Vísbending - 31.01.2003, Síða 3

ISBENDING
Fyrirsjáanlegir markaðir?
Guðrún Pálsdóttir
Hilmar Sigurðsson
Sveinn Oskar Sigurðsson
MBA-nemar við HÍ
Aárunum 1999 til 2001 var vöxtur
í fasteignasölu. Aukning í ný-
skráningu á bifreiðum hófst fyrr
og var nokkuð stöðugur vöxtur á árun-
um frá 1994 til 1999 þegar fór að draga
stórlega úr. Það vekur athygli að fast-
eignaverð virtist hækka að raunvirði um
ári til einu og hálfu ári eftir að innflutn-
ingur fór að aukast á bílum. Einnig virðist
sem markaður á bílum falli fyrr en fast-
eignaverð, þ.e. fasteignaverð fer að
lækka um ári eftir að samdráttar gætir í
innflutningi bifreiða til landsins. Hvað
getur valdið þessu?
Skuldastaða heimila
Hlutfall skulda heimila af ráðstöfun-
artekjum þeirra hefur vaxið umtals-
vert á undanfömum ámm og er hlutfallið
koinið upp í 177%, þar vega þungt skuld-
ir sem tengjast fbúðarkaupum. Bilið á
milli heildarskulda heimila sem hlutfalls
af ráðstöfunartekjum og skulda tengd-
um íbúðarkaupum hefur vaxið umtals-
vert á seinasta áratug. Hins vegar hefur
stórlega dregið úr vanskilum hjá íbúða-
lánasjóði. Reikna má með að mikill hluti
þessarar skuldaaukningar tengist því
að neysla heimila sé að stórum hluta
fjármögnuð með lánum. Einnig ber að
geta þess að mikill vöxtur hefur orðið í
bílalánum síðustu ár.
Skuldaþróun heimila í landinu er vá-
leg, árið 2000 var sérstaklega slæmt þar
sem hlutfall skulda af ráðstöfunartekjum
jókst um 9,4% en um 6% árið 2001 og
4,7% árið 2002. Þrátt fyrir aukinn kaup-
mátt, m.a. vegna lágrar verðbólgu að
undanfömu, má sjá að skuldastaðan er
orðin stór þáttur í að skerða þann
kaupmátt.
Vergur sparnaður
Hvert er samhengið á milli þróunar
fasteignaverðs og nýskráningar
bifreiða? Það er ljóst að samhengi er
þarna á milli. Með aðfallsgreiningu kom
í ljós að ef tekið var tillit til árs frestunar
á nýskráningu bifreiða nam fylgni við
raunvirði á fasteignum um 0,79 (eða
R2=0,6196) sem reynist marktæk fylgni.
Bendir þetta til þess m.a. að eftirspum
eftir bifreiðum aukist áður en hækkanir
eiga sér stað á húsnæðismarkaði.
Þegar litið er á þróun spamaðar sem
hlutfall ráðstöfunartekna heimila í land-
inu án lífeyrissjóða má sjá að sterkfylgni
er á milli þeirrar stærðar og þróunar fast-
eignaverðs og bílasölu. Hjá Seðlabanka
Islands kallast þetta vergur sparnaður
án lífeyrissjóða, þ.e. verg fjárfesting í
fasteignum og bifreiðum að viðbættum
hreinum fjárspamaði.
Arið 2000 nam vergur sparnaður
0,69% en árið eftir 4,80% af ráðstöfun-
artekjum heimila í landinu. Fyrir árið 2002
liggur fyrir að vergur sparnaður verði
jákvæður um allt að 16,87%.
Nýski'áningarbifreiða
Það vekur athygli að árið 2000 var
frekar lítill vergur sparnaður en samt
sem áður vom nýskráðar bifreiðar það
ár yfir 17 þúsund en fóm í 9 þúsund árið
eftir. Arið 2000 skar sig úr fyrir margra
hluta sakir. Mikil uppsveifla var á inn-
lendurn og erlendum verðbréfamörk-
uðum og fólk fjárfesti umtalsvert í
óskráðum sem og skráðum hlutabréfum.
Bjartsýni ríkti og svo virðist semheimilin
í landinu hafi jafnvel skuldsett sig
umfram getu. S vo virðist sem nú sé bjart-
ara framundan og með vísan í vaxandi
vergan spamað virðist sem heimilin séu
eitthvað að taka til í fjármálum sínum en
skuldir aukast þó enn.
Ef metið er beint samband á milli
vergs sparnaðar og þróunar nýskrán-
ingar bifreiða má sjá að fylgni er allt að
0,85 (R2=0,734). í þessu líkani er árinu
2000 kippt út þar sem það sker sig vem-
lega úr en ef það er tekið með í reikn-
inginn er fylgnin um 0,59 (R2=0,3426)
sem telst þrátt fyrir allt marktæk fylgni.
Fasteignaverð
Arið 2001 myndaðist slaki á fast-
eignamarkaði en m.a. með aðgerð-
um félagsmálaráðuneytisins í húsnæð-
ismálum náðist að fresta raunverðs-
lækkun á fasteignum. Vemlega dró úr
vergum spamaði en þess má geta að á
því ári kom til rýmkun á tekjumörkum
vegna viðbótarlána og hækkunar á
(Framhald á síðu 4)
Myitd 2. Vergur sparnaður og þróun
raunverðs fasteigna (frestað um eitt ár)
. — — Ot-CMCOM-IDCO
coracocnCTicncnCTicncö _
0> O) O) O) CT> CT> 0> CT> CT> CT> 0>
h- CO O O t-
CT> CT) CT) O O
“0)0)00
T- T- 04 CM
Mynd 3. Samband vergs sparnaðar og
nýskráðra bifreiða
Mynd 4. Samband vergs sparnaðar og
frestaðs raunverðs fasteigna um eitt ár
130,0
g 120,0
Jb
5
1110,0
1100,0
c
tS 90,0
80,0
y= 164,94x +91,905
R2 = 0,5211
Vergur sppmaður
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
3