Vísbending - 21.08.1992, Side 3

ISBENDING
[ Hagvöxtur
V____________________________________J
Einnig var innflutningur fjárfestingar-
vara 10% minni á fyrsta ársfjórðungi
þessa árs en fyrsta ársfjórðung í fyrra.
Líkan V ísbendingar spáir 0,5 % aukningu
í einkaneyslu en ekki neinni breytingu í
innflutningi en allt útlit er fyrir að sú
verði ekki raunin. Þessa hluti, ásamt
mörgum fleirum, hljóta Þjóðhagsstofnun
og Félag iðnrekenda að taka með í
reikninginn og því er ástæða til að trúa
frekar á spár þeirra. Ástæða þess að
þessir þættir eru ekki teknir með í
reikninginn í líkani Vísbendingar er að
fullnægjandi rannsókn á þeim er ntjög
tímafrek og krefst þess að rannsakandinn
haft alltaf aðgang að nýjustu tölum. Líkan
Vísbendingarbyggirhinsvegareingöngu
á töl um sem birtar hafa verið opinberlega.
Sé reiknað með sömu fjármuna-
myndun á árinu og Félag iðnrekenda
gerir, þ.e. 12% minnkun, fæst 2% sam-
dráttur í landsframleiðslu á þessu ári.
Munurinn sem enn er á spánum kemur
til af því að líkan Vísbendingar spáir
ekki jafn miklum samdrætti í einkaneyslu
og Félag iðnrekenda sem spáir 4,5%
samdrætti einkaneyslu, á móti 3% hjá
líkani Vísbendingar.
Væntingar
Eitt af því sem líklegt er að hafi áhrif
til þess að veikja spágetu líkansins er að
sennilega á sér stað um þessar mundir sú
breyting að framtfðartekjur í sjávarútvegi
hafa meiri áhrif á hagkerfið en verið
hefur. Þetta má rökstyðja þannig að fyrir
tíma kvótakerfisins (og að nokkru leyti
eftir að það kom til sögunnar, sjá
Vísbendingu 31 .tbl. ’92), kom ekki íljós
fyrr en eftir að árið var liðið hve rnikil
veiði varð og því gátu menn ekki tekið
veiði ársins að fullu með í reikninginn
þegar menn mynduðu væntingar sínar
um framtíðina. Það er hinsvegar hægt
nú, óverulegur hluti veiðanna er utan
kvótakerfisins. Af þeim sökum er svo til
fullkomin vitneskja um veiðarnar fyrir-
fram og því má ætla að kvótaákvörðun
hafi meiri áhrif á væntingar nú en áður.
Einnig er það svo að tillögur Alþjóða
hafrannsóknarráðsins og Hafrannsókna-
stofnunar gerðu ráð fyrir talsvert minni
veiðum en síðar voru ákveðnar, þannig
að sú umræða sem þá varð í þjóðfélaginu,
varð sennilega til þess að draga meira úr
neyslu og fjár-festingum en verið hefði,
ef umræðan urn skerðingu veiðiheimilda
hefði verið á þeim nótum sem endanleg
ákvörðun varð.
Atvinnuleysi
Spár um atvinnuleysi í líkani
Þjóðhagsstofnunar og líkani Vís-
bend i ngar by ggjast eingöngu á þv í h verj u
spáð er urn breytingar ílandsframleiðslu,
hverjar breytingarnar voru árið áður og
hvernig atvinnuleysi var árið áður,
þannig að ef gert er ráð fyrir 2,8%
samdrætti í ár fæst 2,6% atvinnuleysi á
þessu ári og 3,8% á því næsta, skv.
iíkani Vísbendingar. Þetta eru svo til
sömu tölur og Félag iðnrekenda fékk í
sinni spá, þeir fengu 2,8% í ár og 3,8%
á því næsta.
Sé sett inn í líkan Vísbendingar að
samdráttur þessa árs verði 2,8% þá fæst
að landsframleiðsla næsta árs dregst
saman um0,3%. Félag iðnrekendaspáir
hinsvegar 0,6% aukningu. Sé það
hinsvegar ekki gert þá spáir líkan
Vísbendingar að aukning lands-
framleiðslu á næsta ári verði 0,9%
samanborið við 0,6% sem Félag
iðnrekenda spáir. Þanuig getur talist
sennilegt að niðurstaðan verði einhvers
staðar í kringum 0% hagvöxt.
Heimildir:
Þjóðhagsstofnun: fslenskur þjóöarbúskapur og
evrópskt efnahagssvæði (séiTit nr.2).
Þjóðhagsstofnun: Þjóðarbúskapurinn,
framvindan 1991 og horfur 1992.
Félag íslenskra iðnrekenda: FRÉTT... Ný
þjóðhagsspá frá Félagi íslenskra iðnrekenda.
Höfundur er hagfrœðingur
Samið um
Norður-
Amerískt
fríverslunar-
svæði
í fyrri viku gerðu Mexíkó, Bandarfkin
og Kanada með sérsamning um stofnun
fríverslunarsvæðis. Það verður eitt af
þremur víðtækustu viðskipta-
bandalögum í heiminum, en hin tvö eru
Evrópubandalagið og viðskiptabandalag
Ástralíu og Nýja-Sjálands. Norður-
Ameríska fríverslunarsvæðið er sérstætt
að því leyti að hér eru tvö iðnríki tengd
vanþróuðu landi. Samningurinn tekur
gildi í ársbyrjun 1994 og munu tollar og
flestar aðrar viðskiptahindranir milli
landanna hverfa á 15 árum. Strax í
upphafi falla tollar niður á um helmingi
viðskipta milli Bandaríkjanna og
Mexfkó. Þótt eitt og hálft ár líði þar til
fríverslunarsvæðið verður stofnað, má
búast við að fjárfestingaraukist strax, og
atvinnurekendur fari á annan hátt að búa
sig undir tilkomu þess. Á svæðinu búa
360 millljónir manna, 20 milljónum færri
en gert er ráð fyrir að verði á Evrópsku
efnahagssvæði. Samningurinn breytir
mestu fyrir Mexíkó, en Kanada og
Bandaríkin sömdu árið 1988 unt afnám
tolla í áföngum. Norður-Ameríski
fríverslunarsamningurinn er að sögn
Financial Times hinn fyrsti sinnar
tegundar sem leggur af framleiðslukvóta
í fataframleiðslu og tryggir frjáls
þjónustuviðskipti. Samningurinn nær
einnig til landbúnaðarvara, en
fólksflutningar verða ekki frjálsir á
fríverslunarsvæðinu, eins og í Evrópu-
bandalaginu og á Evrópsku efnahags-
svæði.
Nokkur andstaða í Kanada
og Bandaríkjunum en
Mexíkó hagnast mest
Þing landanna þriggja verða að
samþykkja samninginn. 1 Kanada hefur
samkontulagið við Bandaríkin frá 1988
verið umdeilt og í Bandaríkjunum óttast
sumir atvinnuleysi vegna þess að
fyrirtæki flytji framleiðslu sína suður
fyrir landamæri Mexíkó, þar sem
vinnulaun eru tíundi hluti þess sem
tíðkast í Bandaríkjunum. Oánægja er
með að Mexíkó geti framleitt ódýrar
3