Vísbending - 16.11.1988, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
ERLENDAR
SKULDIR
Síðbúin athugasemd við
grein í Vísbendingu
IngiiiniiiáurFnMsson
Opinberar skuldir og skuldir
einkaaöila_____________________________
í Vísbendingu hinn 10. febrúar s.l.
birtist grein eftir Þorvald Gylfason
prófessor og bar hún yfirskriftina
„Skuldugasta þjóð heims“. í henni
eru birtar ýmis konar skuldatölur og
skuldahlutföll ríkja með mikla skulda-
byrði og upplýsingar fyrir fsland til
samanburðar. Heimild Þorvaldar um
önnur lönd en ísland var „The Eco-
nomist: The World in Figures 1987“.
Það tók mig nokkuð langan tíma að út-
vega þessa bók og því hefur dregist úr
hömlu að gera athugasemdir við grein
hans. Skoðun á heimild Þorvaldar
staðfestir það sem raunar mátti ráða af
orðalagi greinarinnar, þ.e. að fyrir öll
önnur lönd en ísland er aðeins miðað
við opinberar skuldir og ábyrgðir opin-
berra aðila. Tölurnar um Island ná
hins vegar til allra erlendra skulda ís-
lenskra aðila, ekki aðeins hins opin-
bera.
í einni taflnanna, sem fylgir grein
Þorvaldar, er listi yfir þær tíu „sæmi-
lega stöndugu" þjóðir, sem sagðar eru
skuldugastar ef miðað er við hlutfall
erlendra skulda og landsframleiðslu.
Þar er ísland númer sjö. Önnur lönd á
listanum eru Marokkó, Perú, Chile,
ísrael, Portúgal, Argentína, Filipps-
eyjar, Malaysía og Indónesía.
Skuldugri en þessi lönd á sama mæli-
kvarða eru ýmsar blásnauðar þjóðir.
Athygli vekur að ekki skuli vera á
listanum lönd eins og írland. Erlendar
skuldir íra í heild mældar á þennan
mælikvarða eru einhverjar hinar
mestu í heiminum þótt erfitt sé að
henda reiður á hversu miklar þær eru
nákvæmlega þar sem litlar sem engar
upplýsingar eru til um erlendar skuldir
írskra einkaaðila. Þó má ætla að heild-
arskuldirnar í hlutfalli við þjóðarfram-
leiðslu séu tvisvar til þrisvar sinnum
meiri en erlendar skuldir íslendinga.
Þá er Nýsjálendinga hvergi að finna á
lista Þorvaldar, en erlendar skuldir
þeirra eru talsvert meiri en skuldir ís-
lendinga m.v. landsframleiðslu.
í annari töflu er listi yfir þær tíu
þjóðir, sem skulda mest í dollurum
talið. Brasilía er þar efst á blaði með 86
milljarða dollara. Enda þótt tölurnar
séu frá árslokum 1985 vekur það at-
hygli að Bandaríkin skuli ekki vera á
listanum, en þau eru nú orðin lang-
skuldugasta þjóð heims á þennan
mælikvarða, skulda um þessar mundir
500 milljarða dollara erlendis.
Misgóðar upplýsingar og ólíkar
aðferðir____________________________
Samanburður skuldahlutfalla á milli
landa er vandasöm íþrótt vegna þess
hve misgóðar upplýsingar geta verið
og hversu litla sögu einstök hlutföll
segja. Á íslandi eru jafnan til mjög ít-
arlegar upplýsingar um erlendar
skuldir innlendra aðila, ekki aðeins
hins opinbera, heldur líka einkaaðila.
Víða eru takmarkaðar upplýsingar til-
tækar um skuldir einkaaðila og jafnvel
þótt þær séu til er ekki víst að mönnum
sé tamt eða gjarnt að telja þær með
þegar fjallað er um erlendar skuldir og
skuldahlutföll. Umfram allt verður að
gæta þess við samanburð hagstærða á
milli landa að byggt sé á sambærileg-
um tölum.
Skuldahlutfallið sjálft segir heldur
ekki alla söguna. Greiðslubyrði skuld-
anna ræðst m.a. af umfangi útflutn-
ingstekna og af lánstímanum. Utan-
ríkisviðskipti eru mjög þýðingarmikil
hér á landi og erlendar skuldir íslend-
inga eru yfirleitt til lengri tíma en títt
er með nágrannaþjóðunum. Einkum
leggja opinberir aðilar mikið upp úr
löngum lánstíma.
í lok greinar sinnar segir Þorvaldur
Gylfason að skuldabyrði okkar íslend-
inga sé „miklu þyngri en skuldabyrði
grannþjóða og annarra efnaþjóða,
sem við berum okkur yfirleitt saman
við“. Hér er heldur djúpt í árinni tek-
ið. Ýmsar grannþjóðir og efnaþjóðir
þ.m.t. önnur Norðurlönd skulda mik-
ið erlendis og er út af fyrir sig ekkert
óeðlilegt við það. Nefna má að sem
hlutfall af landsframleiðslu eru erlend-
ar skuldir Dana mjög svipaðar erlend-
um skuldum íslendinga.
Ályktunin, sem draga má af framan-
sögðu, er því sú að enda þótt erlendar
skuldir íslendinga séu miklar og
ástæða til að fara varlega í þeim efn-
um, þá erum við ekki á heljarþröm.
Ástæðulaust er því að gera því skóna
að skuldabyrðin hér sé svipuð og í
þeim ríkjum, sem átt hafa í miklum
erfiðleikum síðustu árin með að
standa skil á afborgunum og vöxtum af
erlendum lánum.
Meiri lántökur, lakari kjör___________
íslendingar geta varla talist skuldug-
asta þjóð heims, a.m.k. ekki enn. Hins
vegar hefur mikið verið tekið af er-
lendum lánum að undanförnu og verð-
ur fyrirsjáanlega á næstu mánuðum.
Skuldahlutföllin munu því hækka
verulega á ný frá því sem þau voru í
árslok 1987, bæði vegna vaxandi lán-
taka og samdráttar í þjóðarframleiðslu
eins og Þorvaldur Gylfason bendir
réttilega á í grein sinni í Vísbendingu
2. nóvember s.l. Þessi þróun ætti að
vera alvarlegt umhugsunarefni, og ef
menn kjósa að bera sig saman við
“grannþjóðir og aðrar efnaþjóðir" þá
má nefna að flest nágrannalandanna
eru nú að endurgreiða erlendar skuld-
ir, þau taka minna að láni erlendis en
sem nemur afborgunum af útistand-
andi lánum. íslendingar ættu að keppa
að því að komast í hóp þessara ríkja og
það sem fyrst. Ört vaxandi lántökur og
skuldabyrði munu fyrr eða síðar leiða
til lakari kjara á erlendum lánum.
Leiðrétting:
Tvisvar á undanförnum vikum hafa Ivö
tölublöð í röð fengið sama númer. Vís-
bending þann 5. október hefur réttilega
númerið 39 en Vísbending þann 12 okt-
óber hefur fengið sama númer. 1 síðustu
viku, þann 9. nóvember, urðu sömu mis-
tök. Þetta blað ber því réttilega númerið
45. Ef um tilvlsanir í blöð frá tímabilinu
12. október til 9. nóvember verður að
ræða, þá verður dagsetningar getið í stað
númers. Beðist er velvirðingar á þessum
mistökum.
3