Vísbending - 06.05.1996, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
C N
Hagtölur
Fjármagnsmarkaður
Nýlánskjaravísitala 3.465 04.96
Verðtryggð bankalán 8,9% 01.04
Óverðtr. bankalán 12,6% 01.04
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 5,62% 23.04
Spariskírteini, kaup(5-ára)5,75% 23.04
M3 (12 mán. breyting) 4,3% 02.96
Þingvísitala hlutabréfa 1.753 23.04
Fyrir viku 1.731
Fyrir ári 1.098
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 175,8 04.96
Verðbólga- 3 mán. 2,1% 03.96
-ár 2,3% 03.96
Vísit. neyslu - spá 176,3 05.03
(Fors.: Gengi helst 176,6 06.04
innan ±6% marka) 176,9 07.05
Launavísitala 147,4 03.96
Árshækkun- 3 mán. 16,8% 03.96
-ár 7,9% 03.96
Kaupmáttur-3 mán. 3,1% 01.96
-ár 5,7% 01.96
Skortur á vinnuafli -0,2% 01.96
fyrir ári -0,4%
Atvinnuleysi 5,0% 03.96
fyrir ári 6,5%
Velta sept.-okt. ’95 skv. uppl. RSK
(milljarðar kr. og breyt. m/v 1994)
Velta 120 8,6%
VSK samt. 7.9 1,1%
Hrávörumarkaðir
Vísitala verðs sjávarafurða 105,0 04.01
Mánaðar breyting -1,7%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1.601 02.05
Mánaðar breyting -2,4%
Sink(USD/tonn) 1.027 02.05
Mánaðar breyting -3,1%
Kvótamarkaður 27.4.
(Krónur/kg) Leiga Varanl.
Þorskur 93 540
fyrir mánuði 95 540
Ýsa 8 127
fyrir mánuði 12 127
Karfi 45 160
fyrir mánuði 40 160
Rækja 79 340
fyrir mánuði 90 335
V__________________________J
Vísbending vikunnar
Þeir sem lesa úr ársreikningum ættu
að gefa gaum að veltufé frá rekstri.
Þessi tala gefur til kynna hve mikið
fjármagn reksturinn gefur til fram-
kvæmda eða greiðslu á lánum. Ein
þumalfingursregla í verðmœti á
heildarvirði fyrirtœkja er að marg-
falda veltufé frá rekstri með sjö.
Einnig er gagnlegt að finna hlutfall
veltufjárafafborgunum langtímalána
næstu þriggja ára til þess að gefa hug-
mynd um greiðsluhæfi. Loks er
lækkun á veltufé frá rekstri stundum
vísbending um að erfiðleika sé að
vænta í rekstrinum. Jafnframt getur
hækkun bent til þess að betri tíð sé í
vvændum,___________________J
en nágrannaþjóðirnar í Evrópu á liðnum
áratugum. Þar kann þessi sterka áhersla
ájákvæð áhrif samkeppninnar að tengjast
því að Islendingar séu í miklum mæli á
þeirri skoðun að samkeppnishætti ætti
að innleiða í ríkari mæli en þegar er gert.
St'ðar birtir höfundur eftiifarandi lista
um samanburð milli viðskipta-
menningarinnar og hagsœldar:
Einkarekstur
1. Hagsælli þjóðirnar leggja markvert
meiri áherslu ágildi aukinnareinkaeignar
í atvinnulífi en hinarþjóðimarsem heldur
skemmra eru komnar á hagsældar-
brautinni (r=0,52).
2. Hagsælli þjóðirnar leggja heldur
meiri áherslu á að eigendur ráði fyrir-
tækjum sínum frernur en að almennir
starfsmenn geri það (r=0,23).
3. Hagsælli þjóðirnar eru hvorki
hlynntari né andvígari atvinnulýðræði en
hinar þjóðirnar sem skemur eru komnar
í hagsæld (r=0,0).
Einstaklingshyggja og samkeppni
4. Hagsælli þjóðirnar taka
einstaklingsfrelsi fram y fir j afnrétti í mun
meira mæli en aðrar þjóðir (r=0,72).
5. Hagsælli þjóðirnar trúa l'rekar á
jákvætt gildi samkeppni (r=0,52).
6. Hagsælli þjóðirnar hafa þó ekki trú
á að enn frekari aukning einstaklings-
frelsis auki heilbrigði efnahagslífsins, þ.e.
þó þær meti gildi einstaklingsfrelsis telja
þær ekki vænlegt að ganga lengra á þeirri
braut en þegar tíðkast hjá þeim (r=0,0).
7. Hagsælli þjóðirnar leggja markvert
meiri áhersluáaðeinstaklingar beri meiri
ábyrgð á eigin framfærslu, frekar en að
hið opinbera beri aukna ábyrgð því
(r=0,67).
Efnahyggja
8. Hagsælli þjóðirnar trúa frekar á
möguleika til aukins hagvaxtar en aðrar
þjóðir (r=0,39).
9. Hagsælli þjóðimar vilja þó frekar
en hinar þjóðirnar leggja meiri áherslu á
bætt lífsgæði (ný gildi utan efna-
hyggjunnar) en aukinn hagvöxt (r=0,18).
10. Hagsælli þjóðirnar eru síður nei-
kvæðargagnvartefnahyggjunni,þ.e.þær
vilja hafa hvort tveggja: efnahyggju og
hin nýju gildi félagslegra og sálrænna
framfara (r= -0,24).
I þessum niðurstöðum er að finna
mikinn stuðning við almennu tilgátuna
um jákvæð tengsl sterkrar viðskipta-
menningar og hagsældar. Engin ofan-
greindra mælinga á þýðingamiklum
þáltum viðskiptamenningarinnargengur
gegntilgátunni.... Á heildina litið verður
niðurstaðan því sú að viðskiptamenning
nútímamanna láti lítt á sjá. Grundvallar-
þættir einstaklingshyggju og markaðs-
hyggju eru sterkir í menningu nútíma-
manna, og virðast í reynd vera sterkari
meðal hagsælli þjóðanna en hinna sem
viðlakari kjörbúa.... Viðskiptamenning
kapítalismans virðist því njóta rneiri
stuðnings meðal almennings í ríkari
löndunum en í þeim fátækari. Það kann
hugsanlega að boða vaxandi útbreiðslu
markaðshátta á næstu árum og áratugum,
það er ef efnaminni þjóðimar vilja leita
fyrirmynda hjá hinum, þó svo að lítil
ástæða sé til að ætla að það leiði til óheftra
markaðshátta afskiptaleysisstefnunnar.
Aðrir sálmar
Borgin og unglingar
Reykjavíkurborg hefur ákveðið að
stemma stigu við atvinnuleysi meðal
ungs fólks með því að styrkja þá atvinnu-
rekendur sem ráða fólk á 16., 17. og 18.
ári í vinnu um 3/4 launakostnaðar. Það er
löng hefð fyrir því að ungt fólk vinni á
sumrin hér á landi. Markmið borgaryfir-
valda með styrkveitingunni er að gefa
unglingum í Reykjavík kost á meiri fjöl-
breytni í vali á sumarvinnu og starfa í
nánum tengslum við atvinnulífið. Auk
þess vilja yfirvöld gefa fleiri unglingum
kost á vinnu með því að hvetja atvinnu-
rekendur til að bæta við sig starfsfólki.
Markmiðin eru semsé göfug en meðalið
vafasamt. Með því að veita styrk, allt að
14 þúsund krónum á viku, eru borgar-
yfirvöld að skekkja verðmætamat sem
liggur að baki þess að ráða fólk í vinnu.
Líklegt er að ýmsir verði til þess að bíta
á agn borgarinnar og búa til tilgangslítil
störf. Ekki þarf mikla verðmætasköpun
til þess að réttlæta 5 þúsund króna laun
á viku. Olíklegt er hins vegar að störf
sem „skapast“ með þessum hætti verði
varanleg. Ennfremur er trúlegt að
sty rkurinn verði til þess að sumir freistist
til þess að láta ódýra unglinga vinna störf
sem ella hefðu farið til eldra fólks. At-
vinnuleysið færist aðeins til.
Borgaryfirvöld virðast lítið hafa lært á
árunum 1992-’94þegarborgin beitti sér
fyrir viðamiklum „átaksverkefnum" til
þess að sigrast á atvinnuleysinu. Þá var
að vísu annar meirihluti, sem lagði á
þessum árum grunninn að hallarekstri
borgarinnar. Atvinnuleysisvandinn
minnkaði hins vegar ekkert þegar upp
var staðið. Það virðist svo aðborgarstjórar
séu eins og unglingarnir; þeir þurfa sjálfir
að reka sig á til þess að læra.
V J
Benedikt Jóhannesson, ritstj. og ábm. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð: http://www.strengur.is/~talnak/
vief95.html, netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Steindórsprent-Gutenberg.
Upplag: 700 eintök. Öll réttindi áskilin. Ritið
máekkiafrita án leyfis útgefanda.