Helgarpósturinn - 08.05.1995, Qupperneq 19

M'A'NUJÐWGUJR
s^tí><> -
mmKBBmm
FRETTIR
Gengur atvinnulaus án þess að fá bætur vegna sviksemi vinnuveitanda
Athuaasemd fra sjavarutve
Var gerviverhtaki án þess að vita bað
?Milli sjötíu og áttatíu Dagsbrúnarfélagar ganga atvinnulausir án
þess að eiga rétt á atvinnuleysisbótum vegna þess að þeir voru
gerviverktakar, en erfitt hefur reynst að uppræta slíka vinnu þrátt
fyrir vilja yfirvalda. Launakröfur gerviverktaka fást ekki sjálfkrafa
greiddar úr ríkisábyrgðarsjóði launa, til þess þurfa menn sönnun
fyrir vinnu sinni og oftast er ekki hægt að koma því við.
Viðmælandi blaðsins, sem laununum hans. „Ég missti vinn-
hafði unnið sem verkamaður í una þegar ég fór að gera athuga-
byggingarvinnu, varð þess ekki
áskynja fyrr en mörgum mánuð-
um eftir að hann hóf störf að
hann var ráðinn sem verktaki, en
hann hafði staðið í þeirri mein-
ingu að vinnuveitandinn greiddi
skatta og launatengd gjöld af
semdir við þetta og geng nú at-
vinnulaus án þess að eiga rétt á
bótum. Ég var grunlaus um þetta
því ég var á algerum lágmarks-
Íaunum, en verktakataxtar eru
yfirleitt hærri en gengur og ger-
ist enda spara þeir vinnuveit-
andanum útgjöld.“
„Það er töluvert um að menn
taki fólk í vinnu sem svokallaða
gerviverktaka, en þannig slepp-
ur vinnuveitandinn við að borga
öll launatengd gjöld með þeim
afleiðingum að fólk stendur uppi
gersamlega réttindalaust ef það
missir vinnuna," sagði Guðmund-
ur J. Guðmundsson, formaður
Dagsbrúnar.
Þetta eru oftar en ekki menn
sem hafa oftsinnis orðið gjald-
þrota og skipt um kennitölu. Það
er ýmislegt skuggalegt sem
þrífst í skjóli þessa, en ástandið
er þó hvergi verra en á veitinga-
„Það ertöluvert
um að menn taki
fólk í vinnu sem
svokallaða gervi-
verktaka," sagði
Guðmundur J.
Guðmundsson!
húsum. Það var gerð mjög hörð
atlaga gegn þessu. Upp úr því
voru samþykkt lög á Alþingi sem
taka til manna þó svo að þeir
hafi skipt um kennitölu og þau
hafa orðið til þess að dregið hef-
ur talsvert úr þessu, en alls ekki
alveg, og það eru enn um tuttugu
til þrjátíu fyrirtæki sem stunda
þessa iðju. I flestum tilfellum er
um að ræða samkomulag milli
aðila, en hitt er líka til að menn
viti ekki að hvaða samningum
þeir eru að ganga.“H
Sveinn Guðmundsson er enginn nýgræðingur í hrossarækt. Hér sýnir hann stóðhestinn Goða 401 á landsmóti 1958.
RýOngsstunga í bak
Sveíns Guðmndssonap?
•Mjög harðar deilur hafa að undanförnu staðið meðal hesta-
manna og hrossaræktarmanna í Skagafirði. Hafa deilurnar eink-
um snúist um störf Sveins Guðmundssonar og félaga hans í
Hrossaræktarsambandi Skagafjarðar, og hafa deilurnar meðal
annars orðið til þess að Sveinn hefur sagt sig úr stjórn hrossa-
ræktarsambandsins og Vindheimamela hf., en hann hefur verið
„prímus motor“ á hvorum tveggja staðnum í áratugi. Sveinn yf-
irgaf fund hestamanna með töluverðum hávaða fyrir nokkrum
dögum og kvaðst ekki hafa átt von á að fá rýtingsstungu í bakið
fráfyrrum félögum sínum.
Hrossaræktarmaður í Skaga-
^irði sem Pósturinn ræddi við
sagði hins vegar að ef Sveinn
væri með rýting í bakinu hlyti
hann að hafa bakkað á hann.
„Enginn hefur stungið Svein í
bakið annar en hann sjálfur með
vinnubrögðum sínum og nú er
einfaldlega komið nóg,“ sagði
þessi skagfirski bóndi.
Deilurnar munu eiga sér tölu-
verðan aðdraganda, enda finnst
mörgum sem Sveinn hafi sýnt
fullmikið ofríki á liðnum árum.
Upp úr sauð svo þegar hrossa-
ræktarsambandið seldi nýlega
stóðhestinn Vafa frá Kýrholti til
Danmerkur fyrir 650 þúsund
krónur. Nokkrir Skagfirðingar
vildu kaupa hestinn, en hrossa-
ræktarsambandið hafði nokkr-
um misserum áður keypt hann á
2,5 milljónir króna.
Verðfallið skýrist af því að fol-
inn stóð ekki undir vonum og
féll úr tísku. Þrátt fyrir það gat
nokkur hópur manna ekki sam-
þykkt að hann færi úr landi og
kenna þeir nú Sveini Guð-
mundssyni um hvernig fór. Deil-
ur þessar þykja nokkrum tíðind-
um sæta meðal hestamanna,
enda hefur Sveinn verið áber-
andi í röðum þeirra í áratugi og
meðal annars hlotið fálkaorð-
una fyrir störf sín.B
^tílTTiTMTfT
400milljónír króna
300
200
'80 '81 ■82 '

1 1
Eftir kaup
ranglæps um $plu
og rekstur SRmjols hf.
1 Mánudagspóstinum ur ríkissjóður að sjálf-
þann 2. maí sl. birtist
grein undir fyrirsögninni
„Hafa hagnast meira en
þeir hafa borgað“, sem
hefur að geyma svo fjar-
stæðukenndar rangfærsl-
ur um sölu og rekstur SR-
mjöls hf. að ráðuneytið
getur ekki látið hjá líða að
óska eftir því að eftirfar-
andi athugasemdir verði
birtar í blaðinu:
Því er haldið fram að
nýir eigendur hafi „hagn-
ast“ um a.m.k. 450 millj-
ónir króna fyrir afskriftir
og með sama hætti og
verið hefur muni þeir
hagnast um 5 milljarða
króna á næstu 10 árum.
Þessi framsetning er
öidungis fráleit því það
hlýtur að teljast ómark-
tæk umfjöllun um afkomu
féiagsins, sem síðan er
framreiknuð til margra
ára, að horfa algerlega
framhjá afskriftum eigna,
að ekki sé minnst á fjár-
magnsgjöld og skatta.
Samkvæmt niðurstöðu
endurskoðaðs rekstrar-
og efnahagsreiknings árs-
ins 1994 nam rekstrar-
hagnaður fyrir afskriftir,
fjármagnsgjöld og skatta
424 m.kr. en endanlegur
hagnaður ársins að teknu
tilliti til þeirra liða var
hins vegar 135,9 m.kr. Að-
alfundur ákvað að greiða
hluthöfum 10% arð af
nafnvirði hlutafjár eða 65
m.kr., sem er sama upp-
hæð og ákveðin var á að-
alfundi síðasta árs. Það
eru þær fjárhæðir sem
hluthafar hafa fengið
greiddar vegna fjárfest-
inga sinna.
Við mat á framtíðar-
horfum væri hæpið að
framreikna hagnað síð-
asta árs, 135,9 m.kr., til
næstu ára, án þess að líta
til annarra þátta, eins og
t.d. reynslu síðustu ára.
Meðfylgjandi mynd
sýnir afkomu Síldarverk-
smiðja ríkisins frá árinu
1980 þar til félaginu var
breytt í hlutafélag þann 1.
ágúst 1993 og afkomu
hlutafélagsins til 31. des-
ember 1993. Myndin sýn-
ir glögglega að afkoman
sveiflast gífurlega milli
ára enda ekki á vísan að
róa þar sem ioðnustofn-
inn er, burtséð frá öðrum
þáttum. Á þessum fjórtán
árum var félagið rekið
með tapi í níu ár og með
hagnaði í fimm ár. Sam-
tais tapaði félagið 1.108
m.kr., miðað við verðlag
nú í maí, á þessum fjórtán
árum, sem er um 74 m.kr.
tap að meðaltali á ári. Ein-
ungis þrjú ár hefur hagn-
aður félagsins verið við-
unandi, þ.e. árið 1980 um
134 m.kr., 1985 um 365
m.kr. og á árinu 1993 um
228 m.kr. Frá 1980 og þar
til félaginu var breytt í
hlutafélag tapaði félagið
alls 1.300 milljónum
króna! Á endanum stend-
sögðu straum af þessu
gífurlega tapi sem eigandi
félagsins.
Það er ljóst að kaup-
endur SR-mjöls hf. taka
mikla áhættu með þess-
ari fjárfestingu, því rekst-
urinn gengur augljóslega
ekki upp nema þeir nái
mun betri árangri en áður
gerðist. Um þetta er ekki
ágreiningur. Deilur um
sölu fyrirtækisins snerust
enda um það hvort ganga
ætti að kauptilboði upp á
725 m.kr. eða 801 m.kr. og
verður ekki farið ítarlega
út í þær deilur hér, enda
hefur munur á fjárhæð
þessara tilboða ekki áhrif
á þá umfjöllun Mánudags-
póstsins, sem hér er
gagnrýnd og gefur í skyn
að milljarðar hafi verið
„gefnir“. I þessu sam-
hengi er mat þeirra sem
þekkja tii aðstæðna og
voru reiðubúnir að kaupa
SR-mjöl hf. fyllilega sam-
bærilegt varðandi verð-
mæti fyrirtækisins og
áhættu fjárfestingarinnar.
Að lokum þykir rétt að
ítreka, varðandi rekstur
dómsmáls út af sölu SR-
mjöls hf., sem vikið er að
í greininni, að í raun er
ekki rétt að segja að fallið
hafi verið frá rekstri
dómsmáls, heldur var
fallið frá áfrýjun til
Hæstaréttar á niðurstöðu
fjölskipaðs héraðsdóms,
sem hafði einróma kom-
ist að þeirri niðurstöðu
að sölumeðferð eignar-
hluta ríkisins í félaginu
stæðist og salan væri
óhögguð.
Sjávarútvegsráðuneytið, 3.
maí 1995.
Svar
Leikur að tolum
Sj ávarút vegs ráðu ney t-
ið gerir sitt til að verja
gerðan hlut, það er söl-
una á SR-mjöli. Ekki að
ástæðulausu. Það er al-
veg sama hvernig horft er
á afkomu fyrirtækisins;
kaupendurnir hafa hagn-
ast stórkostlega og fyrir-
tækið hefur skilað þeim
meiri tekjum en þeir hafa
greitt til ríkissjóðs.
Öll saga þessarar sölu
er með hreinum ólíkind-
um. Þeir sem keyptu fyr-
irtækið gerðu ekki einu
sinni tilboð í það og því
má ekki gleyma, þegar
rifjuð eru upp fyrri ár, að
á allra síðustu árum hefur
ríkið lagt mikið fjármagn í
endurnýjun og uppbygg-
ingu SR- mjöls. Nægir að
nefna Seyðisfjörð í því
samhengi.
Sjái starfsmenn sjávar-
útvegsráðuneytisins ekk-
ert athugavert við þetta
mál þá verður svo að
vera, þeirra er greinilega
valdið.B
Ritstj.