Vísbending - 06.12.1996, Blaðsíða 3

Hvernig
eiga lífeyr-
issjóðir að
fjárfesta?
Ekki eru ýkja mörg ár síðan líf-
eyrissparnaður okkar íslend-
inga var að mestum hluta bund-
inn í skuldabréfum Byggingarsjóðs
ríkisins. Þótt ávöxtun þessara pappíra
væri þolanleg miðað við markað þess
tíma þá var lítið tillit tekið til áhættustýr-
ingar með þessari ráðstöfun. Samið var
um það með nokkuð reglulegum hætti
að verulegur hluti ráðstöfunartekna
sjóðanna færi í áðurnefnd skuldabréf
og þannig var það. Enda var það svo í
mörg ár að potturinn hjá lífeyris-
sjóðunum var nánast fullur af þessum
bréfum. Onnur bréf komust einfaldlega
ekki að. Það þarf ekki að taka fram að
engar forsendur voru fyrir því að verð-
bréfamarkaður þrifist í landinu við
þessar aðstæður.
Breyttir tímar
En nú er öldin önnur. Lífeyrissjóðirnir
eru ekki lengur bundir á þennan klafa.
Þeir hafa þó flestir haldið áfram að fjár-
magna húsnæðiskerfið en nú ráða
forsendur markaðarins. I töflu 1 er sýnd
skipting eigna nokkurra stærstu lífeyris-
sjóðanna samkvæmt skýrslu bankaeftir-
lits Seðlabanka íslands um ársreikninga
lífeyrissjóða fyrir árið 1995.
Það er athyglisvert hve hátt hlutfall
skuldabréfa sem tengd eru húsnæðis-
kerfinu er ennþá. Einnig er athyglisvert
að fjárfesting í hlutabréfum er afskap-
lega lítil. Það sama á einnig við um fjár-
festingu í erlendum verðbréfum. Eðli-
legt er að varlega sé farið í fjárfestingum
á nýjum tegundum verðbréfa og ekki
keypt fyrr en menn vita nákvæmlega í
hverju þeir eru að fjárfesta. Það er samt
spurning hvort ekki er of hægt farið í
þessu því að markmiðið með fjárfest-
ingum lífeyrissjóða á ekki að vera stuðn-
ingur við húsnæðiskerfið hér á landi
heldur góð ávöxtun og áhættudreifing.
Eignadreifing erlendra
lífeyrissjóða
Erlendis eru deildar meiningar um
hvernig lífeyrissjóðir eigi að fjárfesta.
Sums staðar er talið að hiutabréf eigi að
ISBENDING
Tafla 1 Ríkis-Húsnæðis- Önnur Hluta- Erlend Annað
ábyrgð stofnun skuldab. brcl' verðbr.
Lff.sj. verslunarm. 3,2% 47,5% 35,7% 4,0% 2,3% 7,3%
Líf.sj. sjómanna 9,7% 60,0% 25,9% 1,1% 1,9% 1,3%
Samein. lífeyrissj. 2,8% 40,0% 44,4% 2,6% 1,5% 8,7%
Líf.sj. Dagsbr. og Frams. 6,8% 50,4% 34,5% 3,3% 3,2% 1,8%
Líf.sj. Norðurlands 10,4% 32,6% 44,6% 5,4% 2,9% 4,0%
vera uppistaðan í pott-
inum því hlutabréf séu
í eðli sínu langtímafjár-
festing sent henti lífeyr-
issjóðum vel, auk þess
sem ávöxtun þeirra sé
almennt betri en ávöxt-
un skuldabréfa. Auk
þess er talið að erlend
verðbréf eigi að vera 15-
20% af pottinum því
með því sé dregið úr
þeirri áhættu sem skap-
ist af innlendu efna-
hagslífi.
I töflu 2 er skipting
eigna lífeyrissjóða í
nokkrum löndum Evrópu í lok árs 1994.
Það sem vekur mesta athygli við skoð-
un þessara talna er hátt hlutfall hluta-
bréfa er í sumum landanna en þar er
Bretland í sérflokki. Bretar hafa langa
reynslu af hlutabréfamörkuðum og hún
bendir til þess að hlutabréf ávaxtist
jafnan betur en skuldabréf.
A myndinni er sýnd nánari eigna-
skipting lífeyrissjóða í Bretlandi og landa
Evrópu utan Bretlands. 1 Bretlandi vega
erlend verðbréf þungt eða 27% af heild-
areignum sjóðanna. 1 Evrópu, að und-
anskildu Bretlandi, eru erlend verðbréf
hins vegar aðeins 11%. Ekki er tekið
fram í þeim gögnum sem Vísbending
hefur undir höndum hvort einungis sé
um ríki ESB að ræða en það má þó telja
líklegt.
Hvað þarf að gera hér á landi?
Lífeyrissjóðir hérlendis þurfa að dreifa
eignum sínum betur. Þó að það sé klisja
að ekki eigi að setja öil eggin í sömu
körfuna, þá er samt urn vísdóm að ræða
sem ekki ætti að leiða hjá sér. Islenskt
efnahagslíf er sveiflukennt. Þar valda
mestu álirif fisk-
veiða og vinns-
lu og það þarf
ekki að eyða
mörgum orðum í
það hversu mikil
áhrifin eru af
auknum alla eða
aflabresti. Líf-
eyrissjóðir hér-
lendis ættu því
að minnka áhrif-
in af þessu með
því að fjárfesta í
auknum mæli er-
lendis. Það er
nteira að segja
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Annað
Erlend
hlutabr.
Innlend
hlutabr.
Erlend
sk.br.
Innlend
sk.br.
Bretland
Evrópa án
Bretlands
Heimild: InterSec Research Corp.
spurning hvort ekki sé meiri þörf á
erlendri fjárfestingu hér á landi en víðast
hvar annars staðar vegna okkar alkunnu
sérstöðu. En lífeyrissjóðir þurfa einnig
að gæta sín í fjárfestingum innanlands.
Lífeyrissjóðirnir hafa í höndunum
stóran hluta sparnaðar landsmanna
og er treyst til að verja hann áföllum.
Þeir þurfa sérstaklega að gæta þess að
festa ekki of mikið fé í einstökum grein-
unt atvinnulífsins, l.d. sjávarútvegi.
Einnig þurfa þeir að gæta þess að fjár-
festing í einstökum landshlutum sé
hófleg. Þannig væri það afar slæmt ef
lífeyrirsjóður í byggarlagi úti á landi
fj árfesti ntikið í því by ggðarlagi. Ef eitl-
hvert áfall riði yfir væri ekki nóg með
að afkomu íbúanna væri ógnað heldur
einnig lífeyrissparnaði þeirra. Verstu
dæmin erlendis frá eru sennilega frá
Bandaríkjunum en þar fjárfestu lífeyr-
issjóðir starfsmanna í ýmsum iðngrein-
um gjaman í þeim fyrirtækjum sem líf-
eyrisþegamir störfuðu hjá. Þegar þessi
fyrirtæki urðu umvörpum gjaldþrota
hvarf sparnaður starfsmannanna ásamt
atvinnunni.
Tafla 2 Hlutabréf Skuldabréf Fasteignir Annað
Bretland 80 1 1 6 3
Holland 30 58 10 2
Þýskaland 1 1 75 1 1 3
Svíþjóð 32 47 8 13
Frakkland 14 39 7 40
Danmörk 22 65 9 4
ftalía 9 62 23 6
Irland 55 35 6 4
Spánn 4 82 1 13
Finnland 5 73 12 10
Belgía 36 47 7 10
Portúgal 10 72 (?) 18 (?)
Austurrfki 10-15 80 2 6
Luxemborg Heimild: EFRP 20 70 0 10