Vísbending - 17.01.2003, Síða 3

ISBENDING
Spilað á gjaldeyrisáhættu
Valdimar Ármann
hagfræðingur
Gjaldeyrismarkaður er áhættu-
samur og sviptingar þar tölu-
verðar. Því má alls ekki horfa
framhjá þeirri áhættu sem myndast þar.
Sveiflur á honum jafnast ekki út til lengri
tíma litið og sérstaklega ekki ef tekið er
tillit til þess að hægt er að stinga vaxta-
muninum í vasann fyrirfram á áhættu-
lausan hátt. Mögulegt er að festa gengi
fram í tímann sem er ákvarðað út frá
mismuni á erlendum og innlendum vöxt-
um. Vegna þess að vextir á íslensku
krónunni eru í flestum tilvikum hærri en
vextir viðskiptalanda okkar er hægt að
fá örugga ávöxtun á erlendri eign ásamt
því að eyða gjaldeyrisáhættunni. Ef
krónan styrkist og erlenda eignin lækkar
í verði mun verða hagnaður af framvirka
samningnum og ef krónan veikist mun
erlenda eignin hækka en tap mun verða
af framvirka samningnum. I öllum tilfell-
um mun vaxtamunurinn sitja eftir hvort
sem krónan veikist, styrkist eða stendur
í stað.
Er hægt að tapa?
Einhverjum finnst kannski ekki nægi-
legt að fá örugga ávöxtun fyrirfram
og ekki er ásættanlegt að tapa áframvirku
samningunum, þannig finnst þeim þeir
vera að tapa á aðgerðum sínum. I því
tilfelli átta þeir sig ekki á því að á móti
hefur erlenda eignin hækkað í verði
þannig að heildarstaðan, þ.e. erlenda
eignin ásamt framvirka samningnum,
hefur í raun hækkað sem nemur vaxta-
muninum. Þannig að ef tap er á framvirku
samningunum er hægt að selja samsvar-
andi hluta af erlendu eignastöðunni til
að greiða tapið og engin viðbótar fjár-
útlát þarf því. Þegar búið er að selja
erlendu eignina framvirkt þarf að sjálf-
sögðu að gera sér grein fyrir því að búið
er að festa vaxtamuninn og ávöxtunin
mun hvorki verða meiri né minni en hann.
Áhugavert er samt að athuga hvort
það hafi borgað sig í krónum talið að
verja erlenda eignastöðu síðustu ár. Það
er í raun samsvarandi því að athuga
hvort krónan hafi veikst sem nemur
vaxtamuninum á tímabilinu, vegna þess
að ef krónan veikist minna en vaxta-
munurinn þá borgar sig að selja hana
alltaf framvirkt.
Á mynd 1 sést hvernig framvirkir
sölusamningar virka, hér er á 6 mánaða
fresti samið um framvirkt gengi til 6
mánaða í senn frá 1. janúar 1999 til 31.
desember 2002. Á myndinni sést
hvernig búið er að festa gengið frarn í
tímann þannig að þróun gengisins hefur
engin áhrif ásamningstímabilinu. I tilfelli
framvirks sölusamnings er tap á samn-
ingi þegar stundargengið er hærra en
framvirka gengið en hagnaður þegar
stundargengið er lægra en framvirka
gengið - á myndinni er því hagnaður
þegar beina línan er hærri en sveiflu-
kennda línan og tap þegar hún er lægri.
Við sjáunt að búið er að minnka töluvert
sveiflur erlendu eignastöðunnar þegar
búið er að festa gengið með framvirkum
samningum.
Á mynd 2 er uppsafnaður hagnaður
af því að festa gengið með 6 mánaða
samningum. Á þessu tímabili myndaðist
mikið tap af framvirku samningununt
vegna mikillar veikingar krónunnar og
vinnst það til baka aftur þegar hún styrk-
ist og er uppsafnaður hagnaður á tíma-
bilinu samtals 9,1 króna á hvern dollara
sem seldur er framvirkt. Það þýðir að
fyrir hverja milljón dollara er hagnað-
urinn um 9.100.000 kr. á þessu tímabili.
Effjárfestir(eðasjóður)ættium 1 milljarð
króna í erlendum eignum væri þessi
hagnaður um 91 milljón króna á þriggja
Tafla 1. Hlutlaus varnaraðgerð
uppsafnaður hagnaður
Tafla 2. Virk varnaraðgerð
uppsafnaður hagnaður
ára tímabili. Það er um það bil 9,1 % auka-
leg ávöxtun fyrir sjóðinn yfir þrjú ár eða
um 3% árleg ávöxtun að meðaltali. Þetta
er rnjög hughreystandi fyrir þá sent verja
erlendu eignastöðuna sína, ekki eru þeir
eingöngu að læsa inni örugga ávöxtun
heldur er sú ávöxtun hærri en ávöxtunin
sem þeir fengju ef þeir væru óvarðir.
Spilaásveiflumar
Að ofan var dæmi um varnaraðgerð-
ir sem fólust í að selja erlendu
eignina framvirkt á 6 rnánaða fresti með
framvirkum samningum. í töflu 1 eru
bornar saman mismunandi tímalengdir
samninga eða samningar gerðir á 1,3 og
6 rnánaða fresti. í töflunni er birtur upp-
safnaður hagnaður á tímabilinu miðað
viðað 1 milljóndollaraséseldframvirkt.
En þegar þetta er skoðað vakna upp
hugmyndir urn hvort það sé hægt að
gera betur en þessi hlutlausa varnar-
aðgerð. Ætli það sé hægt að spila á krón-
una á þann hátt að vera óvarinn þegar
krónan veikist en varinn þegar hún styrk-
ist. I töflu 2 er samanburður á mjög ein-
földurn aðferðunt. Þetta eru svokallaðar
leitniaðferðir, reynt er að elta leitnina í
krónunni á hverjum tíma. Aðferðin er
mjög einföld og krefst ekki neinnar
tæknilegrar greiningar, fjárfestir selur
krónuna framvirkt fyrir næsta tímabil ef
það borgaði sig síðasta tímabil. Þannig
aðbyrjaðer l.janúar 1999ogfylgstmeð
(Framhald á síðu 4)
3