Frjáls verslun - 01.03.1945, Side 19

að gera ríkisstjórnina tortryggilega vegna hinna
yfirgnæfandi áhrifa ,,rauðu“ flokkanna, (4 af 6 ráð-
herrunum eru tilnefndir af Sósíalistaflokkunum),
þegar vitað er, að Framsókn sótti til skamms tíma
mjög fast að koma á „vinstri“ samvinnu. Og þó er
kannske sárast af öllu að þurfa að horfa upp á það,
að Ólafur Thors, sem samkvæmt hlutarins eðli átti
að vera manna ólíklegastur til að vígjast heimasæt-
unni frá Kreml, skuli hvíla þar, sem Hermanni var
ætlað að hjúfra sig.
En erum við nú ekki að komast að kjarna máls-
ins? Er ekki að renna upp fyrir okkur skýringin á
því, hvers vegna Framsókn situr eftir með sárt
ennið ?
Meðvitundin um hina „dýrðlegu einangrun11 þjóð-
arinnar — sem okkur fannst að vísu ekkert „dýrð-
leg“, meðan hún var — er mörgum okkar svo í blóð
runnin, að við höfum ekki áttað okk-
Dýrðleg ur á hinni breyttu tilveru. Við höfum
einangrun. ekki látið okkur fyllilega skiljast, að
hið unga lýðveldf liggur svo um þvera
þjóðbraut, að bylgjur erlendra áhrifa skella með
fullum úthafsþunga á ströndum þess.
Þegar vér lítum til sjálfstæðisbaráttu okkar síð-
ustu áratugina, mætti ætla, að við værum svæsnir
einangrunarsinnar. Magnús Stephensen landshöfð-
ingi lét í ljós ótta um, að hættuleg áhrif Dana hér
á landi mundu leiða af stofnun Islandsbanka. Bjarm
frá Vogi óttaðist mjög, að jafnréttisákvæði sain-
bandslaganna yrði til þess að Danir streymdu hing-
að þúsundum saman og menguðu hinn kynhreina,
íslenzka þjóðstofn. Alveg fram á síðasta misseri
hafa margir þjóðhollir og sannir íslendingar borið
sams konar ugg í brjósti.
En það er eitthvað annað, en að við seum ein-
angrunarsinnar; — hver vill heita ísólatíónisti,
eins og vondu mennirnir í Ameríku, sem eru allt af
að stríða blessuðum forsetanum ? Enginn. Ekki held-
ur Hermann og Tímamennirnir hans, þótt þeir þyk-
ist standa manna fremstir í alls konar þjóðlegheit-
um og sjálfstæði.
Nei. Ófarnaður Framsóknar stafar af því, að
Tímamennirnir sáu ekki í tíma, hvert straumur
tímans lá. Úr því að Winston Churchill var búinn
að taka í hendina á Jósep Stalin í
„Gegn lilutar- Teheran, var engin leið að hneyksl-
ins eðli.“ ast á því, að Ólafur Thors tæki í
hönd Brynjólfs Bjarnasonar. Og
þegar jafn sanngjarn og mannúðl'egur umbótamað-
ur og Franklin Roosevelt hafði tekið upp nána og
einlæga samvinnu við kommúnista, gat ekkert verið
því til fyrirstöðu, að flokksmenn Stefáns Jóhanns
gerðu slíkt hið sama. Hinn slysalegi misskilningur
Framsóknar var sá, að treysta á, að varðveizluöflin
(íhaldið) og byltingaöflin (kommúnistar) gætu alls
ekki tekið höndum saman — af því að það væri
„gegn hlutarins eðli“. Þótt við séum að vonum orðn-
ir tortryggnir á einlægni og hvatir stjórnmála-
manna, bæði vegna erlendra og innlendra atburða,
undanfarin ár, ætti að vera ástæðulaust að van-
treysta því, að leiðtogar bandamanna óski þess af
alhug, að tryggja megi friðinn í heiminum. En til
þess að það geti tekizt án þjóðfélagsbyltinga, er ó-
hjákvæmilegt að sættir komist á milli hins vestræna
kapítalisma og hins austræna kommúnisma, eða —
ef menn vilja heldur — að einhver leið verði fundin,
sem jafn greiðfær sé (eða torfær) atvinnurekendum
og verkamönnum.
Hermann Jónasson telur sig búinn þeim eigin-
leika að „vita á sig veður“ fyrr en aðrir menn.
Sennilega nær þessi veðurvitund Hermanns ekki út
fyrir landsteinana, og er það honum mik-
„Þrír ið mein, því keppinautarnir eru stórum
stórir.“ betur settir til þess að „aðhæfast" því, sem
er að gerast úti í heiminum, einkum þó
kommúnistar. Þeir segja líka fullum fetum, að lífs-
ljós fyrstu þingræðisstjórnar íslenzka lýðveldisins
hafi kviknað á Teheran-ráðstefnunni í fyrra. Og úr
því heimurinn hefur sína „þrjá stóru“, hví skyldum
við þá ekki einnig hafa okkar „þrjá stóru“ ? Eigum
við kannske ekki okkar Stalin, þar sem Brynjólfur
er? Eða hver er betri Churchill en Ólafur? Og þótt
Stefán Jóhann sé ekki eins vel tenntur og Franklin
Roosevelt, sjá allir, að bros hans er saklaust og
hreint.
Enginn hinna þriggja „stóru“ er samt jafn tilval-
inn í hlutverk sitt og Hermann, — sem de Gaulle.
„ . . Það vill meira að segja svo vel til, að
Eiim niumi. TT , , _v, .
Hermann hefur smn eigm Pctain,
erfitt gamalmenni, sem hann elskar ekki úr hófi
fram.
Haft er eftir einum kunnasta stjórnmálamanni
landsins, að prentaraverkfallinu væri mest að þakka,
að stjórnarsamvinnan náðist. Ef ekkert hlé hefði
orðið á útkomu blaðanna, hefði sundrungarbálið
verið óslökkvandi og þjóðin orðið að
Blöðin og sætta sig áfram við leiðsögu óæfðra ut-
bróðernið. anþingsmanna.
Þótt illt sé til afspurnar, er þetta lík-
lega hverju orði sannara. Og það naprasta af öllu
þessu er, að blöðin voru allt af að predika um nauð-
synina á víðtæku stjórnarsamstarfi. En þeim fórst
það svo óhönduglega, að þau egndu til ófriðar, þegar
þau voru að hvetja til sátta. Maðurinn, sem þakkaði
prentaraverkfallinu stjórnarsamvinnuna, er svo
kunnugur íslenzkri blaðamennsku, að hann vissi
vel hvað hann söng. En þessi vitnisburður er enn
ein bendingin um það, að íslenzk blaðamennska sé
á lægra stigi en svo, að samboðið geti talizt þjóð,
sem hreykir sér af því að bera af öðrum að andlegu
atgervi og þá einkum bókmenntaafrekum. ,
Við erum miklir andans menn, Islendingar. Við
19
FRJALS VERZLUN