Vísbending - 30.06.1995, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
30.
iúní
1995
24. tbl. 13. árg.
Lorens-kúrfan. Efsta línan (svört) á myndinni er skálína sem
samsvarar jafnri tekjudreifingu. Dreiflng heildartekna fyrir
skattlagningu kemur fram í þriðju línu (svört). Dreifing tekna að
frádregnum sköttum kemur fram í annarri línu (rauð) og dreifing
0 10 2 0 3 0 4 0 50 6 0 70 8 0 9 0 100 %
Tekjuskattar
og tekju-
dreifing
Lúðvík Elíasson
Menn geta deilt um hvort
ríkinu beri að hafa áhrif á
tekjudreifingu þegnanna. En slík áhrif
eru þó óhjákvæmileg ef ríkið sinnir
velferðarmálum eða fæst við verkefni sem
einkafyrirtæki hafaekki bolmagn til. Til
þessa þarf að afla tekna og það hefur
óumflýjanlega áhrif á tekjudreifingu.
Hvaða tekjur?
Til þess að greina áhrif skatta á
tekjudreifingu þarf að skilgreina tekju-
hugtakið eins vítt og unnt er. Einnig þarf
mælikvarða til að bera saman dreifinguna
fyrir og eftir skatta. Skattlagningin sjálf
hefur þó áhrif á hegðan og vinnuframlag
fólks og því verða áhrif hennar aldrei
metin nákvæmlega. Hér verður því aðeins
litið á bein áhrif skattlagningar á tekjur
einstaklinga. Stuðst er við upplýsingar
frá ríkisskattstjóra, unnar upp úr
skattframtölum einstaklinga vegna tekna
á árinu 1993. Ekki er gerð tilraun til að
meta aðrar tekjur en þær sem eru taldar
fram. Einblínt er á skattlagningu en ekki
bætur. Hér er því aðeins verið að skoða
til hverra ríkið sækir tekjur með
skattlagningu og hvernig sú álagning
dreifist á þegnana.
Skattlagning heildartekna
Með skattlagningu teknamáhafaáhrif
á dreifingu tekna með þrennum hætti;
með því að hluti teknanna sé undan-
skilinn skattlagningu (frítekjumark), þá
með misjafnri skattlagningu (t. d. með
skattþrepum) og loks með skattafsláttum.
Það sem hérerkallað heildartekjur eru
allar tekjur sem koma fram í skattfram-
tölum. að meðtöldum greiðslum vegna
ökutækja og dagpeninga, en að frá-
dregnum kostnaði á móti ökutækjastyrk
ogdagpeningum.Þessarheildartekjureru
skattskyldar að vaxtatekjum einum
undanskildum. Síðan erheimilt að draga
ýmsa liði frá skattskyldum tekjum, s.s.
arð af hlutabréfum upp að vissu marki,
hluta af fjárfestingu í atvinnurekstri og
l'leira. Eftir þennan frádrátt er skatt-
stofninnfenginn. Skattstiginn erítveimur
þrepum. Skatthlutfall (tekjuskattur og
úts var) er 41,93 % á tekj ur upp að um það
bil 2,5 milljónum hjá hverjum einstak-
lingi (5 milljónum hjá hjónum), en á
tekjur þar yfir leggjast 5% til viðbótar.
Skattaafsláttur samanstendur af þremur
liðum: persónuafslætti, sjómannaafslætti
og afslætti vegna innleggs á húsnæðis-
sparnaðarreikninga.
Áhrif skattlagningar
Áhrif skattlagningar á dreifingu tekna
verða með tvennum hætti. Annars vegar
er munur á heildartekj um og á tekj u skatts-
stofni, og hins vegar í gegnum skattþrep
og afslætti. Til að meta áhrif skatt-
lagningar á tekjur hjóna er teiknuð mynd
þar sem hlutfall hjóna er sýnt á lárétta
ásnum oghlutfallteknaálóðrétta ásnum.
Ef öll hjón hefðu sömu tekjur, þ. e. ef
tekjudreifingin værijöfn, fengist skálína
milli hornpunkta á myndinni vegna þess
að 10% hjónanna hefðu 10% teknanna
og 20% hjónanna hefðu 20% teknanna
og svo framvegis. Þar sem hjónum er
raðað eftir vaxandi tekjum fæst lína sem
liggur undir skálínunni. (10% með lægstu
tekjurnar hafa innan við 10% af
tekjunum.) Þetta er s. k. Lorens-kúrfa.
Hlutfall framteljenda er lesið af lárétta
ásnum og hlutfall teknaaf lóðrétta ásnum.
Afmyndinni mátil dæmislesaað 60%
tekjulægstu hjónanna hafa 41 % heildar-
tekna. Þau borga 24% tekjuskattaog hlut-
deild þeirra ítekjumeftirskatt er45%. Á
sama hátt sést að 40% tekjuhæstu
hjónanna hafa 59% heildartekna, en þau
greiða 76% tekjuskatta þannig að hlut-
deild þeirra í tekjum eftir skatt verður
55%.
Úrslit í greinasam-
keppni Vísbendingar
Vísbending hefur nú annað árið í röð
gengist fyrir greinasamkeppni meðal
háskólanema. Skilafresturrann út l.júní
og nú hafa úrslit verið ráðin. Fimm manna
dómnefndákvaðaðenginfyrstu verðlaun
skyldu veitt að þessu sinni, en hins vegar
voru veitt þrenn þriðju verðlaun. En
keppnin fór svo:
2. verðlaun.
Tekjuskattur og tekjudreifing.
Höfundur: Lúðvík Elíasson
3. verðlaun.
Reglur uin yfirtöku hlutafélaga
Höfundur: Stefán H. Stefánsson
Markaður og miðstýring
Höfundur: Gauti B. Eggertsson
Hagkvæmni og heilbrigðiskerfi
Höfundur: Gauti B. Eggertsson
Þrjár af þessum greinum birtast í
y Vfsbendingu f dag.______________J
• Tekjuálirif skattlagningar
• Markaður og miðstýring
• Reglur um yfirtöku félaga