Dagblaðið - 18.06.1981, Qupperneq 12

sasBumn
fijúlst, áháð dagblafi
Útgefandi: Dagblaflið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristj&nsson.
Aflstoflarritstjóri: Haukur Heigason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjórí ritstjóman Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. Aðstoflarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrimur P&lsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Btaflamenn: Anna Bjamason, Adi Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urflsson, Dóra Stef&nsdóttir, Elin Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hákonardóair,
Kristj&n M&r Unnarsson, Sigurflur Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurðsson
og Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þr&inn ÞorieHsson. Auglýsingastjóri: M&r E.M. Hall-
dórsson. DreHingarstjóri: Valgerflur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siflumúla 12. Afgreiflsla, &skriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverhohi 11.
Aflalsimi blaðslns er 27022 (10 Knur).
Setning og umbrot Dagblaflið hf., Siflumúla 12.
Mynd»- og plötugerfl: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun: Arvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverfl á mánufll kr. 80,00. Verfl f lausasölu kr. 6,00.
Herfangi útbýtt
Siðustu embættaveitingar sýna, að
siðferði stjórnmálamanna hefur ekki
batnað á undanförnum árum, þótt um
það hafi verið fjallað meira en áður. Að
gagnrýna stjórnmálamann fyrir spill-
ingu er eins og að stökkva vatni á gæs.
Stjórnmálamenn líta nokkuð almennt
á flokka sína sem eins konar ræningjaflokka til að
safna herfangi handa hinum útvöldu, embættum og
bitlingum handa þeim sjálfum og ódýrum lánum
handa fjárhagslegum hornsteinum þeirra.
Menn raðast svo sem að nokkru leyti í flokka eftir
pólitískum hugmyndum. En þess sjást næstpm engin
merki í stjórnarathöfnum flokkanna. Enda eru margir
eingöngu í eiginhagsmunaskyni þátttakendur í stjórn-
málum.
Björgvin Guðmundsson hefur verið ráðinn forstjóri
Bæjarútgerðar Reykjavíkur og Ingi R. Helgason hefur
verið skipaður forstjóri Brunabótafélags íslands.
Hvort tveggja er misbeiting valds fyrir opnum tjöldum.
Að máli Björgvins var skynsamlegar staðið, af því
að baki hans stóð ekki einn flokkur, heldur borgar-
stjórnarmeirihlutinn og partur af minnihlutanum.Samt
sem áður er veitingin pólitísk og efnislega út í hött.
Bæjarútgerðin þurfti engan nýjan forstjóra til við-
bótar við hina tvo. Þeir halda báðir áfram á fullum
launum, þótt annar þeirra heiti nú ráðunautur. Enda
getur Björgvin ekki rekið útgerðina og ætlar sér ekki
að reyna það.
Annars vegar verður hann kvígildi á stofnuninni og
hins vegar mun hann taka að sér að útvega vildar-
mönnum vinnu hjá henni. Hinn opinberi drungi bitl-
inga og getuleysis mun spilla stofnun, sem hingað til
hefur verið rekin af fagmönnum.
Að baki Inga stóð maðurinn með meinlætasvipinn,
Svavar Gestsson, heilbrigðis- og tryggingaráðherra.
Þar var ekki verið að hafa fyrir hrossakaupum, heldur
gengið svo beint til verks, sem austantjaldsmönnum
einum er lagið.
Ingi R. Helgason er að vísu mun hæfari starfsmaður
en Björgvin og kann sitthvað til annarra verka en
stjórnmálabrasks. Það er engan veginn vist, að hann
valdi hinu öfluga tryggingafélagi vandræðum eða sé
því gagnslaus.
En Ingi er ekkert inni í starfssviði félagsins. í starfíð
hefði átt að fá reyndan tryggingafræðing, reyndan
uppgangsmann í einhverju hinna minni trygginga-
félaga eða bara fráfarandi forstjóra áfram, enda var
það hægt.
Báðar þessar veitingar eru dæmi um kjark siðleys-
ingja stjórnmálanna. Þeir víla ekki fyrri sér að misbeita
valdi í allra augsýn, þótt þeir eigi von á gagnrýni. Þeir
eru vissir um, að málið verði gleymt í næstu kosning-
um.
Og líklega hafa þeir rétt fyrir sér. Hver man núna
eftir siðlausum embættaveitingum síðasta árs eða
ársins þar á undan? Og eru þeir ekki líka margir, sem
telja slíkar veitingar vera eðlilegan þátt stjómmálanna?
En þetta er ekki öll sagan. Almennir, heiðarlegir
borgarar muna að vísu ekki, hvort þessi ráðherrann
eða hinn hagaði sér verr á þessu kjörtímabilinu eða
hinu. En þeir gera sér grein fyrir, að ekki er allt með
felldu.
Hver stjórnmálamaður, sem gerir sig sekan um af-
glöp af þessu tagi, tekur dálítið af sameiginlegu álits-
forðabúri stéttarbræðra sinna. Hann magnar þögula
og ráðalausa fyrirlitningu almennings á stjórnmálun-
um.
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 1981.
Jörð fíutt í fóstur
íslendingar vilja fúslega sýna
Grænlendingum vináttu og verða
þeim að liði þar sem við erum ein-
hverjum fetum framar. Land þeirra
er kalt og bert og jarðvegur af
skornum skammti. Það er svipuð
aðbúð og ísland veitir okkur. Sá er
þó allur munur að við eigum gnægð
gróðurmoldar og okkar land nýtur
betur legu sinnar þó norðar sé en
hinn byggilegasti hluti Grænlands
sem er á svipuðu breiddarstigi og
Osló. Það orsakast af þeim fimbul-
kulda sem býr í jökulskildinum
skammt undan, og nætursvalinn að
sumrinu eflist af jakðmagni við
strendurnar — hungurdiskum sem
Matthias nefndi svo.
Þó ég viti vel að okkar menn, sem
hafa forgöngu um grænl. / islenzka
samvinnu, hlusti eftir hugarfari
Grænlendinga sjálfra og hafi yfirsýn
um hvað bezt sé aö gera, svo að
hvorki verði skoðað sem ölmusa né
íhlutun, langar mig til að vekja máls
á einni hugmynd. En fyrst nokkur
orð um tildrögin að henni.
Svo bar til að ég var eitt sinnn gest-
komandi í fjarlægu landi, sól-
brenndu, þar sem varla var um annan
jarðveg að ræða en „dauðan” síheit-
an sand. Þetta land, Bermuda heitir
það, hafði þá fyrir skömmu fengið
heimsókn eins Englendings sem gaf
þingi eyjanna stein úr Þingvalla-
hrauni ,,þar sem elzta þjóðþing
heimsins var stofnað”.
Með því mig fýsti að sjá steininn
gekk ég upp aö suðausturálmu hins
undurfagra þinghúss, en þar er aðal-
Kjallarinn
Fríðrik Þorvaldsson
inngangur þjóðþingsins, sem var
stofnað 1620 og er þar með 3. elzta
þing í heimi næst á eftir Alþingi og
Parlamentinu enska. Ég sagði deili á
mér og bar upp erindið sem var upp-
fyllt með vinsemd. Steinninn, sveip-
aður silkidúk með ísl. fánalitunum,
er varðveittur í sama viðhafnarsal og
sjálfur veldissprotinn (The Mace)
ásamt táknum og erfðadjásnum hins
aldnaþings.
Aiúðin, sem ég naut þarna, var
sannarlega mikilsverð og heimsókn
þar á eftir í jarðyrkjudeild land-
búnaðarins var sem opinberun. Hinn
glóðheiti, snauði kóralsandur var
lífgaður með jarðvegi sem fluttur var
um óravegu (frá Irlandi). Þama
blöstu við gróðurreitir og ólýsanleg
fegurð. I þessu landi er ekkert vatns-
fall en viöa má sjá fannhvitar hæðir
sem likjast jökulbungum tilsýndar en
sá litblær stafar af hvítum, vatns-
heldum hjúpi sem smuröur er á hið
hrjúfa, gróöurlausa yfirborð til að
safna regnvatni svo að ekki þurfi að
sækja allt vam f tankskipum til fjar-
lægra landa.
Og þá er ég kominn að efninu.
Fyrst hinn aðflutti jarðvegur i bar-
áttu við blíða höfuðskepnu gat
skapaö ávanið lífríki, og sem honum
heföi verið um megn á heimaslóð,
má þá ekki ætla að svipaður árangur
náist í samskiptum við sömu höfuð-
skepnu, þó i kaidara lagi sé?
Á Grænlandi eru ágæt beitilönd
en i byggðum er jarðvegur sagður
sárlega grunnur. Hugmynd mín er
þvi sú að við bjóðum Grænlending-
um gróðurmold á afmarkað svæði, ef
þeir vilja þiggja og tiltaka staðinn.
Hugsa mætti sér gjöf í svipuðu formi
og gróðursvæðið í Laugardal. Þar
hefir Hafliði, garðyrkjufræðingur,
sýnt merkilegan árangur — lífsgildi,
samt kaloriulaust. Þekking hans og
útsjónarsemi gerir hann sjálfvalinn
forystumann að okkar leyti, þ.e.a.s.
ef til kæmi. t verki eigum við skara
af góðu æskufólki og vegna ágætrar
staðháttaþekkingar má hér tilnefna
Gísla Kristjánsson, ritstjóra, og
Ingva Þorsteinsson, magister, sem nú
mun staddur í Grænlandi.
Minnumst þess að 100 tenm af
jarðvegi geta orðið mörg hundruð
ferm garðlands til viðbótar þeim
sverði sem fyrir er og sem árlega
drýgist af náttúrlegu affalli.
Og svo er flutningsleiðin ekki
lengri en þaö að milli landa sést.
Friðrik Þorvaldsson.
^ „Steinninn, sveipaður silkidúk með ís-
lenzku fánalitunum, er varðveittur í sama
viðhafnarsal og sjálfur veldissprotinn ...”
r

Pólland
púður- tunnan
í Evropu
isminn í Póllandi er þvi rússneskur
innflutningur byggður á .„vestur-
þýzkri heimsspeki” eins og Laxness
komst einu sinni að orði. Því er hann
afhinuilla.
Stórgöllufl hugmyndafrssfli
og efnahagskerfi
Karl Marx sneri sér við í gröfinni
fyrir þrem mánuðum þegar fjármála-
ráðherra frá sósialísku riki þurfti að
mæta fyrir framan fulltrúa stórkapi-
talsins i London og tilkynna þeim, að
Pólland væri í gjörsamlegu greiðslu-
þroti, skuldir upp á 24 milljarða
dollara og engir peningar til, ekki
einu sinni til að gera upp vextina.
Hvernig gat þetta raunverulega átt
sér stað þar sem óhugsandi er, skv.
hugmyndafræði og efnahagskerfi
sósialismans, að riki, sem stjórnað er
af sósialistum, geti vegna stórgalla
kerfisins og algjörlega misheppnaðs
vals á forustumönnum keyrt heilt
þjóðfélag i greiðsluþrot? Þetta er nú
sannarlega umhugsunarefni fyrir
íslenzka komma. Þetta er nú samt i
dag söguleg staðreynd sem horfast
verður í augu við.
Pólsk þjóðernisstefna
Áður en lengra er haldið er rétt að
gera sér ofurlitla grein fýrir pólskri
sögu. Pólland hefur í aldir átt tvo
erkióvini, Þjóðverja i vestri og Rússa
í austri. í lok 18. aldarinnar, þegar
þessir erkióvinir tóku höndum saman
í þrígang i ásælni sinni í lönd Pól-
verja, þurrkuðu þeir Pólland gjör-
samlega út af landabréfi Evrópu í 3.
Kjallarinn
Pétur Guðjónsson
umferöinni. PóQand vmr ekki lengur
til sem riki hddur dngöngu sem
niðurbútaöir landshlutar i öðrum
ríkjum. Það er sögulegt hatur i Pól-
landi á þessum yfirgangsfullu ná-
grönnum þeirra, hatur sem er æðra
og sterkara en allt hugarrugl um
efnahagsstefnur og stjórnmálalega
hugmyndafræði. Kommúnistarnir í
Póllandi náðu völdum með tilstilli
ógnunarvalds Rauða hersins I lok
sdnni heimsstyrjaldarinnar. Sósial-
Sósíalisminn bragzt
Pólska kommúnistastjórnin hefur
beitt öllum hugsanlegum ráðum til
þess að ná tökum á pólsku þjóöinni
og laða hana til fylgis við sósíalism-
ann. Landinu hefur veriö lokað frá
hinum frjálsa hdmi, ritskoðun hefur
verið beitt, frjálsa hugsun hefur verið
reynt að kæfa með miskunnarlausri
ógnarstjóm, fangelsin hafa verið
þéttsetin pólitískum föngum þótt af-
rekin nálgist ekki stórafrek „Gúlag
forstjóranna í Kreml”, en svo skrif-
aði hinn snjalli pólitiski orðasmiður,
Jón Þ. Árnason. Þegar svo var
komið, að kommúnistastjórnin í Var-
sjá gat ekki séð fyrir nægjanlegum
matvælum á skikkanlegu verði og
skorturinn blasti við, sauö upp úr og
upp rds afl sem i mætti samtaka
þjóðarinnar i formi Samstöðu afnam
alræði hinna rússnesku kommúnista-
leppa. Siðan hefur margt breytzt til
batnaðar og reynt er að færa valdið
úr höndum einræðisherranna í mið-
stjóm Kommúnistaflokks Póllands
til fólksins. Andlegi styrkurinn til
þessara stórátaka hefur verið
kaþólska kirkjan sem kommúnist-
arnir megnuðu aldrei að undiroka.
Nú fyrir nokkru er látinn erkibiskup
Póllands og æðsti maður kirkjunnar í
Póllandi I 30 ár. Fulltrúi kommún-
istastjórnarinnar í Varsjá minntist
hans sem þjóðhetju.