Vísbending - 19.12.1991, Blaðsíða 1

ISBENDING
19.
desember
1991
Vik u
r i t u m
v i ð s k i p t i
og efnahagsmál
50. tbl. 9. árg.
Skattlagning hjóna með 3 börn (miðað við jafnar tekjur)
Laun, þús. kr. á mán.
Skv. lillögum
Aður
Samkvæml nýjum tillögum ríkisstjórnarinnar minnkar ávinningur barnafólks af vinnu.
Barnabótaauki hækkar, en ltann er tengdur tekjuni. Þá minnkar persónuafslátlur að raungildi.
Tillögur um
niðurskurð
og nýja
skatta
Þegar blaðið fór í prentun voru
tillögur um niðurskurð á útgjöldum
ríkissjóðs og nýja skatta ekki enn
fullmótaðar. Markiniðið er þó i jóst,
að halda halla á ríkissjóði innan við
fjóra milljarða króna á komandi ári.
Skipta má fyrirhuguðum ráðstöfunum
í tvennt, einstakar aðgerðir til þess að
bæta fjárhaginn og almenn fyrirmæli
um spamað í rekstri. Tillögur um nýjar
álögur og niðurskurð einstakra útgjalda-
liða hafa flestar vakið hávær mótmæli
og ekki er 1 jóst hvort menn treysta sér til
þessaðhrindaþeimöllum íframkvæmd
af þeim sökum. Tillagan um almennan
sparnað hefur ekki hlotið jafnslæmar
móttökur, en óvíst er um árangur.
Hvers vegna er þörf á
sparnaði?
Þegar fjárlagafrumvarp fyrir 1992 var
lagt fram í haust var gert ráð fyrir að
halli á ríkissjóði yrði tæpir fjórir
milljarðar. Nú stefndi í að hann yrði
rúmiráttamilljarðar. Reyndareralvana-
legt að halli aukist frá frumvarpi (sjá til
dæmis40.tölublað). í fjárlagafrumvarpi
fyrir 1991 var gert ráð fyrir að halli á
ríkissjóði yrði undirfjórummilljörðum,
en nú eru horfur á að hann verði rúmir
tíumilljarðar. Ríkisútgjöldvirðast ætla
að verða um 7% meiri að raungildi
árið 1991 en árið á undan, en í
fjárlagafrumvarpi var stei'nt að 1%
raunminnkun. Þessi aukning útgjalda
hefur vafalaust að miklu leyti stafað af
því að kosningar voru á árinu. Núna
virðist einkum þrennt hafa átt sök á því
að horfur voru á meiri halla en í haust:
* Nýttfrumvarpsem átti að aukatekjur
ríkisins um einn milljarð, var ómótað,
en gert hafði verið ráð fyrir því í
fjárlagafrumvarpi.
*Ráðuneyti treystu sér ekki til að
standa við spamaðartillögur sínar frá í
haust. Hér munar tæplega einum og
hálfum milljarði. Það voru ný vinnu-
brögð að láta fagráðuneyti sjálf móta
sparnaðartillögur. Vartalinnokkurvon
til þess að þær reyndust raunhæfari en
tillögur unnar í fjármálaráðuneytinu og
að þeim yrði fylgt af meiri metnaði, en
sú von virðist hafa brugðist.
*Búast mátti við að ríkið missti af
eins oghálfs milljarðs tekjum af álvers-
og virkjanaframkvæmdum, sem nú hefur
verið slegið á frest. I Vísbendingu
hefur oft komið fram að álvers-
framkvæmdir væru þenslu valdur, og því
hefði verið enn meiri ástæða til aðhalds
hefði þeim ekki verið frestað. Þó skal
alls ekki gert lítið úr nauðsyn þess að
skera úlgjöld niður nú.
Almennur sparnaður í
útgjöldum
Ein helsta sparnaðartillagan er að
rekstrargjöld ríkissjóðs lækki almennt
um 5%. Þetta yrðu um tveir og hálfur
milljarður króna en einn rynni aftur til
þeirra stofnana þar sem erfitt er að
koma við niðurskurði. Tillöguna er
erfitt að skilja öðruvísi en sem almenn
tilmæli um aðhald, og má segja að í
sjálfu sérskipti litlumálihvaðaprósenta
er nefnd. Ekki hefur gengið vel að
framfylgja slíkum tillögum undanfarin
ár. Má nefna að í fjárlagafrumvarpi
fyrir 1989 var kveðið á um að
rekstrargjöld skyldu dragast saman um
4%, en ekki verður séð að þau fyrirmæli
hafi haft nein umtalsverð áhrif. Sums
staðar kann að vera auðvelt að skera
niður mannahald og kostnað í
ríkisrekstrinum (jafnvel má leggja
starfsemina niður), en annars staðar er
það mjög erfitt ef ekki eiga að hljótast
af vandræði. Reyndar virðast tillögu-
höfundar hafa nokkum skilning á þessu,
þar eð gert er ráð fyrir að nokkur hluti
sparnaðarins renni til starfsemi sem
ekki má við niðurskurði. En margt
bendir til þess að lítið verði úr fyrir-
ætlunum um almennan sparnað nú sem
fyrr. Hér eiga sérstaklega vel við þessi
orð í greinargerð með fjárlagafrumvarpi
fyrirárið 1990: „Reynslamargraundan-
genginna tilrauna til að lækka útgjöld
ríkisins er ekki góð og bendir til þess að
í þjóðfélaginu og í opinberu stjórn-
sýslukerfi séu aðstæður þannig að þær
hindri árangursríkar aðhaldsaðgerðir.“
I fyrra var boðuð sú stefna að fimmt-
ungur ríkisútgjalda skyldi skoðaður frá
grunni hvert ár. Margir telja slíka
endurskoðun mun vænlegri til árangurs
en allsherjarfyrirmæli um sparnað, eins
og þau sem nú eru gefin.
Vísbending kemur nœst út 2. janúar.
Utgefendur óska lesendum gleði-
legra jóla ogfarsœls komandi árs.
Efni
• Ríkisfjármál
• Gengi hlutabréfa
• Fréttabrot