Vísbending - 07.04.1994, Blaðsíða 2

ISBENDING
hlut verulega ef
miðað er við að hlut-
fallið var um 37%
fyrir einungis fimm
árum síðan. Þessi
þróun kann að lýsa
þeirri staðreynd að
Olís hefur farið mun
hægar í fjárfestingar
en hin félögin. A
síðustu tveimurárum
hefur félagið varið
samtals um230 millj-
ónum króna til kaupa
á varanlegum rekstr-
arfjármunum, semer
nflegahelmingi lægri
upphæð en hjá hin-
um félögunum sem
hafa fjárfest fyrir um
hálfan milljarð króna
hvort um sig á þessu
tímabili. Afþessum
sökum skilar hver
króna sem bundin er
í aðstöðu og dreifi-
kerfi Olís mun meiri
tekjum en hjáhinum.
Þetta ætti að gefa
Olís möguieika á
meiri arðsemi eigin-
fjár en hjá hinum
félögunum þegar til lengri tíma er litið,
svo fremi þessi stefna sé ekki á kostnað
eðlilegrar endurnýjunar í starfseminni.
Fjárfestingar hinna félaganna í glæsi-
legum stöðvum víða um land á síðustu
árum virðastekki hafa skilað sérí aukinni
framlegð og markaðshlutdeild enn sem
komið er, en skipting bensínsölu hefur
haldist mjög svipuð milli félaganna.
Olíufélögin áhlutabréfa-
markaði
Ávöxtun á hlutabréfum í olíufélögunum
var með nokkuð mismunandi hætti á
síðasta ári. Arðsemi bréfa í Olíufél-
aginu var langmest eða um 20% að
raungildi og hefur þá verið tekið tillit
til útgreidds arðs og jöfnunarhluta-
bréfa. Hlutabréf í Skeljungi skiluðu
3% ávöxtun og arðsemi bréfa í Olís
var neikvæð um 3%. Olís-bréfin hafa
jafnan verið sveiflukenndari en bréf
hinna félaganna þar sem fyrirtækið
hefur ekki þann trygga hluthafahóp
sem fylgt hefur hinum. Skeljungur
hefur haft hæsta V/H-hlutfall (verð/
hagnaður) olíufélaganna síðustu ár. I
fyrra var hlutfallið 21 samanborið við
16 hjá Olíufélaginu og 15 hjá Olís.
Þetta getur verið vísbending um að
hlutabréf í Skeljungi séu fremur „dýr“
ef miðað er við hin félögin (reynsla
undanfarinna ára sýnir að hagnaðarvon
þessara fyrirtækja er mjög svipuð
hlutfallslega). Þó ber að hafa íhuga að
túlkun á þessu er ýmsum takmörkunum
háð. Ef miðað er við svokallað Q-
hlutfall, sem er hlutfallið milli mark-
aðsverðmætis hlutabréfa fyrirtækis og
eiginfjárþess, kemuríljós aðhlutabréf
í Olíufélaginu eru „dýrust“ um þessar
mundir og bréf í Olís „ódýrust“. Þetta
hlutfall gefur að mörgu leyti raunhæfari
samanburð milli félaganna þar sem það
miðast ekki einungis við hagnað eins
árs heldur tekur tillit til raunverulegs,
uppsafnaðs virðis fyrirtækjanna. Q-
hlutfall Olíufélagsins er um 0,88
samanborið við 0,78 hjá Skeljungi og
0,73 hjá Olís. Hluthafar í Olíufélaginu
bæru samkvæmt því minnst úr býtum
ef félagið yrði leyst upp í dag. Sú
staðreynd að hlutfallið er vel undir 1 í
öllum félögunum getur gefið til kynna
að markaðurinn vanmeti olíufélögin að
einhverju leyti þar sem það táknar að
eiginfé þeirra fæst á „afsláttarkjörum".
Ekki er óalgengt að Q-hlutfallið sé vel
yfir einum á hlutabréfamörkuðum í
nágrannalöndunum.
Mun samkeppni aukast?
Nokkur umræða hefur orðið um
samkeppni í olíusölu hér á landi að
undanförnu. Fyrir Alþingi liggur nú
frumvarp um breytingu á lögum um
flutningsjöfnunarsjóð, en sjóðurinn
hefur það að markmiði að jafna verð á
olíu og bensíni á landinu öllu. Olíu-
félögin greiða í sjóðinn ákveðið gjald
af hverjum lítra eldsneytis en fá síðan
greitt til baka til samræmis við þann
kostnað sem þau verða fyrir vegna
flutninga úti á landi. Til stóð að afnema
flutningsjöfnunina en eftir umræðu
þingnefnda um málið varð ljóst að sú
breyting yrði ekki samþykkt. í
frumvarpinu, sem lagt er fram af við-
skiptaráðherra, felast engar grund-
vallarbreytingar á núverandi fyrir-
komulagi heldur er þar einungis gert
ráð fyrir einföldun á flutningsjöfnunar-
kerfinu.
Lögin um flutningsjöfnunarsjóðinn
hafa af mörgum verið talin ein helsta
hindrunin fyrir virkri samkeppni milli
olíufélaganna. Eins og staðan er í dag
geta t.a.m. stórir aðilar, einkum í sjávar-
útvegi, ekki boðið út olíukaup sín á
grundvelli verðs þar sem olíufélögin
mega ekki bjóða þeim lægra verð en
aðrir greiða. Sjávarútvegurinn myndi
án efa koma best út úr afnámi verð-
jöfnunarinnar, bæði vegna aukinnar
samkeppni og einnig vegna þess að
hann greiðir nú töluverðan hluta af
verðjöfnun ábensíni og olíu til annarra.
Það væri líklega mun ábatasamara fyrir
sjávarútveginn í heild að beita sér fyrir
breytingum á þessu heldur en að koma
sér upp eigin olíudreifingarkerfi eins
og LIU hefur nýlega kynnt hugmyndir
um.
Olíufélagið fékk greiddar um 60
milljónir nettó úr sjóðnum á síðasta ári.
Skeljungur greiddi hins vegar um 33
milljónir króna í sjóðinn og Olís var
u.þ.b. á sléttu. Ástæðan fyrir þessu er
sú að viðskipti Olíufélagsins við lands-
byggðina eru mun meiri en hinna
félaganna. Flutningsjöfnunarkerfið
hefur því bein áhrif á afkomu félag-
anna. Þetta verður að hafa í huga þegar
litið er til raunverulegs árangurs í
rekstri þeirra á síðasta ári.
Súbreytingsemgerðvaráárinu 1992
þegar innflutningur á olíuvörum og
verðlagning á þeim var gefin frjáls að
því marki sem lögin um flutnings-
jöfnunarsjóðinn leyfa hefur ekki leitt
til þeirrar samkeppnisaukningar og
hagræðingarsem vonir stóðu til. Verð-
mismunur á eldsneyti milli olíufél-
aganna hefur haldist lítill og aukin
samkeppni hefur einkum birst í
þjónustu þeirra og verslun með smá-
vörur ýmiskonar sem sjoppur og mat-
vöruverslanir sinntu lengi vel ein-
göngu. Á ýmsan hátt virðist sem olíu-
félögin hafi reynt að bæta samkeppnis-
ímyndina með þessu og látið líta svo
út gagn vart neytendum að hart sé barist.
Eins og afkoma félaganna er í dag er
þó ekki líklegt að þau muni sjá sér hag
í því að berjast mjög harkalega í sölu á
olíu og bensíni. Að öðru óbreyttu rná
því búast við svipaðri þróun á olíu-
markaðinum á næstunni og verið hefur.
------------♦----♦----♦-------
2