Vísbending - 20.03.1998, Blaðsíða 1
ISBENDING
20. mars 1998
11. tölublað
V i k u
um viðskipti og efnahagsmál
16. árgangur
Arangur, agi og markmið
að verður aðsegja menntamálaráð-
herra til hróss að hann brestur ekki
kjark þótt hár garður sé fram und-
an. Ný skólastefna sýnir það. Skólamál
hafa verið í brennidepli alla þessa öld og
verða það eflaust einnig á þeirri næstu.
Aðferð menntamálaráðherra er í anda
þeirrar hugsunar sem tíðkast víða í við-
skiptalífmu, þ.e. að meta stöðuna í dag,
setja markmið um framtíðina og velja
leiðir að settu marki. Þetta er langt frá því
að vera einfalt mál. Menntun er ekki forrit-
un. Menntun snýst um einstaklinga sem
em misjafnlega tilbúnir til að tileinka sér
nám, um kennara sem em misjafnlegabúnir
tíl að virkja nemendur, um foreldra sem
styðja misvel við bakið á bömum sínum,
um stjómvöld sem era misáhugasöm um
menntun og um aðstæður sem em mis-
jafnar í þjóðfélaginu á hverjum tíma.
Umbylting
Asíðustu áratugum hafa orðið veru-
legar breytingar á þjóðfélaginu.
Nefna má eftirfarandi atriði:
■ Velmegun hefur vaxið.
B Þjóðfélagið er opnara og frjálslynd-
ara en áður.
■ Fólk hefur fleiri frístundir og gildi
fjölskyldulífs hefur fengið aukið
vægi.
B Ferðalög almennings ti I útlanda hafa
aukið víðsýni og samanburð við aðrar
þjóðir.
■ Þátttaka beggja foreldra í atvinnulíf-
inu er nánast regla núorðið.
B Flestir heimilismenn taka þátt í al-
mennum heimilisstörfum.
B Upplýsingastreymihefurmargfaldast
með tilkomu og útbreiðslu sjónvarps
og Internetsins.
■ Tölvur eru komnar inn á mjög mörg
heimili.
I Mikið af afþreyingu unglinga felst í
tölvuleikjum, vafri um Intemetið og
sjónvarpsáhorfi.
Vinna beggja foreldra veldur því að
uppeldi barna færist að miklu leyti úl af
heimilinu og í skólann. Ætla má að um
35-40% af vökustundum bams í hverri
viku séu í skóla. Vegna breyttrar afþrey-
ingar má ætla að þekkingar utan skóla sé
aflað með mun brotakenndari hætti en
áður og því verður hlutverk skólans við
uppbyggingu grunnþekkingar sífellt
mikilvægara. Menntakerfið verður með
öðmm orðum að taka að sér það hlutverk
að auka víðsýni og opna hugann fyrir
fjölbreytileik hins daglega lífs. Mennta-
kerfið fær einnig það hlutverk að hvetja
einstaklinginn til dáða og kenna honum
samvinnu við aðra. Verkefnið er stórt og
afar mikilvægt.
Brautin vörðuð
eð nýrri skólastefnu er leiðin til
framtíðar vörðuð. Lokatakmarkið
hlýtur að vera einstaklingar sem hafa
trausta alhliða þekkingu sem er grunnur
að farsælu starfi, frekara námi og lífi.
Hvernig síðan á að skilgreina „trausta al-
hliða þekkingu“ og hvernig hægt er að
veita hana er hinn vandrataði vegur.
Lögð er áhersla á að sinna ólíkum þörfum
einstaklinga, bæði með s veigj anlegu skóla-
kerfi og með íjölbreytilegum kennsluað-
ferðum. Stuðla á að jafnrétti til náms með
því að nemendum er boðið nám og
kennsla við hæfi. Einnig er lögð áhersla
á að skilin á milli skólastiga séu minni en
verið hefur. Auka á vægi tungumála frá
því sem nú er og einnig verður stærðfræði
gert hærra undir höfði. Kynnt er til
sögunnar ný námsgrein, lífsleikni, sem
mun taka á ýmsum þáttum hins daglega
lífs og lögð er áhersla á notkun tölva bæði
við vinnu og upplýsingaöflun. Það eru
hins vegar hinir margbrey tilegu smáþætt-
ir sem gefa stefnunni bragð. Umhverfis-
fræðsla og hugmyndafræði sjálfbærrar
þróunar verður sinnt í öllu skólastarfi,
lögð verður rík áhersla á hæí'ni nemenda
til tjáskipta og samvinnu við aðra og
fmmkvæði og sjálfstæði í vinnubrögð-
um. Lagður er grunnur að símenntun á
öllum stigum formlegs skólanáms, boð-
ið verður upp á valgreinar allt frá fyrsta
bekk og lögð er áhersla á aukin tengsl
skóla við foreldra.
Ljónin í veginum
Háleit stefna er ekki pappírsins virði
ef höndum er kastað til við fram-
kvæmdina. Lykilatriðið í framkvæmd
nýrrar skólastefnu eru kennarar. Til að
stefnan nái fram að ganga þarf að manna
skólana með áhugasömum og velmennt-
uðum kennurum. Eftir flutning grunn-
skólans til sveitarfélagannaerþessi þáttur
ekki lengur í höndum rfldsins og því er
það undir sveitarfélögunum komið hvern-
ig til tekst. Sveitarfélögin eru hins vegar
misvel í stakk búin á þessu sviði og koma
þartil nokkrirþættir, helstfjármálog land-
fræðilegar aðstæður. Því kann hin nýja
skólastefna að steyta á því skeri að verr
stæð sveitarfélög muni ekki ná markmið-
unum og þar með er brostin ein af þremur
stoðum stefnunnar: jafnrétti til náms.
Ekki er víst að ríkið geti gripið inn í ef
framkvæmdin verður ekki í samræmi við
áætlanir því að þá færðist ábyrgðin til
baka og eins víst er að skriða krafna um
aðstoð fylgdi í kjölfarið.
Þarft plagg
Stefnumótun í menntamálum er verk-
efni sem sífellt þarf að endurskoða.
Sú vinna sem nú hefur verið unnin er
fyrsta skrefið á þeirri braut að mennta-
kerfið sé í takt við brey lingamar sem hafa
orðið í þjóðfélaginu. Þótt áherslur kunni
að vera umdeilanlegar eru vinnubrögðin
til fyrirmyndar.
^ Ný skólastefnahefurver- Útboð og sala nýna verð- ^ Öll fyrirtæki taka áhættu a Framhald á grein um
I iðkynnt. Innihaldiðkann 1 bréfa er nokkuð flókið enekkiervísthúnséþekkt. /\ áhættu og greiningu og
X að vera umdeilanlegt en /j ferli. Varpað er ljósi á Benteráleiðirtilaðgreina flokkun á henni.
vinnubrögðin eru góð. nokkra þætti þess. áhættuna og flokka.
1