Vísbending - 31.01.2003, Page 4

ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
hámörkum lána í húsbréfakerfinu sem
leiddi til þess að sala fasteigna jókst.
V arð þetta skammgóður vermir enda lj óst
að fjölmargir byggingaaðilar hafa tapað
umtalsverðu fé þrátt fyrir þessar stjórn-
valdsákvarðanir. Vergur spamaður var
lágur fyrir árið 2000 og þessi aðgerð
stjórnvalda varð til þess að auka sölu til
skamms tíma en undirliggjandi var lítil
eiginfjárstaða heimila sem koma myndi
fram síðar í formi samdráttar á markaði.
Samkvæmt gögnum frá Ibúðalána-
sjóði fyrir árið 2002 kemur í Ijós að um
þriðjungur umsækjenda fjárfestir í hús-
næði með viðbótarlánum og bendir það
til þess að fasteignamarkaður virðist
þróast meira í átt við það sem tíðkast í
nágrannalöndunum. Hins vegar mun
veðsetning upp í allt að 90% kalla á
nákvæmari vinnubrögð í rannsóknum á
fasteignamarkaði. Sérstök áhersla er þar
lögð á aukna þekkingu á þróun fast-
eignaverðs, spár og sparnað.
Ef raun virði fasteigna í reiknilíkaninu
er frestað um eitt ár sést að nokkur fy lgni
er á milli spamaðar og fasteignaverðs ef
árinu 2000 er sleppt (fy lgnin er ekki mark-
tæk ef árið 2000 er tekið með). Ef árið
2000 er numið á brott úr líkaninu kemur
í ljós marktæk fylgni er0,72 (R2=0,5211).
Breytingar á vergum spamaði geta þar
af leiðandi verið vísbending um breyt-
ingu á fasteignaverði
Von á hækkunum
eiða má líkum að því að vergur sparn-
aður sé góð skýribreyta fyrir bæði
fasteigna- og bifreiðamarkaðinn. Vissu-
lega eru bein tengsl vergs sparnaðar
við þróun fasteigna- og bifreiðaverðs
en engu að síður getur þetta verið góður
mælikvarði á getu markaðarins hverju
sinni eða í náinni framtíð. Leiða ber
hugann að því að aðilar á þessum mark-
aði muni geta spáð betur fyrir um þróun
á þessum mikilvægu mörkuðum í fram-
tíðinni ef fylgst er grannt með þróun
sparnaðar heimila í landinu.
Niðurstaðan er sú að út frá breyt-
ingum á vergum spamaði virðast horfur
á fasteigna- og bifreiðamarkaði nokkuð
góðar. Þar sem stórlega hefur dregið úr
útlánaaukningu bankakerfisins til
heimila í landinu, viðskiptahalli nánast
horfinn og verðbólga í sögulegu lág-
marki, m.a. vegna þess að neysla dregst
saman vegna skuldsetningar einstakl-
inga, má draga þá ályktun að forsendur
séu að myndast fyrir nýrri hagsveiliu á
næstu misserum. Þetta getur þýtt enn
frekari aukningu í sölu fasteigna og bif-
reiða, sérstaklega á meðan fjölbreytt lán
standa kaupendum til boða. Lfkur eru á
að verð á fasteignum fari hækkandi og
forsendurera fyrir aukinni sölu bifreiða.
Óvíst er hvenær þessara áhrifa fer að
gæta en lfklegt er að það verði síðar á
árinu.
(Framhald af síðu 2)
ekki við sögu fyrr en í Bretton Woods
samkomulaginu en hefur haft lítið og
sífellt minnkandi hlutverk í peninga-
kerfinu síðan þá.
A tíunda áratuginum var svo komið
að seðlabankar sáu litla ástæðu til þess
að halda í gullforða sinn og byrjuðu
smám saman að selja úr birgðunum með
þeim afleiðingum að verð á gulli féll hratt.
Argentínumenn riðu á vaðið og til-
kynntu árið 1997 að þeir hefðu selt allan
gullforða sinn, eða um 124 tonn, og
stuttu síðar greindu Ástralar frá því að
þeir hefðu selt tvo þriðju hluta af sínum
gullforða (sjá 8. tbl. 2000). í maí 1999
tilkynnti svo seðlabanki Englands þá
ákvörðun að selja 415 tonn af gulli sem
leiddi til þess að verð á gulli fór úr 290
dollurum í 258 bandarfkjadali. Fleiri
evrópskir bankar vildu einnig minnka
birgðir sínar en komust að samkomulagi
í september sama ár um að þakið væri
400 tonn á ári til þess að verja markaðinn
fyrir hruni. Engu að síður voru flestir
þar með búnir að afskrifa gull sem verð-
mæta fjárfestingu.
s
I uppsveiflu óvissu
Frá byrjun árs 2001 hefur gull hækkað
á ný, úr 250 bandaríkjadollara öldu-
dal, sennilega að mestu leyti vegna þess
að hlutabréf hafa farið lækkandi og
vegna þess óvissuástands sem ríkt hefur
eftir hryðjuverkin í Bandaríkjunum 11.
september árið 2001. Þar með hefur gull
enn á ný sýnt mátt sinn sem trygging á
verðmæti þegar óvissa er rnikil og
hlutabréf falla í verði. Sennilegt er að
gull eigi enn um sinn eftir að hækka,
sérstaklega ef olíu verð hækkar enn meira
vegna innrásar Bandaríkjamanna í Irak.
Ef birtir yfir á ný, hvort sem er á síðari
hluta ársins eða í byrjun næsta árs, með
þeim afleiðingum að lifna fer yfir hluta-
bréfamörkuðum er annað ólíklegt en að
gull muni falla í verði á ný. Engu að síður
virðist gull enn um sinn ætla að gegna
hlutverki í hagkerfinu þó að það hafi
minnkað veralega. Það er enn gull í tönn-
unum.
( Vísbendingin )
Samkvæmt nýjustu hagvísum Seðla-
bankans þá er verðbólga kornin nið-
ur fyrir verðbólgumarkmið bankans í
fyrsta skipti. Það er fagnaðarefni og gef-
ur vonir um að bankinn sé hæfur til að
kljást við meginviðfangsefni sitt. Vextir
hafa lækkað um næstum helming á síð-
astliðnum tveimur árum og skammtíma-
vaxtamunur við útlönd hefur ekki verið
lægri í háa herrans tíð. Gengið hefur
styrkst á ný og líkur era á enn frekari
vaxtalækkunum frá bankanum á árinu.
Sjálfstæði bankans hefur borgað sig.
Aðrir sálmar
Spyrjum rétta fólkið
Nú hafa nokkrar skoðanakannanir
birstþarsem Samfylkinginerstærri
en Sjálfstæðisflokkurinn. Það er lenska
þegar menn eru óánægðir með niður-
stöður að draga skoðanakannanir og
framkvæmd þeirra í efa.
Víkverji Morgunblaðsins segir 29.
janúar: „Það er forvitnilegt að fylgjast
með skoðanakönnunum um allt milli
himins og jarðar sem tröllríða samfél-
aginu. ... Svo sýna skoðanakannanirnar
mismunandi niðurstöður, jafnvel þótt
þær birtist sama daginn. Hverju á
almenningur að trúa? Mikilvægt er að
upplýsingar um framkvæmdina fylgi
skoðanakönnunum svo hægt sé að meta
trúverðugleika þeirra. Lykilatriði er að
úrtakið, þ.e. hópurinn sem spurður er,
sé valið með tilviljunaraðferð, þannig
að allir einstaklingar og þjóðfélagshópar
hafi sömu möguleika á að vera spurðir.
Líkindaútreikningur virkar ekki án til-
viljunarúrtaks, því þá er komin skekkja
í valið. Það er t.d. ekki nóg að taka bara
símaskrána og velja handahófskennt,
því ákveðnir hópar í samfélaginu eru
líklegri en aðrir til að vera ekki með skráð
símanúmer, s.s. stjórnendur og hús-
mæður. Það þarf sem sagt að koma fram
hvernig könnunin var framkvæmd og af
hverjum, hversu margir eru í úrtakinu,
hvernig valið er í það og hversu hátt
hlutfall svaraði. Ef hlutfall óákveðinna
er hátt, þá er niðurstaðan ekki eins mark-
tæk. Því reynslan sýnir að óákveðna
fylgið raðast ekki jafnt hlutfallslega á
flokkana og þess vegna er líklegt að þeir
kjósendur muni breyta niðurstöðunni
þegar þeir taka ákvörðun.“
Þessi sjónarmið hafa heyrst árum,
ef ekki áratugum, saman um kannanir
DV. Samt sýnir reynslan að símaskrár-
kannanir blaðsins sem birtar eru rétt
fyrir kjördag eru oftast réttari en þjóð-
skrárúrtök Félagsvísindastofnunar.
Menn þurfa að hafa í huga tölfræðilega
óvissu í könnunum, sem oft er um +/-
5%. Þess vegna getur verið munur milli
kannana þó að þær sé gerðar sama
daginn á nákvæmlega sama hátt. Það er
skynsamlegra að bregðast við „slæm-
um“ könnunum með því að reyna að
breyta viðhorfum en að draga skila-
boðin í efa. - bj
'-----------------------------------/
fRitstjórn: Eyþór (var Jónsson ritstjóri ogA
ábyrgðarmaður og Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvisindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Uppiag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda._________________
4