Dagblaðið - 08.08.1981, Síða 10

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1981.
. smm
frýálst, óháð dagblað
Útgefandi: Dagblaöið hf. x
Framkvœmdastjóri: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjónsson.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal.
iþróttir: Haliur Simonarson. Menning: Aðalsteinn ingólfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pftlsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Biaðamenn: Anna Bjamason, AtJi Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson. Bragi Sig
urðsson, Dóra Stefánsdóttir, Eiín Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga HuM Hákonardóttir
Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamloifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurösson, Si' uröur Þorri Sigurðsson
og Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaidkeri: Þráinn Þorleifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Hall-
dórsson. Dreif ingarstjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur: Þverholti 11.
Aðalsfmi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siðumúla 12.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Sfðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 10.
Askriftarverð á mánuðl kr. 80,00. Verð f lausasölu kr. 6,00.
Húsnæði óskast
Neyðarástand hefur áratugum saman
ríkt í húsnæðismálum Reykjavíkur, eins
og í flestum borgum heims og í flestum
bæjum landsins. Þetta er eins og
náttúrulögmál, sem allar aðgerðir
brotna á eða magna jafnvel, þegar verst
lætur.
Þegar íbúafjöldi Reykjavíkur staðnaði fyrir nokkr-
um árum, án þess að neitt drægi úr húsbyggingum, var
ástæða til að búast við linari þjáningum á leigu-
markaðnum. En það óvænta gerðist, að bati sást
enginn.
íbúðaeigendur hafa ekki minnkað við sig, þótt
börnin fljúgi úr hreiðri og makinn hverfi af vettvangi.
Hinni miklu mannfækkun í gömlu hverfunum hefur
ekki fylgt neitt verulegt framboð á nýju leigu-
húsnæði.
Almennt tregðulögmál ræður hér mestu. Ekki má þó
vanmeta ótta íbúðaeigenda við leigu og leigjendur,
verðstöðvun og húsaleigulög. Fjöldi fólks treystir sér
hreinlega ekki til að bjóða leigu í fjandsamlegu and-
rúmslofti.
Mikið framboð er á leiguhúsnæði í sumum löndum
gamals auðs. í Bretlandi eru til dæmis heilu hverfin í
eigu auðugra ætta. Hér á landi er hins vegar mjög
sjaldgæft, að fjölskyldur eigi meira en eina eða tvær
íbúðir.
Einnig er mikið framboð á leiguhúsnæði í sumum
löndum’ félagshyggju. í Svíþjóð hefur hið opinbera
réist heilu hverfin í þessu skyni. Hér á landi hefur hinn
sameiginlegi kassi verið talinn hafa lítið bolmagn til
slíks.
Okkar ástand er þó engan veginn verra en í Bretlandi
og Svíþjóð, svo að ofangreind dæmi séu tekin. Við
höfum nefnilega í staðinn komið upp þeirri siðferði-
legu kröfu, að allir verði að reisa þak yfir höfuð sér.
Mörgum hefur þessi stefna komið vel. Þeir hafa eflzt
af erfiðleikum framkvæmda og fjármögnunar. Þeir
hafa aflað sér húsnæðis eins og þeir vilja hafa það. Og
þeir hafa búið sér til mikilvægt framtíðaröryggi.
En þessi leið er ekki einhlit og sízt núna, þegar verð-
bólgugróði íbúðalána hefur verið takmarkaður og
jafnvel afnuminn. Hamar fyrstu tveggja herbergja
íbúðarinnar í fjölbýlishúsi er síður kleifur en áður var.
Og dæmi eru þess, að draumurinn um þak yfir
höfuðið verði að martröð, sem nísti menn á sál og
líkama. Aðrir hafa ekki kjark eða hörku til að taka
þátt í slagnum eða hafna einfaldlega lífsgæðakapp-
hlaupi af því tagi.
Vandi alls þessa fólks verður ekki leystur með verð-
stöðvun og húsaleigulögum, þótt hvort tveggja kunni
að vera nauðsynlegt af öðrum ástæðum. Allar slíkar
aðgerðir fæla íbúðaeigendur frá leigumarkaðnum.
Á tveimur síðustu áratugum hefur verið lögð vax-
andi áherzla á verkamannabústaði, það er íbúðir, sem
seldar eru fólki með sérstaklega miklum lánum og
tiltölulega þægilegum kjörum. Þetta hefur haft mikil
og góð áhrif.
Færri komast þó að en vilja. Og sumir hafa ekki einu
sinni ráð á þeim kjörum, sem bezt eru boðin. Til að
minnka þann vanda eru húsaleigustyrkir skynsamleg-
asta leiðin, sem bent hefur verið á.
Með slíkum hætti væri hinum verst settu gert kleift
að greiða leiguna, sem markaðurinn krefst til að íbúðir
komi í Ijós. Félagsmálastofnanir hafa löngum gert
þetta og mættu gjarna fá fé til að færa út kvíarnar.
Nóbelsverðlaunahaf-
inn býr við stöðugar
morðhótanir
V
—Argentínumaðurinn Adolfo Perez Esquivel heldur friðar-
og réttlætisbaráttu sinni ótrauður áf ram þrátt fyrir
síendurteknar hótanir í hans garð
Adolfo Perez Rstfuivel, sem hlaut
friðarverðlaun Nóbels fyrir sjö
mánuöum, hefur allt frá þeim tlma
búið við síendurteknar ofbeldishót-
anir. Hann hefur staðið frammi fyrir
vopnuðum mönnum, lögreglan hefur
fundið sprengjur á skrifstofu hans og
honum og fjölskyldu hans hefur
margsinnis verið hótað lífláti i
gegnumsíma.
Nóbelsverðlaunahafínn hefur nú
keðju og lás á hliðinu við heimili sitt.
Keðja á skrifstofudyrunum sér til
Viola Argentínuforseti isamt Galtieri,
yfirmanni hersins. Stjórnvöld vilja ekk-
ert viö nóbelsverölaunahafann tala.
þess að þær opnast aðeins i hálfa gátt
þannig að athuga megi hver gesturinn
er áður en hann gengur inn.
„Hér búum við alltaf í óvissu,”
sagði Perez Esquivel, sem er bæði
höggmyndasmiður og málari, í
blaðaviðtali fyrir skömmu. ,,Ég má
ekki láta það draga úr mér kjarkinn
því þá myndi ég ekki gera neitt.”
Hann leitaði til dómstólanna I
slðasta mánuði og það varð til þess
að lögreglan kom fyrir útbúnaði á
síma hans svo hún gæti fylgzt með
slmtölum til hans. Esquivel hlær
þegar hann segir frá þessu vegna þess
að hann hafði einmitt kvartað undan
því að slmi hans væri hleraður.
Fyrir rúmum tveimur mánuðum
hringdu Esquivel og synir hans I frú
Esquivel sem þá var stödd í París á
afmælisdegi sínum. Um klukkustund
síðar hringdi einhver maður, óskaði
frú Esquivel til hamingju með daginn
og sagðist ætla að drepa alla fjöl-
skylduna.
„Það virðist augljóst hvaðan
hótanirnar koma,” sagði Pérez
Esquivel og átti við sveitir sem
tengdar eru öryggissveitum stjórnar-
innar.
Þjóðir Rómönsku Ameriku búa við stööug ofbeldisverk og oftast eru þau runnin
undan rifjum svokallaöra „öryggissveita” ekki sfður en skæruliða. Myndin hér
aö ofan er tekin á Plaza de Mayo I Buenos Aires þar sem hópur mæðra hefur mót-
mælt vikulega vegna horfinna ættingja sinna.
Adolfo Perez Esquivel: „Það virðist
augljóst hvaðan hótanirnar koma.”
Þjóðlaga- og mótmælasöngkonan
Joan Baez sótti Rómönsku Ameriku
heim f sumar við litla hrifningu ráða-
manna I álfunni. Er hún dvaldist I
Argentfnu færðust hótanirnar I garð
nóbelsverðlaunahafans Perez Esquivel
mjög f aukana.
Rauðhálsar
Eins og ég hefi oft drepið á í þess-
um dálkum, býr hérna I henni Amer-
íku mýgrútur af þjóðflokkum, kyn-
flokkum, trúflokkum, kynþáttum og
öllum mögulegum öðrum bálkum og
brotum, sem mannkynið greinist nú
annars niður í. Mér var kennt í
barnaskóla, að Ameríka væri
bræðslupottur allra þessara áður-
nefndu flokka og myndi úr þeim
verða feiknar góð Ameríkana-súpa!
En það óvænta hefir gerzt og virðist
súpan á stundum hafa skilið sig, ekki
blandazt vel og oft orðiö allkekk jótt.
En hér eru llka aðrar tegundir
flokka, sem myndazt hafa upp úr
súpunni, I þessu þjóðfélagi eins og
öðrum í hinum frjálsa heimi. Hér á
ég við dilka þá, sem menn eru dregnir
I eða ganga i sjálfviljugir, eftir því I
hvaða llfsskoðunar-, trúar- eða efna-
hags-flokk þeir setja sjálfan sig. í
Suðurfylkjunum hefir myndazt einn
slíkur og allkyndugur flokkur, sem
kallaður er rauðhálsar (red necks).
Orðabókin segir rauðhálsa hafa
upprunalega verið heiti á hvitu vinnu-
fólki upp til sveita í Suðurfylkjunum.
Heitið fékk fólkið vegna þess, að það
varð sólbrennt eða rautt aftan á háls-
inum af að bogra og puða I steikjandi
sólinni og hitanum I suðrinu. Síðan
myndaði þessi lýður sér ýmsar
skoðanir á llfinu, stjórnarvöldunum
og samferðafólkinu, sem með tlð og
tíma urðu einkenni þess, ásamt
rauðum hálsi.
Svo varð þróunin sú, að fólk, sem
ekki þurfti að puða á ökrum og
engjum og láta sólina brenna á sér
hálsinn, fór að tileinka sér skoöanir
rauðhálsanna. Og það þurfti ekki
einu sinni að búa i Suðurfylkjunum.
Þannig var byrjað að kalla alla, sem
aðhylltust þessar skoðanir, rauð-
hálsa, hvort sem þeir voru rauðir,
hvitir eða bara illa þvegnir á háls-
inum!
Og hverjar eru svo þessar merki-
legu llfsskoðanir? Eftir því, sem ég
hefi næst komizt og persónulega
kynnzt, eru þessar þær helztu: Her
landsins verður að styrkja og svo á
hann að taka í lurginn á þjóðum, sem
auðmýkja Ameríku, eins og t.d. Iran
gerði í fyrra. Blámenn eru oft ágætis-
vinnulýður, ef þeir sýna hæfilega
undirgefni. Rikið á ekki sýknt og
heilagt að vera að skipta sér af borg-
urunum. Leggja á niður alla lýð-
hjálp, þar með talda ellistyrki og at-
vinnuleysisstyrki. Hver er sinnar
gæfu smiður. Kirkjan er góð.
Kommar eru vondir. Búrbon viskí er
gott, enda ameriskt. Stórborgirnar I
Norðurfylkjunum eru syndabæli.
Margt gleymist ábyggilega, en þetta
er þaö helzta, sem ég man.
Hér er eitt smárauðhálsa dæmi:
Andbýlingur minn og hans fólk eru
rauöhálsar, sem fluttu hingað I
Flóriði frá Georgiu. Auðvitað er
þetta prýðisfólk, og maður varast
bara að rökræða við það framan-
greinda hluti. Húsbóndinn, sem er
ekki nema rúmlega fertugur, hefir
komið ár sinni það vel fyrir borð, að
hann þarf ekkert að vinna lengur.
Hann gerir ekkert annað en að klippa
arðmiða af hlutabréfum, sem getur
náttúrlega verið mjög þreytandi
fyrir þumalinn, ef maður á mörg
hlutabréf. Hann tekur yfirleitt aidrei
til hendinni kringum húsið og hefir
hann sagt mér, að hann sé langt frá
þvi að vera handlaginn, nema með
skæri.
Um daginn varð ég þess vegna
hissa, þegar ég sá hann vera að bogra
við nýjan sportbíl, sem þau höfðu
keypt fyrir dótturina, sem nýbúin var
að fá ökupróf. Hugsaði ég, að batn-
andi fólki væri bezt að lifa, þvl þarna
væri nágranninn búinn að taka sér
verkfæri I hönd og farinn að lagfæra
eða breyta einhverju i nýja bílnum.
Ég lallaði yfir götuna til að heilsa upp
á hann og dást að farartækinu. Og ég
„Kirkjan er góö. Kommar eru vondir.
Búrbon viskí er gott, enda amerískt.
Stórborgirnar í Norðurfylkjunum eru synda-
bæli.”