Alþýðublaðið - 16.01.1971, Blaðsíða 5

MINNING ARORÐ:
Guðmundur Sveinbjörnsson
Þegar Guðmundur Svein-
björn&son verður til moldar
boriipai á Akranesi í dag, munu
liinir mörgu vinir hans ekki
aðeins rifja upp myndir úr ævi
hans og starfi, heldur og byggð-
arinnar á Skipaskaga, Sem var
honum svo kær og nákomin.
Við fæðingu Guðmund.ar 2.
tr.arz 1911 var Akranes fiski-
mannaþorp með rúmlega 800
íbúum. Hann hóf göngu sína
í bama.hóp á fátæku verka-
mannsheimili, en átti þó eftir
að hljóía þaðan arf, sem reynd-
ist honum dýrmætur og mót-
cði líf hans allt. Faðir hans var
Sveinbjörn Oddsson, sjóm'aður
og síðar bókavörður, en móðir
Sc-sselja Sveinsdóttir. Var
Sveinbjörn einn ötulasti braut-
iy ðj and i verkalýðshreyfilngar
og jafnáðarstefnu á íslandi og
faðir þeirrar hreyfingar á
Akranhsi. Það hlutskipti kallaði
í þá tíð yfir menn harkafega
iandstöðu atvininuriekenda-
valdsins, sem óspart bitnaði á
fjölskyldum alþýðuleiðtoganna.
En Sveinbjörn lét það ekki á
sig fá, heldur barðist unz hainn
vann mikla sigra, er verkalýðs-
félagið hlaut viður-kenningu
og Alþýðuflokkurinn komst til
áhrifa í vaxandi kaupstað.
Guðmundi var þessi barátta
í blóS borin. Hann skipaði sér
snemma í fylkingarbrjós't, og
stóð þar í áratugi. Hann stimd-
aði sjómennsku og ýms land-
störf á Akranesi, en var í
sveit um sujnur, eirts og þá var
títt um alþýðudrengi. Árið
1930 innritaðist han.n í Sam-
vinnuskólann og laulc þaðan
prófi 1932. Hél.t hanin eftir það
áfram aið stu’nd.a sjómennsku,
vinna verkamannavinnu og var
fljótt trúað fyrir verkstjóm.
Á þessum árum lét hann mál-
efni verkalýðsféiagsins mikiö
til sín taika og v>ar lenigi í
stjórn sjómannadeildar þess.
Árið 1941 voru íbúar Akra-
ness noklnið yfir 1900. Það ár
réðst Guðmundur í að kaupa
Hótel Akraines, en fjórum ár-
um siðar stofnaði hann Bif-
reiðaverkstæði Akraness og
veitti því forstöðu í áratug.
ITm þessar mundir hljóp vöxt-
ur í byggðina, innflytjendur,
streymdu frá Vestíjörðum og
Norðurlandi, og íbúatalan tvö-
faidaðist frá 1940 til 1960. At-
vinnulíf blómgaðist og fjöldi
nýrra starfsgreina komst á fót.
Kom Guðmundur á þessu
tímabili meira eða minna við
S’iigu margra fyrhtækja, senr
gegnt hafa meginhlutverki í
bæmum, sat í stjórn síldar- og
fickimjölsverksmiðjunnar, —
veitti bæjarútgerðinni forsiöðu
og hlaut sæti í stjórn Sem-
entsverksmiðju ríkisma.
Guðmundur var snemma val-
ira til trúnaðarsfarfa fyrir Ai-
þýðuflokkinn ekki síður en
vérkalýðshreyfi ngun a. Hann
var bæj arfulltjrúi 1942—,70 og
gegndi fjölmörgum störfum á
vegum bæjarins. Innan flokks-
ins fór hanin fyrr eða síðar
m'eð flestar trúnaðarstöður, en
fórnaði ávallt jafn miklu, hver
sem staðan var.
Það gegnir furðu, að Guð-
mundur skyldi háfa tíma til
víðtækra starfa á öðrum s\nð-
um félagslífs, til viðbótar öllu
því, sem þegar -hefur verið
talið. Þar ber íþrótta'hreyfing-
inguna án efa hæst. Frá því
að vera kornungur meðal stofn-
enda Kára, varð hann eiitin
þeirra forustumanna utan vall-
ar, sem stóðu á bak við hin
frægu knattspyrnulið Akurn'es-
ir.iga og gerðu það ævintýri að
veruleika. Hann lagði fram
mikið starf til að bæta. aðstöðu
til íþróttaiðkana. á Akran'esi,
greiða fyrir starfi íþróttasam-
takanna inr.an þeirra og utan,
og varð að lokum einn fremsti
forustumaður í knattspymu-
málum þjóðarinnar.
Það lætur að líkum eftir
þ'essairi stairfslýsingu, sem
er engan veginn tæmandi, að
Guðmu ndur S vei nbj örnsson
var mikill athafnamáðúr og
alctrei í rónni nema hj’eyfing
væri umhverfis hann. Svo. mörg
sem þau framfaramál eru á
Akranesi, er hann veitti lið, þá
voru draumar hains um fram-
tíðina enn fleiri og glæsilegri,
enda var hann hugkvæmur svo
að af bar.
Enda þótt athafnir se'ttu hinn
ytri svip á feril Guðmundar,
var haníi éldheifur hugsjóna-
maður. Hann vildi lu-inda mál-
efnum jafnaðarstefnuniniaa- í
framkvæmd í þróttmiklu nú-
tírna þjóðfélagi. Hann vildi
efla Akranes og gera það að
iðnaðar- og útgerðarborg með
greiðum og hröðum samgöng-
um í aliar áttir. Hann vildi
beina æskunni inn á brautir
heilbi’i'gði, reglusemi og heiðair-
iegs metnaðar. Hann hikaði al-
drei við að taka að sér trún-
aðarstörf, þótt þau væru ekki
líkl'eg til vinsælda, en að leið-
arlokum er það ljóst, að hamn
eyddi orku sinni og hugviti að
mestu í þágu annaira.
Guðmundur var einbeittur í
öllu, sem hann tók sér fyrtr
hendur, en drengilegur og
hjálpfús með .afbrigðum. Voru
þeir ófáir, vinh’ jafnt sem
vandalausir, er lejtuðu til hans
um aðstoð við úiiausn vanda-
mála, og feingu það liðsinni,
sem hcmn gat bezt veitt — og'
oftast dugði.
Guðmundur gat verið óþol-
inmóður, ef honum þótti siæ-
lega unnið í félagi, og sagði þá
mönnum óspart til syndswna,
en hann var jafn vís til að hera
þyngstu byrðar starfsins á
eftir. Slíkif mienn eru ómctan-
legir í hverjum samtöku.m, og
oft.er það þeirra verk, .að
draumar og hugsjónir verða
msira en orðin ein.
Árið 1934 kvæntist Guð-
mundur Halldcrn Árnadóftur,
gfæsilegri og ágætri konu. Þau
eignuðust fimm börn, og bjó
Halldóra honum hið íegursta
heimili, .þar sem hanri naut
hvíldar frá önn dagsins.
Brey ting Akraness úir 800 i-
búa firkiplássi í nútíma kaup-
síað nrað á fimmta þúsund í-
búa er margra manna 'verk.
Guðmuhdúr Syieinbjönr.isson
va'r einn þei'rra, Isem sltóðu
fremst í þeirri sveit og bar
gæfu til að leggja fiestum
málum lið — á hinum ólik-
ustu sviðum mannlífsins. Það
er því mikið tjón fyrir bæjair-
félagið að missa hanm tæplega
sextuigan.
Alþýðuflokkurinn sér á bak
ei.num dugmesta og hugmynda-
ríkasta forustumanni sínum á
Vesturlandi, og verður trauðla
séð, hvemig það skarð veirður
. fyllt. Þakklæti og virðing
flokksins og flokksfólksins,
fylgja honum síðasta spöiinn.
Sárastur er þó harmur og
og mest tjón þeiri’iar konu,
sism af hetjuþreki studdi hann
í langvarandi veikindum,
harna þeirra og barnabarna,
svo og annarra skyldmisnna.
Ég vmtta þeim . innilegustu
samúð.
Benedikt Gröndal.
Það skyggði á Skipaskaga
og skuggar í lijörtum.
Sög'ð mun verða hans saga
síðar á dögum bjijrtum.
Þá munu loga ljós
sem lýsa þeim ungu.
Starfi í hálfa öld, en hrós
hefir gleymst af vorri tungu.
Við lát Guðmundar Svfein-
björnssoinar hefur íþrótita-
hreyfingin á Akran'e'si misst
sinn mesta forustumann frá
upphafi. Guðmundur hefði
orðið sextugur 2. marz næst-
komsíndi befði hann lifað — og
hafði hann talað um að draga
sig í hlé og hætta sem formað-
ui íþróttablaðs Akraraess, en
því starfi hefur han gegnt
iengur en nokkur arnnar; verið
í stjórn í. A. frá upphafi og
forurtumaður þess síðustu ára-
tugina.
Guðmundur var einn cf sicfn-
endum kinattspyrnufélagsfns
Kára fyriir um hálfri öld, og
formaður þess í fjölda ára.
Hann var gerður að heiðurs-
félaga þess, ásamt öðrum af
stofneindum, þegar félagið v.air
fjörutíu ára., Þegar Knatt-
spyrnusamband íslands vai’
stolnað var Guðmumdur kos-
inn í fyrjtu sijórn þass og var
óslitið i stjúrn sambandsins
næstu 20 árin, og varaformaður
síðustu árin; afla fuincli þurfti
Guðmundíu' að sækja til Rieykja
víkur þessa tvo áratugi, og vair
samvizkusemi hans í málefnum
sambandsins viðurksnnd af öll-
um hans msðstjórnarmcinnum.
Á æðri stöðum í íþróttahreyf-
ingunni naut. Guðmundur sér-
stakrair virðingar, og því mieir
sem menn kynntust honum bet-
ur. Stjórn íþróttasambands ís-
lands heiðraði Guðmund á 50
ára afmæli í. A. fyr’ir frábær
störf að íþróttamálum, og var
það okkur Akranesingum sér-
stakt gifaðiefni þegar þessi í-
þróttafrömuður var heiðriaður,
ien við það tækifæri sagði'liainn:
„Ég lít ekki á þetia til mín per-
sónulega, h'sldur til Aki’aness,”
við inunum allir orðalag eins
. og — þstta er svo mikill haið-
ur fyrir bæinn. Akranes var í
hans augum það, sem mestu
máli skipti, og á hcinn sérstak-
an heiður skilið fyrir. S'tarf
Guðmundar við ia® g’era veg
Akraness sem miastan á íþrótia-
hálíðinni í Laugardal er okkur
hér í fersku minni, enda varð
þátttakan héðan giæsileg, — en
það skyggði nokkuð á, a'ð hann
sjálfur varð að viera heima, en
síðustu dagana hafði hann ver-
i'ð veikur og ekki gætt sín, fyr-
iir okkur íþróttafóikið reyndi
hrinn allt, sism mögulegt var,
og áorkaði meiru en nokkur
En.nar. Guðmundur var bind-
indismaður á vín og til fyrir-
myndar á þvi sviði, einmitt
mlsðal íþróttamanna, og hvatti
menn iil samstöðu gegn áfeng-
icbölina.
Við söknum nú mannsins,
s:m leysti hnútana þegair þsir
komu, en meðal ungmenna er
ágreiningur ekki óalgsngur, en
honum var það gefið að geta
sætt, — og er það ekki svo lít-
ilsvirði í Öllu félagslífi enda
var Guðmuindur félagsmála-
maður af lífi og sál.
Nú, kæri vinur, þegaii’ þú ert
horfinn, stöndum við í íþrótta-
hreyfingunni á Akranesi mátt-
arminni en oftast áður, — að
tapa í keppni er hlutskipti okk-
ar iþróttamanna, og höfum við
oft beðið slíkt hlutskipti, og svo
mun áfr'am verða, en alltaf gel'
að rétt okkur upp á milli svo
um hefur munað, og hefur þú.
éklci áti minnstain þátt í þvi,
en brottför þín er meista tap
sem við höfum orðið fyrir, frá
því ég man eftir, en samt verð-
ur reynt að sigra á ný.
Þessi fáu orð megrja engani
vegin.n áð lýsa öllu því mikla
starfi sem Guðmundur yann
hér á félagsmálasviðinu, og það
vlsrður aldrei fullþakkað, — óg
það ér' 'ekki á neinn haHað þó
s'a'gt sé að við höfum engan
mann til að fai’a í s'porin hafins,
svo mikið hafði hann fram yfir
okkur ' íjllia hina.
Við drúpum höfði við andlát
þitt, fullir þakldætis yfir starf’i
þínu, ok'kur og a.fkomendum
okkar til mikillar blessunar.
Við biðjum bliessunar heimili
þínu, sam alltaf stóð opið til
futidahalda og annairra sam-
ræðna í þágu áhugamála okkar.
Við þökkum þér, LilLa mín, allt
umburðairlyndiíð og vinsemdina
í okkar garð, þinn þáttur í þessu
starfi vsrður aldrei metinm sem
skyldi, en þakklæti o'k'kar þessi
ár eru flutt til þín af einlægni.
Við vottum þér og fjölskyldum
yklcar okkar dýpstu samúð og
biðjum ykkur guðs blesrunar.
íþróttaibandalag Akran^s vill
hei'íra minningu hins látna mc’ð
því að sjá um útforina.
Far þú í friði,
friður guðs þig blersi,
hafðu þök'k fyrir ailt.
Ríkharður •Jóirsson.
1
□ G-uðcnundui Sveinljji) • i-.vjji
•fýrrverandi bsejarfulltrúj og
iþr&ttalVöm.uðui’ andaðist- l ius-
ardaginn 9. janúar í Sjúk:.v iúsi
Aki-ansss. Jangt um á.’dur- í'jsm
. aðeins 59 ára að aldri.
Guðmundur var mik' hæifur
Framh. á bls. 8
LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1971| S
!\i: jii'JL. íú f 7«,;] Jf