfélagið yrði að öllu leyti að
vera líkara hörðu samkeppnisþjóð-
félagi, og hið opinbera yrði að beita
mætti sínum til hins ítrasta til að
brjóta niður einokunaraðstöðu at-
vinnuvega og stéttarfélaga og vera tU-
búið að innleiða enn meiri erlenda
samkeppni, ef nauðsynlegt reynist.
Taka verður fram, að ég er að
stinga upp á nýrri aðkomu að málinu
en alls ekki að fullyrða um, hversu
auðvelt sé að framkvæma þetta, né
hef ég neitt farið gegnum stærðir
málsins. Þetta yrði gífurlega vanda-
samt, en unnt ætti að verða að slá
verulega á verðbólguna með þessum
hætti.
Ég vil benda á ákveðin atriði, sem
hafa ekki verið tekin nema að litlu
leyti til úrlausnar.
Verðtrygginga- fjármagns og verð-
bótaþáttur vaxta er þess eðlis að vera
endurmat á skuldum, yfirleitt á móti
samsvarandi endurmati eigna. Þetta
endumiat þarf að sjálfsögðuað koma á
sínum tíma inn í mat rekstrarstærða,
svo sem afskrifta, birgðanotkunar
o.s.frv., en á alls ekkert erindi sem
hækkaður vaxtakostnaður beint inn
á rekstrareikninginn. Enn hefur
ekkert heyrzt frá verðlagskerfinu,
þar á meðal verðdómakerfi helztu at-
vinnuveganna, um réttan skilning og
meðferð þessa veigamikla þáttar. En
verði /tneðferð fjármagnsþáttarins
byggð á þeim mesta misskilningi,
sem hugsanlegur er, væri þar með
búið að koma upp einni áhrifamikilli
sjálfgengivél verðbólgunnar til við-
bótar.
Frekar en að fullyrða, að þessi
vandi sé auðveldur viðfangs, er hug-
myndin sett fram í miklu trausti á
hæfni þeirra sérfræðinga, sérstaklega
hjá Þjóðhagsstofnun, sem hafa
framar öllum vonum ráðið við að
framreikna verðbólguhjólið og koma
fram með lausnir eftir þeim leiðum.”
Hvað um verka-
lýðshreyfinguna?
,,Að sjálfsögðu geri ég mér grein
fyrir, að höfuðvandinn í þessu efni
lýtur að þjóðfélagslegri og pólitískri
forystu. Æskilegast er að fá sam-
stöðu þjóðfélagsaðilanna um lausn af
þessu tagi.
Sú samstaða ætti að geta náðst, ef
þeim er sýnt fram á, að sú lausn sé
hagstæðari en verðbólgulausnir.
Hins vegar verður það að vera háð
mati stjórnmálamanna, hve langt
þeir geta gengið með lagasetningu og
slikar aðgerðir. Liggur ljóst fyrir, að
launþegahreyfingin þarf að endur-
skoða starfsgrundvöll og aðstöðu
sína verulega miðað við það þjóð-
félag, sem við lifum i með allri sinni
félagslegu ábyrgð. Á heildarvettvangi
felur það einkum í sér að endurskoða
afstöðu til hins vélgenga og verð-
bólguvaldandi verðbótakerfis, á af-
markaðra sviði að hindra misbeitingu
valds þröngra hagsmunahópa, sem
oftar en ekki eru á hinum hærri
tekjuþrepum,” sagði Bjarni Bragi að
lokum.
-HH.
Undirbúningur Alþjófllegu vörusýningarinnar er nú í fullum gangi. Verið er að reisa grind að 1000 fermetra sýningar-
skála vestan hallarinnar.
DB-mynd: Sveinn.
NYTT HUS RIS VIÐ
LAUGARDALSHÖLL
—og hýsir sjávarútvegsdeild Alþjóðlegu vörusýningarinnar
íReykjavík.1979
„Undirbúningur að Alþjóðlegu
vörusýningunni í Reykjavík frá 24.
ágúst til 9. september í og við Laugar-
dagshöll er nú í fullum gangi og
kannski meira en það,” sagði Bjarni
Ólafsson, framkvæmdastjóri sýn-
ingarinnar. „Þessa dagana er að
rísa grind að 1000 fermetr a sýningar-
skála vestan hallarinnar en sá skáli
verður helgaður sjávarútvegsdeild
sýningarinnar. Grindin verður klædd
með Garðastáli en þetta er þó aðeins
bráðabirgðahús sem aðeins stendur
meðan alþjóða vörusýningin
stendur.”
Bjarni sagði að austan hallarinnar
yrði útisvæði sýningarinnar auk þess
sem íþróttahöllin öll yrði fullskipuð
sýningardeildum sýningaraðila sem
eru um hálft annað hundrað talsins.
-ASt.
Slysið í hraðbátnum á Þingvallavatni:
Drengimir tveir
reyndust alvarlega
slasaðir
—Fyrsta tilkynning um slysið sagði
aðeinnhefði slasazt
Slysið á Þingvallavatni á laugar-
daginn er töluvert alvarlegra en ráða
mátti af bókunum lögreglunnar á
Selfossi og DB sagði fréttir af í gær.
Drengirnir tveir sem fluttir voru
slasaðir í slysadeild reyndust alvar-
lega meiddir, annar með sprungna
höfuðkúpu og hinri skaddaður inn-
vortis. Liggur hinn fyrrnefndi á gjör-
gæzludeild en í gær mun hafa verið
ráðgerð aðgerð á hinum.
Fjórir voru í bátnum er honum var
siglt á land svo til á fullri ferð, eða
líklega 35 mílna hraða og sá 5.
dreginn á sjóskíðum. Lenti báturinn í
grýttri fjöru og fór á hliðina og mun
þá sá drengjanna er höfuðkúpu-
brotnaði hafa að einhverju leyti orðið
undir bátnum. Hinn er talinn hafa
setið við stýrið og skaddaðist hann
innvortis.
Sumarbústaðaeigendur þarna
eystra létu í Ijós við blaðið í gær að
þeir væru sniðgengnir með öryggis-
þjónustu er slys bæri að höndum og
töldu t.d. fráleitt að sjúkrabíll hefði
ekkikomiðástaðinn.
Starfandi yfirlögregluþjónn á Sel-
fossi skýrði DB frá að tilkynning um
slys hefði borizt með simhringingu
frá Heiðarbæ kl. 13.02á laugardag.
Var þá sagt að einn væri slasaður.
Lögreglumenn voru að undirbúa ferð
á Þingvöll og voru því „í startholun-
um” og fóru rakleitt á slysstað.
Reyndust þá tveir slasaðir eins og
fram er komið.
í lögreglubílnum er aðeins ein
sjúkrakarfa, en bíllinn að öðru leyti
vel út búinn og góður. Töldu lög-
reglumenn ráðlegra að koma hinum
slösuðu þegar suður til Reykjavíkur
og fengu þvi lánaðar tvær dýnur sem.
yngri drengurinn var lagður á og
komið eins vel fyrir og kostur var á.
Hinir slösuðu voru komnir í slysa-
deild kl. 14.15 og voru þá liðnar 1
klst. og 13 mín. frá því beiðnin barst
til Selfoss.
í fyrstu voru drengirnir ekki af
sjúkrahúsfólki taldir alvarlega
slasaðir og þannig er bókunin i dag-
bók lögreglunnar tilkomin.
Yfirlögregluþjónninn taldi að
brugðizt hafi verið við eins vel og efni
stóðu til, þar sem fyrsta tilkynning
var ekki með öllu rétt. Selfosslög-
reglan dregur í engu af sér í tilfellum
sem þessum og bregst eins vel við og
kosturerá, hversemíhlutá. -ASt.
Villa í grein um skipakaupin
„En vist er, að allir, sem vilja manns i Kefiavík, i föstudagsblaði
skipta um skip, ætli þar með að ná í DB. Sú meinlega villa slæddist inn,
meiri fisk,” átti að standa í kjallara- að í stað „víst” stóð „óvist.”
grein Ólafs Björnssonar, útgerðar-