Dagblaðið - 09.08.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 1980
.....
mSBIABW
hjálst, áháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltríii: Haukur Holgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjómor. Jóhannes Roykdal.
iþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aðalstoinn Ingólfsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haroldsson.
Handrit: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karísson.
Blaðamonn: Anna_ Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Ema V. IngöKsdóttir, Gunnlaugur Á. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnlorfur Bjarnlorfsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
,arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaðsins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugorð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifunni 10. _
Áskríf tarverð á mánuði kr. 5.000. Vorö í lausasölu kr. 250 eintakiö.
Uppsögn réttmæt
Nú ber að segja upp Jan Mayen-
samningnum við Norðmenn. Annað er
íslendingum ekki sæmandi.
Norska stjórnin hefur loks sýnt það
lítillæti að svara mótmælum íslenzku
ráðherranna við þeirri ákvörðun að
hefja að nýju veiðar úr norsk-íslenzka
Svar Norðmanna er á þá lund, að íslendingar megi éta
það, sem úti frýs.
Ætlun Norðmanna er að halda norsk-íslenzku síld-
inni fyrir sig eina. Gengið verði svo á stofninn, að hann
nái ekki eðlilegri stærð. Yrði stofninn þess í stað vernd-
aður, má gera ráð fyrir, að honum nægi ekki fæðu-
magnið við Noreg, hann fari þá á flakk upp að íslands-
ströndum, eins og hann gerði fyrrum.
Þessi síldarstofn var undirstaða velmegunar hér á
landi þar til fyrir rúmum áratug, að honum hafði
hrakað svo, að síldin hvarf af íslandsmiðum. Meira en
þriðjungur af tekjum íslendinga af útflutningi hafði
verið afrakstur af þessum stofni. Nú segja norskir ráð-
herrar, að þessi síldarstofn sé ekki lengur ,,norsk-ís-
lenzkur”, þetta sé norskur síldarstofn.
Norðmenn ætla nú að veiða tíu þúsund tonn úr
stofninum, samkvæmt upplýsingum stjórnvalda. Vitað
er, að eftirlit er svo slælegt með veiðunum, að afli
Norðmanna úr stofninum gæti allt eins orðið 30—40
þúsund tonn.
Réttilega hefur verið bent á, að sama röksemda-
færsla gæti átt við um loðnustofninn. Við gætum
haldið því fram, að loðnan væri íslenzkt einkamál.
Framferði Norðmanna gengur gegn tillögum alþjóð-
legrar fiskveiðinefndar. Það sýnir algera óbilgirni
þeirra gagnvart hagsmunum íslendinga af fiskveiðum.
Það er brot á Jan Mayen-samningnum.
Norðmenn sýna í þessu, hvers má vænta af þeim
varðandi aðra fiskstofna. Loðið orðalag Jan Mayen-
samningsins munu þeir hafa að engu.
Væri norsk-íslenzka sildarstofninum leyft að vaxa í
eðlilega stærð, gætu bæði íslendingar og Norðmenn
fengið af honum geysilegan arð.
Okkur veitti svo sannarlega ekki af slikri búbót.
Þótt norsk-íslenzki síldarstofninn sé hvergi nefndur í
Jan Mayen-samningnum, kemur hann tvímælalaust
undir þá grein, sem fjallar um flökkustofna.
Þar segir: ,,Að því er tekur til annarra flökkustofna
skal tekið sanngjarnt tillit til þess, hve ísland er al-
mennt háð fiskveiðum . . .”
í upphafi samningsins segir einnig, að ríkisstjórnirn-
ar viðurkenni „nauðsyn á raunhæfum ráðstöfunum til
verndunar, skynsamlegrar nýtingar og endurnýjunar
lifandi auðæfa hafsins og ennfremur nauðsyn skyn-
samlegrar nýtingar auðlinda landgrunnsins . . .”
Síðar segir, að ríkisstjórnirnar viðurkenni, ,,að sam-
kvæmt þjóðarrétti bera löndin tvö sem strandríki
höfuðábyrgð á raunhæfri verndun og skynsamlegri
nýtingu þessara auðlinda.”
Norðmenn hafa með óbilgirni sinni að engu þessi
ákvæði Jan Mayen-samningsins. Eins og Dagblaðið
hefur margsinnis bent á, er Jan Mayen-samningurinn
lélegur og orðalag loðið. Efnislega er þó augljóst, að
Norðmenn brjóta gegn þessum ákvæðum. Þeir munu
fara eins að varðandi aðrar veiðar. íslendingum ber hið
skjótasta að segja samningnum upp og knýja fram
hagstæðari lausnir.
Vestur-Þýzkaland:
Stjóm Schmidt
kanslara spáð
meira fylgi
í kosningum til sambandsþingsins
í Bonn f október næstkomandi
Rétt um tveir mánuðir eru til
kosninga til sambandsþingsins í
Vestur-Þýzkalandi. Samkv<emt úr-
slitum skoðanakannana þá mun
Helmut Schmidt kanslari og ríkis-
stjórn hans verða áfram við völd. Því
er jafnvel spáð að þingfylgi stjórn-
arinnar muni aukast frá því sem nú
er.
Einnig má ráða það af skoðana-
könnunum að Jafnaðarmanna-
flokkur Schmidt kanslara, muni leysa
bandalag Kristilegra demókrata og
flokk Strauss í Bæjarlandi af, sem
stærsti þingflokkurinn.
Jafnaðarmönnum er þó ekki alveg
rótt þrátt fyrir góðar horfur um
gengi í komandi kosningum. Ráða-
menn þar hafa lagt vaxandi áherzlu á
mikilvægi þess að samstarfs-
flokkurinn frjálsir demókratar lifi af
kosningarnar en þurrkist ekki út
vegna skilyrða um 5% kjörfylgi til að
koma að þingmönnum. í undanfar-
andi skoðanakönnunum hefur
flokkurinn verið ískyggilega nærri
þessu marki. Þó er það svo að flestir
spámenn könnunarfyrirtækja gera
ráð fyrir að flokkurinn sem utanríkis-
ráðherrann v-þýzki Hans Dietrich
Genscher, stjórnar muni haldast á
þingi.
Frjálslyndari hluti Jafnaðar-
mannaflokksins vestur-þýzka telur
tilveru hins litla en áhrifamikla þing-
flokks frjálsra demókrata vera
mikilvægt mótvægi gegn félögum
yzt til vinstri í hópi jafnaðarmanna. í
kosningum til ríkisþingsins í Norður
Rín-Westfallen í maí síðastliðnum
biðu frjálsir demókratar óvæntan
ósigur og komu ekki að þingmanni
vegna þess að 5% kjörfylgi náðist
ekki. Var þetta mikið áfall fyrir
flokkinn þar sem kosningar þessar
voru taldar mikilvæg visbending um
væntanlegt gengi i kosningunum til
sambandsþingsins.
Ef marka má kosningaspár þá
gæti svo farið að jafnaðarmenn
mundu ná meirihluta á sambands-
þinginu í Bonn. Væri það þá í fyrsta
skipti sem það yrði frá stofnun
Sambandslýðveldisins Vestur-Þýzka-
lands. Samkvæmt einni skoðana-
könnun þá eru fullar horfur á að
þessi verði raunin í komandi kosning-
um. Frjálslyndari armur Jafnaðar-
mannaflokksins óttast mjög að þá
mundu áhrif vinstri minnihlutans
í flokknum aukast til muna.
Skripateikning í vestur-þýzka
blaðinu Suddeutsche Zeitung sýndi
þenna möguleika, þannig fyrir
lesendum sínum að þeir þremenning-
arnir, Helmut Schmidt kanslari,
Genscher utanríkisráðherra og Frans
Josef Strauss, voru að reyna að
brjóta niður tölvuna, sem fékk þessa
niðurstöðu. Átti myndin að sýna að
allir þrír foringjar flokkanna voru
jafnandvigir slíkum kosningaúr-
slitum.
Frá upphaft hafa Frjálsir
demókratar litið á sig sem mála-
miðlun á milli hinna tveggja stóru
flokka. Fyrrum voru þeir yfirleitt í
samvinnu við Kristilega demókrata
en síðari árin hafa þeir hallað sér að
stjórnarsamvinnu með jafnaðar-
mönnum. í siðustu sambands-
kosningum fékk flokkurinn 7,9% at-
kvæða.
Margt gæti hugsanlega komið
Frjálsum demókrötum til hjálpar í
næstu kosningum. Margir telja að
margir fyrri stuðningsmenn
Kristilegra demókrata muni kjósa þá
i haust vegna óánægju með kanzlara-
efnið Frans Josef Strauss formann
bræðraflokks kristilegra í Bæjar-
landi. Einnig gætu margir fyrri kjós-
endur kristilegra demókrata viljað
koma í veg fyrir hugsanlegan meiri-
hluta jafnaðarmanna með því aðgefa
frjálsum demókrötum atkvæði sitt.
Samkvæmt kosningafyrir-
komulaginu i Vestur-Þýzkalandi þá
greiðir hver kjósandi i raun tvö at-
kvæði. f fyrsta lagi þá velur hann sér
þann frambjóðanda persónulega,
sem hann vill styðja. Hins vegar kýs
hann einnig ákveðinn stjórnmála-
flokk. Síðari hluti atkvæðaseðilsins
vegur þyngra. Við talningu eru at-
kvæðin síðan talin sameiginlega sam-
kvæmt vissu hlutfallslegu vægi hvors
flokks atkvæða fyrir sig.
Annað atriði hefur verið nefnt
sem hugsanlegt til að koma frjálsum
demókrötum til hjálpar í
kosningunum. Ef svo heldur áfram
sem hingað til að niðurstöður
skoðanakannana bendi til sigurs
Jafnaðarmannaflokksins þá muni
kjósendur flokksins gerast sigurvissir
og margir þeirra taka þann kostinn
að kjósa frjálsa demókrata til að
tryggja þeim áframhaldandi veru á
sambandsþinginu.
Síðasta könnun á fylgi flokkanna í
Vestur-Þýzkalandi var gerð í liðnum
mánuði. Þá var gert ráð fyrir að
frjálsir demókratar fengju -7%
greiddra atkvæða, jafnaðarmenn
48% og bandalag kristilegra
demókrata og flokks Strauss í
Bæjarlandi fengi 42%. Um svipað
leyti gerði þekktasta könnunarfyrir-
tæki Vestur-Þýzkalands aðra
könnun og fékk út að frjálslyndir
mundu fá 7,3% fylgi, og hinir stóru
flokkarnir sama fylgi eða 44,5% at-
kvæða.
I siðustu kosningum til
sambandsþingsins i Bonn árið I976
tapaði samsteypstjórn jafnaðar-
manna og frjálsra demókrata miklu
fylgi frá sínu bezta gengi í
kosningunum árið 1972. Þá svifu þeir
hæst á ánægju yfir „Ostpolitik"
Willy Brandt þáverandi kanzlara
gagnvart Sovétrikjunum og Austur-
Þýzkalandi.
Núverandi stjórn Schmidt
kanzlara hefur aðeins ellefu sæla
meirihluta á þinginu t Bonn. Svo
virtist i fyrra að sá meirihluti gæti
tapa/t Gott gengi umhverfisvernd-
armanna i rikiskosningunum gaf til
kynna að þeir mundu jafnvel geta
riðið baggamuninn. Óttazt var að
vinstrisinnuð stefna umhverFts-
verndarmanna mundi fremur taka
fylgi af jafnaðarmönnum en öðrum
og þannig gefa kristilegum demókrö-
tum færi á sigri í kosningunum i
október næstkomandi. Umhverfis-
vendarmenn eða Grænfirðungar,
eins og þeir eru líka kallaðir unnu
sæti á ríkisþinginu í Bremen í fyrra.
Síðan náðu þeir þingsæti i Baden-
Wurtenberg en mistókst i Norður
Rin-Westfallen í maí siðastliðnum.
Samkvæmt kosningaspám munu þeir
ekki fá nema 3% fylgi í október-
kosningunum.
Vt
✓