Dagblaðið - 04.07.1980, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ1980.
11
borð við Landsímann og Olíumála-
ráðuneylið, sem fær ekki lengur hæf-
asta fólkið, vegna þess að ýmis einka-
fyrirtæki bjóða mun betur. Hann
nefnir einnig kennarastéttina sem er
afar óánægð með sinn hlut.
Ekki má afnema
verkfalsréttinn, en...
Oddmund Harr mætti í sjónvarps-
þættinum Pá sparket, sem er sam-
svarandi og Kastljós heima. Þar var
einnig „á beinni línu” Gösta Boh-
mann, fjármálaráðherra Svia, vegna
þess að Svíar eru nýbúnir að ganga í
gegnum harða verkfallsöldu þar sem
hrikti í stoðum velferðarþjóðfélags-
ins. Gösta Bohmann sagði við þetta
tækifæri, að hann mætti, þrátt fyrir
allt, ekki hugsa til þess að verkfalls-
réttur yrði afnuminn og taldi stór-
hættulegt að ríkisstjórnir leystu slíkar
deilur upp á sitt eindæmi — þá yrði
ekki mikið eftir af lýðræðinu, þegar
fram liðu stundir. Honum fannst nóg
um, hve mikil afskipti norska ríkis-
stjórnin hefði haft af vinnudeilum i
Noregi og taldi, að hún mætti ekki
ganga öllu lengra en orðið er. Hann
var aftur á móti sammála meirihluta
norsku þátttakendanna um, að það
yrði að búa svo um hnútana, að ekki
mætti hefja verkföll fyrr en í síðustu
lög og að baki verkfallsheimildar yrðu
að vera a.m.k. atkvæði 50% félags-
manna. Vandamálið væri, að þegar
launþegasamtök væru búin að knýja
fram kauphækkanir í krafti samtaka-
máttarins kæmi oftast f kjölfarið verð-
bólga, sem gætí á stuttum tíma þurrkað
út ávinninginn.
,,Það er með verkfallsvopnið eins
og nútíma hernaðarvopn: notkun
þess er beinlínis allt of hættuleg í
nútímaþjóðfélagi.” Eitthvað á þessa
leið gat að lesa í norska vikuritinu
Farmand á dögunum. Athyglisverð
og umhugsunarverð fullyrðing.
Formaöur AF, Oddmund Harr
rektor, hefur orðið að þola mikla
gagnrýni í fjölmiðlum. Hann hefur
tekið því öllu með ró, því hann vill
undirstrika þá hættu, sem er því sam-
fara fyrir þjóðfélagið að halda
háskólamenntuðu fólki svo niðri, að
mönnum finnist ekki taka því að
leggja á sig langt og kostnaðarsamt
nám. Hann hefur bent á, hvernig
komið er fyrir rikisfyrirtækjum á
Svipmynd frá 1. maí kröfugöngu — heftiplásturinn merkir aó viðkomandi eigi að
þegja og vera góður þegn. (Ljósm. S.J.).
byrjunarlaun hækka úr 55 þús.
norskum í næstum 70 þús. norskar
(eða úr 5.5 milljónum í nærri 7
milljónir ísl.j.Þær fá því að meðaltali
17.2% launahækkun, þegar aðrir
samsvarandi hópar fá 9—11% kaup-
hækkun.
Kennarar hafa verið afar óánægðir
og heimta nú margir þeirra landsfund
til að velta úr sessi núverandi stjórn
kennarasambandsins vegna slælegrar
framgöngu í launa- og réttinda-
málum kennara.
önnur vinnubrögð
vorið 1982?
Ætla má að vinnufriður ríki nú hér
í stórum dráttum fram til vorsins
1982, þegar aftur verður hafist handa
við nýja samninga. LO mun á næst-
unni ræða stöðu sína eftir samning-
ana og hvað megi af þessari lotu
læra. Margir spá, að næst verði ekki
um sameiginlega samninga að ræða,
heldur gangi hvert samband fyrir sig
til samninga við atvinnurekendur og
ríkisvald.
Snúum okkur þá aftur að félags-
samtökunum Akademikemes Felles-
organisasjon. Félagar eru um 100
þúsund, og innan samtakanna eru
u.m.b. þrír fjórðu hlutar háskóla-
menntaðra manna landsins, en þó eru
með í þessum samtökum tæknifræð-
ingar með 2—3 ára nám að baki að
loknu stúdentsprófi. Af þessum hópi
eru um 40 þús. ríkisstarfsmenn, 12
þúsund bæjarstarfsmenn, 30 þúsund
hjá einkafyrirtækjum en um 10
þúsund eru „sjálfstæðir,” þ.e.
læknar, tannlæknar og lögmenn. AF
telur 9,1% launahækkun þýða
minnkun kaupmáttar hjá næstum
öllum sínum félögum og telur 15%
kauphækkun vera þolanlega lausn,
eins og staðan er í dag, þvi ef félags-
menn ættu að hafa sama kaupmátt
og ríkti árið 1978, yrði kauphækk-
unin að nema 24%, og fyrir þá sem
hafa hæst laun 35%!
Nettólaunin of lág
AF hefur sýnt fram á, að þótt
félagsmenn þess hafi á pappírunum
nokkuð há laun á norskan mæli-
kvarða, þá eru nettólaunin lítið eða
ekkert hærri en hjá iðnverkamönn-
um, ef tekið er tillit til þess, að flestir
háskólamenntaðir menn hefja sinn
starfsferil með 80—100 þús. kr.
námslánabagga (8—10 milljónir
isl.), og það þýðir 10—12 þús. króna
endurgreiðslur á ári í vexti og
afborganir fyrstu starfsárin.
Fyrr á árinu voru pipulagningarmenn meðal þeirra sem gerðu verkfall i Osló.
(drottningu) sér við hlið! Elskusemi
hans eða hennar var svo mikil, að
gamlar konur hétu á hana!
Og svo koma hin þjóðlegu sagna-
minni, þegar sjálfur Guð kom niður á
jörðina til að spássera meðal manna
eða Kristján IX af Glukkstað fór í
spássertúrá Bókhlöðustígnum:
„Frambjóðandinn sá ungan pilt
sparka bolta. Hann spurði hvert væri
nafn hins unga sveins og ritaði það
niður (með gullnu letri) í vasabókina,
því pilturinn (þegn vor) er bráðefni-
legur.”
„Litið barn fór og sleit fagra fjólu
og rétti frambjóðandanum og þá
brosti frambjóðandinn svo skein í
gullnar tennur (og allt hirðfólkið
buktaði sig og beygði).”
„Frambjóðandanum var búin hvíla
í barnaherbergi sýlsumannsins.
Einhverntímann getur dóttir sýslu-
mannsins sagt við dóttur héraðs-
læknisins: „forsetinn svaf í rúminu
mínu!!”
Og það þarf auðvitað ekki að
sökum að spyrja að ástin er gagn-
kvæm og háyfirtignin opinberar
elskusemi á þegnum sínum:
íslendingar eru óendanlega
skemmtileg þjóð! íslendingar eru
hjartanleg þjóð! Við klendingar
erum sem einn maður! Við Islend-
ingar erum sem ein fjölskylda!
íslendingar eru auðug þjóð! (senni-
lega andlega og menningarlega).
Islendingar eru gæfusöm þjóð! (lik-
lega að eiga mig fyrir frambjóðanda).
Ég mun flytja öðrum þjóðum stór-
brotna menningarauðlegð hinnar
gáfuðu islensku þjóðar! Ég mun
flytja fisk og opna markaði meðal er-
lendra þjóða!
Þetta hefur verið mikið ævintýri,
smalastúlkan varð að prinsessu. En
dokum aðeins við og komum aftur
gegnum spegilinn. Sahnleikurinn er
sagna bestur. Einhvernveginn hefur
það æxlast svo að með því að gera
kosningabaráttuna það sem kallað er
„drengileg, heiðarleg og tignarleg ”
hafa mærðin og slepjuhátturinn
hafið innreiðsína og þá er ekki langt í
nágrannakonu þeirra hræsnina. Þar
sem íslendingar koma saman svo
þúsundum skiptir hafa þeir tekið
þessari mærðarsúpu sem góðri og
gildri vöru. Hvaðan kemur íslending-
um slíkur undirlægjuháttur. Áður
fyrr þegar við áttum kóng, vildu
fæstir kóngsþrælar vera. Nú ganga
menn með bros á brá undir jarðar-
men skynlausrar persónudýrkunar.
Hvað veldur slíkri skynskiptingu.
Sumu leyti arfur forneskju. Sam-
kvæmt stjórnarskrá er forseti ekkert
annað en afsprengi danska kóngsins.
Hann er í rauninni bara danskur eða
plattþýskur pokahertogi. Svo stofn-
uðum við lýðveldi! Æ, hvaða
vandræði, þá þurfum við að kjósa
kóng og allir ræðumennirnir og
frambjóðendurnir vita ekkert hvað
þeir eiga að segja. Ekki er hægt að
fara að tala um kreppu eða kommún-
isma. Þeir grípa því að sumu leyti til
kansellístfls háyfirtignunar 18. og 19.
aldar, hræra saman við það tveimur
matskeiðum af rómantískum ljóðlin-
pm frá Jónasi og Steingrími og tveim-
ur teskeiðum af Ólafi Kárasyni Ljós-
víkingi. Árangurinn verður undar-
legur hrærigrautur, þar sem íslenskur
álfaprins eða álfaprinsessa er kosin
danskur kóngur i amerískri kosninga-
baráttu.
Öðrum þræði höfðu frambjóð-
endurnir sjálfir stjórn með þessu.
Væri vikið að þeim nokkrum alvöru-
spurningum, voru svörin eins og
Holtavörðuþoka eða þeir tóku þann
sem spurði til réttar, — þeiia var
kvikindisleg spurning, eða þetta var
nú högg~undir beltisstað. Og alþjóð
dáðist að því, hvernigvbeir tóku
þennan kjaftask. ^... _
í allri þessari holtaþoku skynlausr-
ar lofgerðarvellu komu aðeins ein-
staka birtublettir. Þakka þér fyrir
Arnór Hannibalsson að þú varst
öðruvísi en allir hinir, og þakka þér
fyrir Pétur Thorst, aö þú dirfðist að
jmótmæla hugsanamálaráðuneytinu á
sjónvarpi og útvarpi. En undarleg
tilfinning hefur það verið fyrir þig
margra áratuga embættismann, að
vera kveðinn niður af embættis-
valdinu af Vilhjálmi Hjálmarssyni.
Því miður stóð ekki steinn af steini
eftir af þér, því að embættisvaldið
hefur alltaf rétt fyrir sér, einkum í
menningar- og fjölmiðlamálum.
Meðan gengi krónunnar krump-
aðist, meðan verðbólgan var að
brenna húsið, meðan fiskurinn selst
ekki, meðan atvinnuleysið breiðist
út, meðan allt er á fallandi fæti, hrun
og vandræði vofa yfir, höfum við
stokkið berfætt út í Jónsmessudögg-
ina og valið okkur yndislega huldu-
konu, álfakroppinn mjóa fyrir fyrir-
sætu. Vonandi situr álfkonan á
Bessastöðum fimm kjörtímabil, svo
við þurfum ekki að uppræta almenna
skynsemi úr hugum okkar, nema á
svo sem 20 ára fresti. En hvernig
skyldu næstu forsetakosningar
verða, ef við reiknum með eðlilegum
hagvexti í forheimskuninni eins og
öðru.
En þaö sem mér ægir mest er, ef
þessi sjúkdómur skyldi vera smit-
landi, eða höfum við sem þjóð beðið
tjón á sálu okkar á öllu þessu oflofi
og smjaðri hirðgæðinganna? Verður
kannski haldið áfram að fela vanda-
málin á bak við álfadansa? Munu
pólitískir leiðtogar gerast andlegir
huldumenn, fela vandamálin, tala
óræðum orðum um fegurð íhimins-
ins, meðan gjaldmiðillinn verður
einskisvirði? Eða munu þeir aðeins
hrósa íslensku þjóðinni fyrir atorku-
semi, meðan atvinnuleysið hefur inn-
reið sína? Munu þeir kannski aðeins
höfða til samvisku sinnar meðan
fieyið hrapar niður óminnisfossinn?
Ef einhver í hugsanamálaráðuneyt-
inu dirfist að spyrja þá, hvað gengi
krónunnar hafi hrapað síðasta
mánuðinn, munu þeir þá setja í
brúnir og kalla það högg undir beltis-
stað? Ef einhver nefnir á nafn upp-
sagnir í frystihúsum og atvinnuleysi,
munu þeir þá setja upp hneykslisstút
■og. kvarta yfir kvikindislegum
spurningum?
Þetta er alvörumál dagsins í dag,
mál er þjóð mín að koma út úr
berginu og líta yfir mannheima með
öllum þjáningum þeirra, erfiðleikum
'og stríði.
Þorsteinn Thorarensen
^ „Verður kannski haldið áfram að fela
vandamálin á bak við álfadansa? Munu
pólitískir leiðtogar gerast andlegir huldumenn,
fela vandamálin, tala óræðum orðum um
fegurð himinsins, meðan gjaldmiðillinn verður
einskisvirði?”