Vísbending - 21.11.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
einn mælikvarða. Til að forðast
áhrif af hagsveiflum — þ.e. áhrif af
góðum árum og vondum sem ekki
lenda á sama stað á sama tíma —
eru tekin tíu árin frá 1974 til 1984. Á
þessu skeiði hurfu m.a. aðrar
þjóðir af fiskimiðum íslendinga og
þrátt fyrir viðskiptakjaraskell vegna
olíuverðshækkana var verðlag á út-
flutningsafurðum okkar á erlendum
markaði yfirleitt gott.
Af 93 þjóðum stóðu aðeins níu sig
verr á þessu tímabili en íslendingar
sem urðu nr. 84. Þær eru: Uruguay
(85), Úganda (86), Perú (87),
Brasilía (88), Zaire (89), Ghana (90),
Bólivía (91), ísrael (92) og Argentína
(93).
Löndunum 109 er skipt í tvo
flokka, iðnþróuð lönd og þróunar-
lönd, og er ísland meðal þeirra
fyrrnefndu. í flokki 27 þjóða á
menningarstigi íslendinga er að-
eins frammistaða Israelalakari — en
þar ríkti hernaðarástand megin-
hluta tímabilsins. Báðar þjóðirnar
lenda í hópi tíu verstu verðbólgu-
þjóða heims. Auk þess er íslenska
krónan meðal þeirra tíu gjaldmiðla
heims sem hafa fallið mest gagn-
vart SDR á tímabilinu 1974-84.
Meðallækkun á ári á þessu tímabili
er 28,02% samkvæmt upplýsingum
Euromoney.
Þess er ekki að vænta að þjóð-
arbúskapur sem er tíundi lakastur
af níutíu og þremur geti boðið upp á
sambærileg kjör og efnahagslíf
þeirra þjóða sem oftast er miðað við
hér á landi. Sá mælikvarði sem hér
er notaður er auðvitað ekki algildur
— hann mælir eingöngu efnahags-
leg gæði og vel má vera að unnt sé
að njóta lífsins án þeirra.
Ekki eini dómurinn
Þessar dapurlegu niðurstöður eru
ekki þær einu sem birst hafa um
Islendinga á síðustu vikum. í nóv-
emberhefti Euromoney Currency
Review, sem fjallar um gengis- og
gjaldeyrismál, er greint frá nýgerð-
um kjarasamningum hér á landi og
afleiðingum þcirra að dómi blaðs-
ins.
Blaðið telur að ,,íhaldsstjórnin“
hafi beðið lægri hlut í átökunum við
verðbólguna. Með því að afnema
verðbindingu á laun hafi tekist að
lækka verðbólgu verulega. En fimm
vikna verkfall opinberra starfs-
manna hafi neytt forsætisráðherra
til að fallast á launahækkanir og
skattalækkanir sem jafngildi 22%
hækkun í árslok 1985; og til að
viðurkenna að ekki sé unnt að rýra
lífskjör enn um 5% á næsta ári eftir
20% lækkun síðustu tvö ár. „Priv-
ate economists" búist nú við að
verðbólga á næsta ári verði yfir
30%. Þar sem viðskiptahalli sem
hlutfall af VÞF sé þegar um 5% sé
engin leið að rýra samkeppnis-
stöðuna frekar og þess vegna megi
búast við 15-20% gengisfellingu.
Þetta er ekki eina klausan í þess-
um dúr sem birst hefur í erlendum
blöðum vegna verkfalls prentara og
opinberra starfsmanna. Ef til vill er
ekki hægt að búast við því að er-
lendir blaðamenn beri virðingu fyrir
þjóð sem hafnar í tíunda neðsta
sæti af níutíu og þremur í efna-
hagslegum samanburði. Sumir láta
sig ef til vill engu varða hvaða álit
útlendingar hafa á okkar háttalagi.
En á meðan við erum að eyða
peningum erlendra sparenda (með-
an viðskiptahalli er meira en 2,5%
af þjóðarframleiðslu) og búum við
óvenjulega hátt hlutfall erlendra
skulda miðað við aðrar þjóðir get-
um við ekki skammtað okkur laun,
vexti og gengi (verð á vinnu, fjár-
magni og erlendum gjaldeyri) eins
og okkur sýnist.
Erlendir vextir
Vextir á fyrstu tíu mánuðum ársins 6,2% umfram lánskjaravísitölu
Lán í einni, tveimur eða fjórum
myntum
Hér á eftir eru birtir vextir á eriendum
lánum eins og þeir reiknast hér á landi og
eru þeir settir fram sem vextir umfram
hækkun lánskjaravísitölu en þannig eru
þeir sambærilegir við vexti á verðtryggð-
um innlendum lánum. Þessir erlendu vextir
eru reiknaðir með sömu aðferð og vísitala
lánskostnaðar vegna erlendra lána sem af
og til hefur verið birt í Vísbendingu.
Reiknað er með að höfuðstóll erlends láns
sé 100 í upphafi. Mánaðarlega eru
reiknaðir áfallnir vextir og höfuðstóll með
vöxtum sióan umreiknaður i krónur á
viðeigandi gengi. Þá er tekið tillit til
hækkunar lánskjaravísitölu til aó finna
lánskostnað erlends láns umfram hækkun
lánskjaravísitölu.
I meðfylgjandi töflu er sýndur saman-
burður á vöxtum umfram lánskjaravísitölu
á lánum í fjórum myntum, þ.e. i dollurum,
Erlendir vextir umfram hækkun
lánskjaravísitölu
Janúartil október 1984, umreiknaðir
til ársvaxta í %
dollarar sv. frankar þýskmörk yen
dollarar 20,10
sv. frankar 8,21 -3,47
þýskmörk 10,38 -1,34 0,79
yen 13,79 2,01 4,16 7,55
Allar myntirsaman, fjóröungur í hverri: 6,18%.
svissneskum frönkum, þýskum mörkum
og yenum. Þannig er hægt að lesa úr
töflunni vexti á lánum i hverri þessara
fjögurra mynta og einnig vexti af lánum
sem tekin eru í hverjum tveggja þessara
mynta þannig að helmingur láns sé i hvorri
mynt. Að lokum eru í töflunni vextir af láni
sem tekið væri í öllum fjórum myntum,
fjórðungur í hverri mynt.
Miðað er við LIBOR vexti á 90 daga
lánum i hverri mynt og 1% álag. Vextirnir
breytast mánaðarlega og eru teknir
þannig að vextir á erlendum markaði í lok
hvers mánaðar gilda fyrir næsta mánuð
þar á eftir (vextir i nóvemberlok gilda fyrir
desember).
Breytilegir vextir til viðmið-
unar innanlands
Niðurstöðurnar sýna annars vegar þann
lánskostnað sem erlendir lántakendur
mega búast við að bera á viðeigandi
tímabilum en hins vegar hvernig vextir á
erlendum lánum eru i samanburði við vexti