Frjáls verslun - 01.03.1945, Qupperneq 12

Borðeyrarverzlun
Ludvif; Hjálmtýsson hefur sent blaðinu þessa fróðlegu frásögn. Ifafði hann
fundið hana í gömlu blaðadóti, og' verður ekki sagt með neinni vissu, úr hvaða
riti hún er tekin. Höfundur hennar hét Jónadab Guðmundsson frá Núpi.
Borðeyri varð löggiltur verzlunarstaður 28.
des. 1846. Til þess höfðu Strandamenn og Vest-
ur-Húnvetningar orðið að sækja í kaupstað til
Stykkishólms eða Hólaness. Það var auðvitað
gott frá því sem að þurfa að fara í kaupstað til
Hafnarfjarðar, eins og áður var. Menn hugðu
gott til, að kaupstaðarleiðin styttist. En svo leið
næsta vor, að ekkert kaupfar kom til Borðeyrar,
og olli það nokkrum áhyggjum. Hafði enginn
þorað að sigla inn milli Illugastaðaboða og Kýr-
hamarsboða, og er þó vika sjávar á milli. Þá var
það, að héraðshöfðinginn Jón kammerráð á Mel-
um reið suður til Stykkishólms og með honum
séra Þórarinn á Stað Kristjánsson, síðar pró-
fastur á Prestsbakka, til þess að reyna að telja
Clausen kaupmann þar á að senda spekúlant til
Borðeyrar. Clausen kaupmaður var ríkur vel, og
átti hann 27 skip í förum, er mest var. Hann
var lengi tregur til ferðarinnar, en lét þó loks
tilleiðast, er kammerráðið hét honum að veði 40
hdr. í jörðinni Hofsstöðum í Miklaholtshreppi,
fyrir því, að ekkert yrði að skipinu. Var þetta
bundið fastmælum, og skyldi skipið koma á
næsta vori.
Snemma morguns dag einn í júníbyrjun árið
1848, í norðan stórgarði og þoku, svo illa sá til
sólar, urðu menn varir við siglingu fyrir utan
Hrútey. Skipið hélt kyrru fyrir um stund, hefur
ekki þótt árennilegt að leggja inn í brimskafl-
inn þar fyrir innan. Svo lagði það inn Hrút-
eyjarsund og beint inn á Borðeyrarhöfn. Eng-
inn hafnsögumaður var með skipinu, en maður
frá Búðum, er hafði komið einu sinni til Hrúta-
fjarðar, stýrði skipinu inn, og þótti það áræði
mikið.
Þetta fyrsta Borðeyrarskip hét „Ungi Svan-
13
urinn“, var það tvímöstruð skonnorta, 48 tonn,
en skipstjórinn hét Sörensen. Var hann einn
hinn bezti skipstjóri Clausens og hugaður vel.
Sá hét I. C. Brant, er rak verzlunina á skipinu.
Var hann einn af beztu mönnum Clausens. Þótti
Clausen mjög vænt um hann og lét hann sjá
um reikninga sína í Kaupmannahöfn. Brant
þessi var mesti gæðamaður. Þá var með skipinu
Árni Sandholt kaupmaður og félagi Clausens.
Hann var grænlenzkur í aðra ættina, en ann-
ars frá Sandhaugum í Þingeyjarsýslu. Höfðu
beir Brant verkaskipti þannig, að Brant var við
bókina, en Árni var viktarmaður uppi á þilfari.
Það var uppi fótur og fit í nærsveitum, er
skipkoman spurðist, og fóru menn í hópum til
kaupstaðar, og var því sem næst öll varan keypt
upp á einni viku.
Næstu tvö ár kom svo ekkert skip til Borð-
eyrar, en síðan fóru spekúlantar að koma og
urðu allmargir sum vorin.
Árið 1850 kom þangað Hillebrant frá Hóla-
nesi, sá er byggði þar fyrstur verzlunarhús, og
með honum félagi hans, Bergmann, sem kall-
aður var ,,ístrumagi“. Hét skip þeirra Fortúna,
en skipstjóri Tönnesen. Það ár kom og Jacobsen
kaupmaður frá Skagaströnd á skipi sínu, Ex-
periment. Var það stór skonnorta. Var skip-
stjórinn Riis, faðir kaupmannsins, sem seinna
var á Borðeyri.
Clausen sá, að Ungi Svanurinn var of lítill,
og sendi nú stærra skip, er Meta hét. Var Sören-
sen skipstjóri á því. Clausen gamli átti tvo syni,
Vigent stúdent og Holgeir kaupmann, en dóttur
eina, er gift var Zöllner lögfræðingi. Kom Zöll-
ner eitt skeið til Borðeyrar. Holgeir var um
stund kaupmaður á Metu. Þetta skip var ný-
FRJÁLS VERZLUN