Alþýðublaðið - 05.03.1978, Qupperneq 2

Sunnudagur 5. mars 1978J
2
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprcnt h.f. Ritstjóri og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Einar Sigurös-
son. Aösetur ritstjórnar er i Siöumúla 11, sfmi 81866. Kvöidsfmi fréttavaktar: 81976. Auglýsingadeild,
Aiþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906. Askriftar- og kvartanasimi: 14900. Prentun: Blaöaprent h.f.
Askriftaverö 1500krónur á mánuöi og 80 krónur i iausasölu.
Sundurþykk ríkisstjórn
( umræðum um efna-
hagsráðstaf anir ríkis-
stjórnarinnar hefur hún
m.a. veriðgagnrýnd fyrir
tvennt: Annars vegar að
hafa engin raunveruleg
samráð haft við laun-
þegasamtökin, áður en
hún lagði fram tillögur
sínar, og hins vegar að
hafa lagt fram aðrar til-
lögur en ræddar höfðu
verið i verðbólgunefnd-
inni, þar sem aðilar
vinnumarkaðarins, full-
trúar stjórnmálaf lokk-
anna og embættismenn
áttu sæti. AAálgögn ríkis-
stjórnarinnar hafa borið
á móti þessu. En hver er
sannleikurinn í málinu?
Ríkisstjórnin boðaði
fulltrúa launþegasam-
takanna til tveggja
funda. Einum eftirmið-
degi var varið til þess að
ræða við helztu hags-
munasamtök í landinu.
Fundurinn með f ulltrúum
launþegasamtakanna tók
um hálfa klukkustund.
Getá slíkar viðræður kall-
ast alvörusamráð? Til
síðari fundarins var boð-
að eftir að frumvarpið
um efnahagsráðstafanir
hafði verið sent til prent-
unar, þ.e. meðan verið
var að setja það í prent-
smiðjunni. Slíkt eru auð-
vitað ekki samráð, heldur
ósvifin ögrun, enda bend-
ir margt til þess, að til-
ætlunin hafi einmitt
verið að óvirða forystu-
menn launþegasamtak-
anna, a.m.k. kosti af
hálfu einhverra ráð-
herra. Það er þvi óhrekj-
anleg staðreynd, að engin
raunverulega samráða
voru höfð við launþega-
samgökin áður en til
efnahagsráðstafana var
gripið. Slíkt er eins dæmi
og á verulegan þátt í því,
hversu mikil reiði hefur
gripið um sig meðal laun-
þega í garð ríkisstjórnar-
innar.
Hvert var svo efni til-
lagnanna, sem ríkis-
stjórnin lagði fram? Var
um að ræða tillögur, sem
ræddar höfðu verið ýtar-
lega í verðbólgunef nd-
inni?
Eins og skýrsla verð-
bólgunef ndarinnar ber
með sér, voru ræddir þar
f imm valkostir og raunar
þrjú afbrigði af þeim
fimmta. Það kom skýrt
fram í hinum ýtarlegu
umræðum innan nefndar-
innar, að fulltrúar
stjórnarf lokkanna og em-
bættismennirnir hölluð-
ust helzt að þeim valkost-
inum, sem nefndur var 5
b, enda kemur það f ram í
upphaf i skýrslunnar, sem
birt hefur verið opinber-
lega, að þeir mæla með
þeim valkosti. Er álit
þeirra dagsett 8. febrúar.
I þessum valkosti fólust
m.a. eftirtaldar ráðstaf-
anir, til viðbótar gengis-
breytingunni: Lækkun
vörugjaldsins um helm-
ing eða úr 18% í 9%,
hækkun niðurgreiðslna
um 1900 nillj. kr. og
minnkun á framlögum til
framkvæmda á fjárlög-
um og lánsf járáætlun eða
öðrum útgjöldum hins
opinbera um 2000 millj.
kr.
Skyldu nú ákvæði um
þetta hafa verið í frum-
varpi ríkisstjórnarinnar?
Ekki aldeilis. Samkvæmt
frumvarpinu skyldi vöru-
gjaldið lækka um 2%,
niðurgreiðslur aukast um
1300 millj. kr. og heimilt,
ekki skylt, að lækka út-
gjöldtil framkvæmda um
1000 millj. kr.
Auðvitað sér hvert
mannsbarn, að hér er
ekki um sömu tillögurnar
að ræða. En hvers vegna í
ósköpunum leyfa
málgögn ríkisstjórnar-
innar sér þá að halda
sliku fram? Það er í
sjálfu sér skiljanlegt, að
því sé ekki haldið hátt á
loft, hvílíka IftiIsvirðingu
ríkisstjórnin sýndi full-
trúum sínum og em-
bættismönnum í verð-
bólgunefndinni með því
að láta þá ræða og síðan
samþykkja vissar tillög-
ur, meðan hún sjálf var
að taka ákvörðun um
annað. Það er saga út af
fyrir sig, að þeir skuli
hafa látið bjóða sér slíkt.
En hitt er auðvitað vita
gagnslaust að halda því
fram, að tillögur rikis-
stjórnarinnar hafi verið
þær, sem fulltrúar henn-
ar í verðbólgunefndinni
og embættismennirnir
mæltu með, og er þá
alveg horft fram hjá því,
að í frumvarpinu voru
upphaflega ákvæði um
breytingu á visitölu-
grundvellinum, sem alls
ekki höfðu verið rædd í
verðbólgunefndinni.
Framkoma ríkisstjórn-
arinnar í garð launþega-
samtakanna og verð-
bólgunefndarinnar dag-
ana áður en frumvarpið
var lagt fram, er eins
dæmi í stjórnmálasögu
síðari ára. Sennilegasta
skýringin á þessum ein-
stæðu atburðum er sú, að
innan ríkisstjórnarinnar
sjálfrar hafi verið djúp-
stæður ágreiningur um,
hvað gera skyldi, og að
hreinskilnin á stjórnar-
heimilinu hafi ekki verið
meiri en svo, að sá
ágreiningur hafi ekki
komið upp á yfirborðið
fyrr en á allra síðustu
stundu. Sé þetta rétt, ber
það stjórnarsamvinnunni
ekki fagurt vitni.
GÞG
„Sauðalitirnir”
sem létu lit
HeimilisKdnadarfélagid gagnrýnir
hardlega blöndun íslenzkrar ullar
Vegna mikilla umræðna
og blaðaskrifa, sem að
undanförnu hafa orðið um
íslenzka ull og ullariðnað-
inn í landinu, viljum við
undirritaðar f.h. HEIMIL-
ISIÐNAÐARFÉLAGS Is-
lands benda á eftirfarandi
atriði.
Mikilvægasta markmiB Heim-
ilisi&naðarfélags íslands er og
hefur alla tlð verið, að efla Is-
lenzkan heimilisiðnað og stuðla
að vöndun hans og fegurð. Hverj-
um manni er ljóst, að nær eina
innlenda hráefnið sem viö höfum
til heimilisiðnaðar er islenzka ull-
in og því hefur það komið af sjálfu
sér, að aðaláherzlan hefur veriö
lögð á vandaða framleiðslu úr Is-
lenzkri ull og hefur öll starfsemi
félagsins, fyrr og siðar, verið að
meira eða minna leyti bundin is-
lenzku ullinni, enda innan félags-
ins aldrei leikið neinn vafi á sér-
stæðu ágæti hennar.
1 27 ár hefur Heimilisiðnaðarfé-
lagið rekið verzlun i Reykjavik,
þar sem yfirgnæfandi meirihluti
verzlunarvörunnar hefur jafnan
verið handunninn úr islenzkri ull.
Verzlunin kaupir inn af fólki viðs-
vegar að. Fyrir nokkrum árum
fór að bera á þvi, að ull I varningi
sem bauðst væri öðruvisi en við
mætti búast af islenzkri ull. Þetta
var einkum áberandi I lopapeys-
um. Vaknaði fljótlega sterkur
grunur um, að hér mundi ekki allt
með felldu. Hafði ull islenzka
fjárins tekiö stökkbreytingum?
Nei, vitanlega var ástæðan önnur.
Farið var að flytja inn i stórum
stil ódýra ull frá Nýja Sjálandi og
þarna var hún að öllum likindum
komin i „islenzkum lopapeys-
um”. Og ekki nóg með það, held-
ur fóru um svipað leyti, að berast
kvartanir um að „sauðarlitirnir”
létu litinn. önnur stökkbreyting
þar!
1 janúar 1974 sendi Heimilisiðn-
aðarfélagið bréf til ullarverk-
smiðjanna þriggja, Alafoss,
Framtiöarinnar og Gefjunar, þar
sem borin voru fram tilmæli um
að þær merktu framleiðslu sína,
sem I væri notuö Islenzk ull, þann-
ig að greinilegt væri, hvort um
hreina islenzka ull væri að ræða
eða ekki og hvort litur væri sauð-
arlitur eða ekki. Heimilisiðnaöar-
félagiö leitaði einnig til landbún-
aðarráðuneytisins i jan. 1974
vegna þessa máls og fór þess á
leit, að ráðuneytið léti fara fram
rannsókn á þvi, hvort og þá aö
hve miklu leyti framleiðsla verk-
smiðjanna, sem i væri notuð is-
lenzk ull og seld sem slík, væri
blönduð með erlendri ull. Þessi
rannsókn fór fram á sama ári hjá
Rannsóknarstofnun landbún-
aðarins. Hún sannaði aðeins þaö,
sem haldið hafði veriö fram sem
grun af hálfu Heimilisiðnaöarfé-
lagsins. Lopi og band var að
meira eða minna leyti blandað
erlendri ull, þó ekki frá Gefjun.
(Rannsóknarstofan vissi ekki
hvaðan sýnishornin komu).
1 öllum þessum bréfum og
reyndar miklu oftar, s.s. I viðtöl-
um viö ýmsa menn i áhrifastöð-
um, benti Heimilisiðnaöarfélagiö
á þá staöreynd, að islenzka ullin
væri alveg einstæð og að Iblöndun
erlendra tegunda spillti helztu
sérkennum hennar, gljáanum,
léttleikanum og fjaðurmögnun-
inni. Islenzka ullin hefði aflaö sér
vinsælda vegna einstæöra eigin-
leika og sérstæðra náttúrulita,
þvi væru þaö vörusvik að selja er-
lenda og litaða ull sem islenzka
ull i sauöarlitum. Slikt myndi fyrr
eöa siðar draga dilk á eftir sér.
Væntanlega I framhaldi af
rannsóknumum á lopa og bandi,
óskaöi landbúnaðarráöuneytiö
eftir þvi, að viðskiptaráðuneytið
„gerði drög aö reglum um merk-
ingu ullargarns og vara úr is-
lenzkri ull, sem yrði á boðstólum
innanlands”. 1 október 1974 fékk
Heimilisiönaöarfélagið send til
umsagnar „Drög að auglýsingu
um merkingu ullargarns, sem
selt er i smásölu”. Þessi drög
voru þannig úr garði gerð, aö
hægur vandi yrði að ganga alger-
lega framhjá þeim þáttum, sem
Heimilisiönaðarfélagið haföi lagt
megináherzlu á að fram kæmi i
merkingu. Heimilisiðnaðarfélag-
ið sendi ráðuneytinu allnákvæma
umsögn um drögin og fór þess
jafnframt á leit, að fá að fylgjast
með frekari framkvæmd. Enn
sjást þess engin merki, að reglur
riki um merkingu vara úr Is-
lenzkri uii.
Það hefur alla tið verið Heim-
ilisiðnaðarfélagi Islands ljóst, að
islenzk ull er gullsigildi. Þetta
rann upp fyrir fleirum, þegar
eftirspurn jókst erlendis frá eftir
fatnaði úr islenzkri ull. En I staö
þess að leggja sérlega rækt við is-
lenzku ullina og gera tilraun til að
tryggja markaöinn með megin-
áherzlu á sérstæöu ágæti hennar,
var farin ofangreind leið, hvers
afleiðingar eru að koma i ljós
þessa dagana. Menn i útlöndum
hafa nefnilega uppgötvað, aö þeir
geta búið til „islenzka ull” úr ný-
sjálenzkri blöndu rétt eins og ís-
lendingar og meira að segja litað
i*sauðalitum”.Enhvernig sem ull-
inni er blandaö og hvort sem það
er gert á Islandi eöa I útlöndum,
veröur útkoman aldrei Islenzk uli.
Það er staðföst sannfæring
Heimilisiönaðarfélagsins, aö Is-
lenzk ull sé okkur mun verömæt-
ari en erlend ull og aö hægt muni,
vegna fágætra eiginleika hennar,
að fá hana metna i hærri verð-
flokk en verið hefur. En til þess að
fá það mat viðurkennt veröur aö
vanda ræktun og framleiðslu til
hins ýtrasta. Það mun takast, ef
allir sem hlut eiga að máli, vinna
saman að þvi markmiði I krafti
sannfæringarinnar.
A hrjóstrugu eylandi verður
aldrei unnt aö stunda, nema tak-
markaða sauðfjárrækt, m.a. þess
vegna ber okkur skylda til að fara
vel meö alla islenzka ull og vinna
hana á fjölbreyttan hátt I vönduö-
ustu vörutegundir. I þvi tilliti
mætti ætla, að ýmislegt myndi
hægt aö læra af formæörum og
feðrum og aldagamalli hefð I is-
lenzkum ullariönaði. Þó að vinnu-
aðstæöur séu breyttar, þá er hrá-
efnið enn hið sama.
Þessi greinargerð er send fjöl-
miðlum og aðstandendum is-
lenzkrar ullar, I fyrsta lagi til aö
benda á þá staðreynd að frá
HEIMILISIÐNAÐARFÉLAGI
ISLANDS hafa á undanförnum
árum margoft komið athuga-
semdir og ábendingar vegna
blöndunar erlendrar ullar i Is-
lenzka og annarra vafasamra
framkvæmda i sambandi viö is-
lenzka ull. Sú eftiröpun. sem nú á
sér stað erlendis á ullariðnaði frá
tslandi, kemur Heimilisiðnaðar-
félaginu ekki á óvart, þó að flestir
aðrir virðist koma af fjöllum, ef
dæma má af umræðum um ullar-
iðnaöinn. I öðru lagi er tilgangur
þessara skrifa sá að hvetja alla
hlutaðeigendur I verksmiöjum,
verkstæðum og vinnustofum,
handprjónafólk, vefara, útflutn-
ingsaöila, stjórnvöld og siðast en
ekki sizt sjálfa ræktunarmennina,
sauðfjárbændur, til aö standa
vörð um okkar ágætu ull, til að
vinna henni þann sess sem henni
ber.
Reykjavík I febrúar 1978
f.h. Heimiiisiðnaðarfélags
tslands
Gerður Hjörleifsdóttir
Sigriöur Halldórsdóttir