Vísbending - 07.09.1992, Qupperneq 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
7.
september
1992
35. tbl. 10. árg.
Spáð litlum
verðlags-
breytingum
á næstunni
Verðlag hefur hækkað afar lítið
undanfarna mánuði, enn minna en gert
var ráð fyrir við kjarasamninga í vor (sjá
17. tölublað). Eftirspurn hefur dregist
saman. Fólk tekur mun fyrr eftir
verðhækkunum en áður og leggur
verðlag frernur á minnið. Þannig hefur
orðið til grundvöllur undir harða
verðsamkeppni. Verðbólgulíkön, sem
gera ráð fyrir að kauphækkanir og
hækkun innflutningsverðs fari út í
verðlag á nokkrum mánuðum, hafa spáð
of mikilli verðbólgu. Undanfarið ár
hefur nánast verið verðstrið milli
matvöruverslana. Innfluttar matvörur
hafa lækkað um 8-10%, miðað við
almennt verðlag á einu ári. Fyrir þessu
geta auðvitað verið margar ástæður en
mikil samkeppni og jafnvel undirboð
valda miklu. Kaup Hagkaupa á
helmingshlut í Bónusi valda áhyggjum
en sennilega munu þau ekki hafa áhrif á
verðlag á alnæstu misserum. Spáð er að
verðbólga verði áfram lítil.
Framfærsluvísitala
breytist sennilega mjög
lítið
Framfærsluvísitala var 161,4 í
ágústbyrjun, óbreytt frá fyrra mánuði.
Verðlagsbreytingar hafa verið litlar í
ágústmánuði. Verð hækkaði á ein-
stökum strætisvagnafargjöldum, auk
þess hækkaði gjaldskrá dagmæðra og
sundstaða en lækkun bensínverðs vegur
þessar hækkanir upp. Þess vegna er hér
gert ráð fyrir að framfærsluvísitala
haldist nánast óbreytt í september.
Jöfnunargjald á innfluttum vörum fellur
niður 1. október og er það hér talið leiða
til 0,1% lækkunar framfærsluvísitölu.
Launahækkanir hafa mikil áhrif á
verðlag. Samið var um nokkra hækkun
desemberuppbótaríkjarasamningunum
í vor en almennt kaup á ekki eftir að
hækka á gildistíma þeirra. Samningamir
renna út í marsbyrjun 1993, en ef ekkert
óvænt gerist í efnahagsmálum
þjóðarinnar kæmi ekki á óvart að nokkrir
mánuðir liðu áður en nýir samningar
verða gerðir. Þá gerir slæmt
atvinnuástand það að verkum að laun
hækka vart umfram kjarasamninga á
næstunni, sums staðar má meira að segja
búast við að laun lækki. Nánastmáslá
þvf föstu að verðbólga verði lítil næsta
árið eða svo, nema gengi krónunnar
falli. Innflutningur er nálægt 35% lands-
framleiðslu og því hafa verðbreytingar í
útlöndum mikil áhrif á verðbólgu hér.
Nú er verðbólga í viðskiptalöndum
íslendinga rúm 3% og fer lækkandi.
Meðalgengi krónunnar hefur verið
stöðugt frá árslokum 1989. Gengis-
skráning var áður rniðuð við afkomu
sjávarútvegs, en hún hefur verið slæm
að undanförnu eins og kunnugt er. Halli
sjávarútvegs nú stafar þó ekki af því að
gengi krónunnar sé of hátt. Verðlag
sjávarafurða í alþjóðamyntinni SDR er
15-20% hærra en 1989 og raungengi
krónunnar er aðeins 1-2% hærra en þá.
Aðalástæða hallans er að afli hefur
minnkað. Oeðlilegt væri að lækka
gengið til þess að hægja á aðlögun
sjávarútvegsfyrirtækja að minni veiði.
Áftur á móti gæti halli á viðskiptum
Islendinga við útlönd réttlætt
gengisfellingu. Spáð er afar miklum
halla á viðskiptum við útlönd 1992, um
15 milljörðum króna, en í fy rra var hall inn
19 milljarðar. Gengislækkun myndi
draga úr þessuni halla, um tínia að
minnsta kosti, en urn leið koma af stað
verðbólgu. Aukin skattheimta eða
samdráttur í ríkisrekstri myndu einnig
draga úr viðskiptahalla, en þessar
aðgerðir myndu áhinn bóginn ekki koma
af stað verðbólgu. Skattahækkanirhafa
ekki verið talin góð leið til vinsælda, en
spyrja má hvort þær væru ekki æskilegri
en gengislækkun. Umræða um
gengislækkun hefur skotið upp kollinunt
vegna þess að áform eru unt að skrá
gengi krónunnar á markaði á næstunni.
N ú þarf að gefa upp ástæðu fyrir kaupum
á erlendum gjaldeyri, hún getur verið
innflutningur vöru og jrjónustu eða kaup
áerlendum verðbréfum. Jafnframt þurfa
útflytjendur að afhenda Seðlabankanum
gjaldeyri sem þeirn áskotnast. Þegar
afhendingarskyldan verður afnumin, og
jafnframt leyft að kaupa erlendan
gjaldeyri í hreinu fjárfestingarskyni,
myndastgjaldeyrismarkaðurhérálandi,
þar sem gengi krónunnar stýrist af
framboði og eftirspurn. Um tíma var
Verðbólguspá
Fram- 3 mán. Láns- 3 mán.
færslu- verð- kjara- árs-
vísit. bólga vísit. hækk.
'92 júl. 161,4 2,0% 3.230 3,8%
ágúst 161,4 2,3% 3.234 3,9%
sept. 161,5 1,0% 3.235 3,2%
okt. 161,7 0,7% 3.237 0,8%
nóv. 161,7 0,7% 3.238 0,5%
des. 161,9 1,0% 3.238 0,4%
'93 jan. 162,1 1,0% 3.240 0,5%
feb. 162,3 1,5% 3.244 0,7%
mars 162,5 1,5% 3.245 0,9%
apríl 162,8 1,7% 3.246 0,8%
v maí 162,9 1,5% 3.250 0,7%
búist við að þetta yrði nú á næstu
mánuðum, en samkvæmt frumvarpi um
gjaldeyrisviðskipti, sem nú hefur verið
lagt fyrir þing, kemst ekki á fullt frelsi í
gjaldeyrisviðskiptum fyrren íbyrjun árs
1994. Því hefur verið haldið fram að
markaðsskráning krónunnar jafngilti
gengislækkun, vegna hallareksturs
sjávarútvegs og rnikils viðskiptahalla,
en svo þarf alls ekki að vera.
Markaðsskráning þýðir einungis að
gengið verður í nánara samræmi við
stefnu í peningamálum en áður. Ef
ákveðið verður að halda gengi krónunnar
föstu gæli Seðlabanki þurft að kaupa
mikiðafkrónum annað slagið,eðahækka
vexti um tfma, eins og gerst hefur í
Svíþjóð og Finnlandi að undanfömu.
Hér er spáð stöðugu gengi á næstunni og
að verðbólga verði 1-1,5%.
Lánskjaravísitala
Lánskjaravísitala er samsett að
þriðjungi af framfærsluvísitölu,
byggingarvísitala vegur þriðjung og
launavísitala þriðjung. Ekki er búist við
að byggingarkostnaður hækki mikið á
næstunni, enda mikill samdráttur í
byggingariðnaði. Launavísitala hækkar
um 0,2% í desember, vegna hækkunar
desemberuppbótar, en að öðru leyti er
ekki gert ráð fyrir að hún hækki næsta
hálfa árið. Því er hér spáð lítilli hækkun
lánskjaravísitölu næstu misseri, og að
árshækkun hennar á næstunni verði ekki
meiri en eitt prósent.
Verðlagsspá
• Hlutabréf
• Evrópskir markaðir