Dagblaðið - 16.02.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1980.
11
EF ÞEIR HANDTÆKJU SJALF-
AN UTANRÍKISRÁÐHERRANN
Bandaríkin eru meðal þeirra landa
þar sem lög gera ráð fyrir þvi að fólk
sé nánast réttdræpt fari það i óleyfi,
eða af misgáningi, inn á einkalóð
annarra. Þar er gjarnan skotið fyrsl
og spurt á eftir. Skotvopn eru seld
hverjum sem hafa vill til þess að hann
geti verndað eigur sínar, eins og það
heitir. Það þarf því ekki að koma
okkur mörlöndum á óvart þótt
ofbeldi sé landlægt þar vestra og ekki
þurfum við að hafa áhyggjur af því
þótt kanarnir lógi hver öðrum sér til
dægrastyttingar — það er þeirra
mál. Þegar bandarísk lög og lögreglu-
atferli er allt i einu farið að gilda fyrir
friðsamt fólk á Íslandi, fólk sem
ferðast um á sýsluvegum sem byggðir
eru fyrir islenzka skattpeninga, á leið
til og frá vinnu—vinnu sem ekki er í
neinum tengslum við hersetu i
landinu, þá þykir án efa fleirum en
mér sem skörin sé farin að færast upp
i bekkinn.
* Tilefni þess að minnzt er á þetta
hér og nú er atburður sem átti sér
stað á Hafnavegi á Reykjanesi rétt
fyrir siðustu jól. Þar var fólk á ferð i
bil og lá leiðin úr Höfnum og til
Keflavikur. Ekið var á vegi nr 44 sem
er þáttur í þjóðvegakerfi landsins og
er að öllu leyti utan girðingar banda-
risku herstöðvarinnar á Keflavikur-
flugvelli. Engu að síður var þetta fólk
stöðvað af vopnuðum bandarískum
hermönnum. í blaðaskrifum um
málið stuttu síðar var þvi ákveðið
haldið fram að hermennirnir hefðu
l'arið út fyrir sitt yfirráðasvæði og
skipt sér af þessum vegfarendum án
þess að hafa nokkra heimild til þess.
Hafa víst fáir átt von á öðru en að sú
ályktun dagblaða væri laukrétt.
Annað kemur í Ijós
Nú, rúmurn mánuði síðar, upplýsir
deildarstjóri i utanríkisráðuneytinu
að umræddur atburður hafi átt sér
stað á varnarsvæðinu, þótl það hafi
verið utan girðingar. Fólkið sem ekur
frá Höfnum og til vinnu í Keflavík
Njarðvík, Reykjavík eða annars
staðar má því eiga von á þvi að verða
stöðvað af hermönnum með alvæpni
hvenær sem er og hvar sem er á
íslenzkum vegi nr. 44. Sá vegur er
einfaldlega innan varnarsvæðis sem
hefur bæði gleymzt að girða og ekki
Kjallarinn
Leó M. Jónsson
verið hirt um að merkja en er gætt af
þeirri þjóð sem fræg er fyrir að
skjóta fyrst og spyrja siðan. Þó er þvi
gaukað að fólki, sem á erindi i eða
úr Höfnum, svona til sárabóta, að
hermennirnir séu aldrei með hlaðnar
byssur. Margur teldi að skotfæra-
laust varnarlið gæti varla átt rétt á
sér, hvorki innan né utan girðingar,
þótt það sé svo önnur saga og meiri.
Smámál — en engu
að síður óþolandi
Það eru einungis örfáar hræður á
íslandi sem þurfa að búa við þetla
ástand þótt þær hafi ekki unnið til
þess á annan hátt en að hafa setzt að í
Höfnum á Reykjanesi löngu áður en
herlið var sett niður i landinu. Það
fólk var aldrei spurt hvernig það færi
á milli heimilis og vinnustaðar þegar
hernunt var úthlutað varnarsvæði.
Herinn getur skekið vopn sín framan
í það þegar honum sýnist eins og
raunar aðra saklausa vegfarendur unt
veg nr. 44. Sama gildir raunar unt þá
sem vinna við Saltverksmiðjuna á
Reykjanesi, t.d. Keflvíkinga og aðra
sem yrðu að fara um Grindavík lil
þess að komast að verksmiðjunni ef
þeir ættu að krækja fyrir varnar-
svæðið sem islenzka u tanrikisráðu-
neylið hefur úthlutað Nato án tillits
lil samgangna við Hafnir.
Hver einasti heilvita maður hlýtur
að sjá að þetta fyrirkomulag er óþol-
andi. Enginn islendingar, hvort sem
hann býr i Höfnunt eða i Grimsey, og
hefur ekkert með varnarliðið að
gera, á nokkru sinni að geta átt það á
hættu að vera stöðvaður á þjóðvegi
og rekinn út úr bil sinunt með vopna-
valdi af erlendum hermönnum, án
þess að styrjöld standi yfir eða annað
hernaðarástand. Hvort sem fólk telur
sig’ hlynnt vestrænni samvinnu i
varnarmálunt eða herstöðvaand-
stæðinga þá er því Ijósl að það hljlur
að vera rétllætis- og öryggismál, að
varnarsvæði sé kirfilega girt og
mcrkt og að íslendingar þurfi ckki að
biðja bandariskt herlið um leyfi til
þess að komast að og frá sinum hibýl-
tim, cða að þurfa að eiga á hætlu að
hal'a nokkur samskipti við vopnaða
hermenn án milligöngu innlcndra
löggæzlumanna.
Ef Óli Jó?
Segjum sem svo að nýskipaðúr
utanrikisráðherra Ólafur Jóhannes-
son færi nteð friðu föruneyti á
Suðurnes, einn daginn, að skoða i
einni og söntu ferðinni Sorp-
cyðingarstöð Suðurnesja og Saltvcrk-
smiðjuna á Reykjanesi. Hann kentst
ekki þessa leið á enda án þess að fara
utn þjóðveg eða sýsluveg nr. 44. El
svo illa tækisl lil að óknyttastrákar úr
Njarðvíkum hel'ðu skotið nteð
baunabyssu i rassinn á bandariskum
hermanni á verði við skotfæra-
geymslurnar skantml l'rá Sorp-
eyðingarstöðinni, unt það leyti sent
Ólaf bæri þar að, þá gæti svo farið
að herntenn stöðvuðu bilinn hans og
rækju hann út, létu hann leggjast i
skilinn á gcjtunni og biða cflir því að
liðsauki bærisl og tint leið einhver
yfirmaður úr hermim sem ef til vill
þckkli utanríkisráðherranii i sjón.
Engtint dvtti i hug að ekki yrði slór-
ntál úr þvi og varla yrði þá langt að
biða þar til ráðstafanir yrðu gerðar til
þess að létla þessari „óþörl'u hcr-
gæ/lu” af fámennum hópi latuls-
ntanna.
l.eó M. Jónsson
tæknifræðingur.
• „Segjum aö Ólafur færi með fríðu föru-
neyti á Suðurnes.”
Um alvöru lífsins að loknum
hveitibrauðsdögum
Stjarnfræðinga og búhölda hefur
að undanförnti greint á unt, hvort
áratugurinn sé fyrir bi, eða ekki. Hér
verður enginn Salómonsdómur upp
kveðinn í þvi deilumáli. Hins vegar
virðist óhætt að fullyrða að í
pólitískum skilningi er Framsóknar-
áratugnum ekki lokið. Þeir stjórn-
ntálamenn í 3 flokkum, sem öðrunt
fremur bera ábyrgð á þessum áratug
óðaverðbólgunnar, hafa á ný náð
höndum santan um myndun rikis-
stjórnar. Dr. Gunnar Thoroddsen
hefur nú léð Alþýðubandalaginu og
Framsókn duluna sína til að dansa i.
Sá dans verður enginn hálignarlegur
menúetl a la Thoroddsen, heldur
venjulegur Framsóknarskottís af þvi
tagi, sem við höfum kynnzt i
ríkisstjórnum Ólafs Jóhannessonar. I
bezta falli er hægt að láta í Ijósi þá
frómu ósk, að þetta verði siðasta
ríkisstjórn Framsóknaráratugarins.
Allar rikisstjórnir eiga sína
hveitibrauðsdaga i almennings-
álitinu. Lika þessi. En þar sem hér er
um að ræða pólitískt skyndibrullaup
og hagsmunaráðahag, fremur en ást
við fyrstu sýn, verða hveitibrauðs-
dagarnir að þessu sinni óvenjulega
stuttir.
Hinn nýi fjármálaráðherra þarf
fyrr en varir að leggja fjárlaga-
frumvarp sitt fyrir Alþingi. I fjár-
lagafrumvarpinu mun birtast skatta-
stefna ríkisstjórnarinnar. Þá dugar
ekki lengur að breiða yfir
raunverulegan pólitískan ágreining,
nteð loðmullu og loforðaskrá. Með
fjárlagafrumvarpinu verður rikis-
stjórnin að leggja spilin á borðið.
Það kemur i hlut fyrsta fjármála-
ráðherra Alþýðubandalagsins i sögu
lýðveldisins að standa við loforð
stjórnarsáttmálans. Þau eru tvenns
konar, en þvi miður þess eðlis, að
þau útiloka hvort annað. Annars
vegar er fjármálaráðherra bundinn
af því loforði stjórnarsáttmálans að
skila fjárlögum með tekjuafgangi, án
þess að stofna til meiri skulda-
söfnunar og án þess að hækka skatta.
Hins vegar ber honum skylda til að
standa við langan loforðalista i
u.þ.b. 35 liðum, um mikilfenglegar
opinberar framkvæmdir, félagslegar
umbætur og óbreytta landbúnaðar-
pólitik, sem að mati dómbærra
manna þýða 25—35 milljarða út-
gjaldaaukningu á árinu 1980 og 30—
35 milljarða útgjaldaaukningu á þar
Dæmið gengur
ekki upp
Þetta dæmi gengur ekki upp. Ef
hann ætlar ekki að hækka skatta,
ekki að hafa greiðsluhalla á fjár-
lögum og ekki að auka erlendar lán-
tökur — þá hefur hann ekkert fé lil
svíkja loforðin um enga nýja skatta.
Hvorn kostinn sem hann velur,
kemur það í hans hlut að afhjúpa*
svokallaðan málefnasamning rikis-
stjórnar sinnar sem marklaust plagg.
Það er vel til fundið að
Alþýðubandalagið leggi ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsens til þann fjár-
ntálasnilling, sem á að láta þetta
dæmi ganga upp. Flokkur hans vann
sér það til frægðar í fyrrverandi rikis-
stjórn að hafa engar tillögur frant að
færa gegn verðbólgu. Sljórnaraðild
hans snerist um það eitt að koma i
veg fyrir að aðhaldsaðgerðir gegn
verðbólgu, sem að visu áttu að vera
mun markvissari en óljós loforð nú-
verandi stjórnarsáttmála næðu fram
að ganga. Það vill svo til, að fjár-
ntálaráðherrann erdæmigerður fyrir-
greiðsluþingmaður úr Framkvæmda-
stofnun og Kröflunefnd sem hugsar í
bændaatkvæðum frá Framsókn.
Pólitískt séð verður hann að teljast
forystusauður í Framsóknararmi
Alþýðubandalagsins. Því vcrður
naumast i móti mæli, að maður með
slikan feril að baki er réttur maður á
réttum stað á stóli fjármálaráðherra.
ráðstöfunar til að standa við lof-
orðalislann. Til þess þyrfti hann að
hækka tekjuskatt á launþega um þvi
sem næst 80%.
Annaðhvort efnir hann því ekkert
af þeim loforðum, sem ríkisstjórnin
hefur gefið um félagslegar umbætur,
ellegar hann sér sig tilneyddan að
i þvi scm vonandi verður scinasta
ríkisstjórn Framsóknaráratugarins.
Framrni fyrir þessunt vanda er
hinn nýi forsætisráðherra þegar
farinn að draga í land. Ýmis ummæli
hans i fjölmiðlum gefa til kynna að
ntenn megi ekki taka mark á því sem í
málefnasamningnum stendur. Til
Kjallarinn
Jón Baldvin
Hannibalsson
þess verður vart ætlazt, að aðrir gcri
það, ef forsætisráðherrann gerir það
ekki sjálfur. En þótl menn séu orðnir
ýmsu vanir, i þeint pólitiska hrá-
skinnaleik, sern leikinn hefur verið
seinustu vikurnar, þykir flestum þó
helzt til snernmt að hverfa frá sjálfum
stjórnarsáttmálanum strax á öðrum
degi sljórnarsamstarfsins.
Línur skýrast
Fjölmiðlum hefur yfirleitt láðst
að gera lesendum sínum grein fyrir
þvi, að fyrir Alþingi liggja nú þegar
fruntvörp til laga, sem varða skatta-
pólitík stjórnvalda og snerta pyngju
hvcrs einasta launþega i landinu. Hér
cr unt að ræða fjárlagafrumvarp
minnihlulastjórnar Alþýðullokksins,
ásamt nieð frumvörpum um
breytingar á lögunt unt tekj.u- og
eignarskatt og um skatlstiga. Skv.
þcssum frumvörpunt var að þvi stclnt
að lækka hcildart ek juskat t s-
upphæðina unt 7,2 ntilljarða króna
frá þvi sent ráðgert var i fjárlaga-
frttmvarpi Tóntasar Árnasonar. Þessi
tekjuskatlslæk kun hcl’ði fyrst og
frentsl kontið láglaunafólki og l'ólki
með lágar mcðallekjur til góða.
Þcssi fyrirhugaða skattalækkun cr
sérstaklega hagstæð barnmörgum
fjölskyldunt og einslæðum lor-
eldrum. Hún hefði t.d. þýtt að
fjögurra ntanna fjdlskvlda nteð sjö
ntiiljón króna tekjur á sl. ári, þar sent
annar aðilinn vinnur aðeins liálfan
daginn, fyrir tekjuni á bilinu I—2
ntilljónir, hefði orðið tekjuskatts-
latts. Þetta hefði þýtl skaltalækkiin
hjá u.þ.b. 600'<> l'jölsk'ldi ■ i ItmliP"
Unt 30% al’öðruti'! lólskvTdiini lielðu
staðið nokkurn veguín i stað að þvi,
skatlbyrði varðar. Þelta eru
raunverulegar kjarabætur, án
verðbólgu.
í kosningabaráltunni kváðusi
sjálfstæðismenn vilja beita sér Ivrir
al'námi 19 skatta. sem rikissljórn
Ólafs Jóhannessonar kont á. á 13
ntánaða stjórnartinta sinunt. Auk
þess tóku þeir ntjög undir þann niál-
flutning Alþýðuflokksins að létta
bæri lekjuskatti af lágtini tékjum og
ntiðlungstekjum.
Innan skamms mun á það reyna i
verki, hvort málaliðar Framsóknar-
og Alþýðuhandalags úr Sjálfstæðis-
l'lokknum, sem nú hal'a oddaaðstöðu
á þingi, hafa með öllu gleyntt þessum
kosningaloforðum sinum. Upp úr þvi
fara linurnar að skýrasi rnilli stjórnar
og stjórnarandstöðu.
Jón Baldvin Hannihalsson
rilsljóri.