Alþýðublaðið - 17.11.1978, Blaðsíða 4

alþýðu-
blaöió
Utgefandi Alþýðaflokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýðublaðsins er að Síðu-
múla 11, sími 81866.
Föstudagur 17. nóvember 1978
MÞað er ekki andskota-
laust að vera maður”
Tillaga um hámarks- og lágmarkslaun
og takmörkun yfirvinnu
Bragi Sigurjónsson,
alþingismaður, hefur
flutt á þingi tillögu til
þingsályktunar um
lágmarks- og há-
marksiaun og takmörk
á yfirvinnu. í fram-
söguræðu sagði Bragi á
þessa leið:
A þingskjali 30 hefi ég leyft
mér aö bera fram svofellda
þál.:
Alþingi ályktar aö skora á
rikisstjórnina aö setja 1 samráöi
viö launþegasamtökin lög um
lágmarks- og hámarkslaun, og
skal munur þeirra eigi
meiri eneinn á móti tveimur og
hálfum til þremur, þ.e. há-
markslaun f hæsta lagi þreföld
viö lágmarkslaun. 1 sömu lög-
um veröi takmörk settum lengd
yfirvinnu, þar sem daglega er
unniö um virka daga þannig aö
hún veröi eigi lengri en 2 tímar
hvern vinnudag, nema undan-
tekningarleyfi sé veitt af viö-
komandi launþegafélagi.
Þaö er alkunna, aö skipting
launa milli hinna mismunandi
starfshópa þjóöfélagsins er ein
viökvæmasta og vandteknasta
ákvöröun í launamálum. Sifelld
spenna og ókyrrö á launamark-
aöi veldur hins vegar slikri
óvissu, aö þróun atvinnulifsins
biöur tjón af. Löngu er ljóst, aö
aöilar vinnumarkaöarins, at-
vinnurekendur og vinnuselj-
endur, hafa ekki reynst þess
umkomnir aö skapa festu og
jafnvægi I þessum málum. Hér
þarf þvi löggjafinn aö setja
rammalöggjöf, sem haldi þess-
um málum innan vissra marka,
en aö.sjálfsögöu leita samvinnu
og samráös viö þau samtök,
sem þetta snertir mest.
Til aö taka af tvlmæii, skal
str ax tekiö fram, aö hér eru höfö
ihuga laun fyrir ákveöna tima-
einingu, þ.e. tlmakaup, viku-
kaup fyrir umsamda vinnuviku
eöa mánaöarkaup fyrir umsam-
inn vinnumánuö, eins og gildir
hverju sinni samkvæmt samn-
ingum milli aöila vinnumarkaö-
arins. Tökum sem dæmi, aö nú
væri mánaöarkaup daglauna-
manns f ófaglæröu starfi kr. 200
þds. miöaö viö 40 stunda vinnu-
viku, en láta mun nærri, aö
lægstu greiddir taxtar gefi nú
þaö kaup, þá gæti hæstu laun
samkvæmt þessari þál. veriö
kr. 600 þús., en gætu veriö miöuö
viö 33-35 stunda vinnuviku, svo
sem samningar eru til um. Eins
og tekiö er fram i greinargerö
þál. þessarar, er hér aöeins höfö
i huga rammasetning fyrir
launabilum, en aö neöri jaöar
haldi hálaunum í hófi eöa hæfi,
og efri jaöar veu’ni þess, aö lág-
laun veröi óhæfilega lág, þvi aö
alltaf mega þeir betur launuöu
sin meir I hverju þjóöfélagi og
engan veginn ósanngjarnt aö
beita þeim sem nokkurs konar
lyftistöng fyrir þá, sem minna
mega sin.
Hér tel ég mér skylt aö taka
fram, aö háttvirtur 4. þing.
Noröurlands eystra, Stefán
Jónsson, hefur a.m.k. tvö
undanfarin þing flutt þál. liks
eölis og þessa, er hér um ræöir,
hvaö lágmarks- og hámarks-
laun snertir. En viömiöun hans
varönnur, þ.e. 1 ámóti tveimur,
sem mér finnst of lftill munur.
Aö sjálfsögöu er mír ljóst, aö
sist má vanmeta svonefnda
ófagiæröa vinnu, og vfst og satt
er þaö, aö þjóöin væri bágiega
stödd, ef ekki fengist nægilegt
vinnuafl til svonefndra fram-
leiöslustarfa, en bæöi er, aö viss
framleiöslustörf, svo sem sjó-
sóknog bUskapur falla ekki inn-
an þess ramma, sem hér er
dreginn upp, og svo má menn-
ingar- og framfaraþjóö, svo sem
viö viljum telja okkur, aldrei
missa sjónar á þvf, aö slfku
þjóöfélagi ber aö hvetja þegna
sína fram til menntunar, áræöis
og ábyrgöar, m.a. meö svo
jaröneskum hætd aö þaö svari
kostnaöifjárhagslega séö, hvort
heldur hugar eöa handar, enda
menntun, hæfileikar og ábyrgö
launaveröir hlutir.
Viö höfum fariö allt of mikiö
inn á þá braut aö greiöa þessi
verömæti undir boröiö: baö er
opinbert leyndarmál, aö viöa i
„Kerfinu”, sem svo er nefnt, er
greitt fyrir störf, sem ekki eru
unnin, eöa menn fá aö taka aö
sér störf og vinna i vinnutima
hins fasta raunverulega starfs
sins, og fá umtalsveröar
greiöslúr fyrir, svo aö þeir
koma út meö mikiö hærri tekjur
en uppgefinn starfstími gefur til
kynna. Auk þess era alls konar
friöinditekinupptil aö fá mennt-
aöa manninn og hæfileikamann-
inn til starfs fyrir hiö opinbera,
siöan njóta margir góös af, sem
ekki eru sömu kostum búnir og
sá, sem i' fyrstu helgaöi friöindin
og undirborösgreiösluna.
Akveöin og fastmótuö launa-
stefna þarf hér aö koma til, og
einn liöur i þvi gæti veriö
rammasetning um lágmarks-
og hámarkslaun.
Þá vik ég aö síöari þætti þess-
arar þál., er hér um ræöir, þ.e.
aö takmörk veröi sett um lengd
daglegrar yfirvinnu.
Löngu er oröiö timabært aö
setjaskoröurviö þeirri óhóflegu
yfirvinnu, sem nú tfökast í viss-
um vinnugreinum, setja eins
konar ný vökulög. Þaö ætti aö
vera algert hámark, aövinnu-
dagur sé 10 timar á sólarhring
— nema i sérstökum undantekn-
ingartilfellum — enda gerist allt
isenn, sé staöiö lengur aö verki:
vinnuafköst minnka, heilsu
manna er stefnt i tvisýnu og
menn eru sviptir tlma og næði til
aö njóta nokkurs nema vinnu og
aftur vinnu. Jöfn og stööug
vinna er aö sjálfsögöu þakkar-
verö, en vinnuþjökun er allt
annaö og ber aö hindra.
Samkvæmt Fréttabréfi
Kjararannsóknarnefndar,
októberhefti þ.á. er hlutfall yfir-
vinnu af vinnutima eftir-
greindra vinnustétta árin 1972 —
1978 mánuöina april — júni aö
báöum meötöldum þessi:
Verkamanna 25.5%, verka-
kvenna 10% og iönaöarmanna
23.9%.
Aiykta veröur, aö enn meiri
yfirvinna hafi falliö á mán.
júl.-sept. Þegar haft er i huga,
aö hér er um meðaltal aö ræöa,
gefur auga leiö, aö yfirvinna
sumra I þessum hópum er mun
lengri, og vita allir, sem erfiö
störf hafa stundaö, aö einungis
sérstakir vinnugarpar skiia
fullum afköstum, fari vinnu-
lengd daglega fram úr 9-10
stundum, flestir grlpa til þess
ráös, aö ætia sér af, sem kallað
er, og er þá stutt I þá ályktun, aö
vinnukaupanda hljóti aö vera
betra að láta vinna hóflegan
vinnutima og greiða hann vel og
fá hann vel unnin, en þjarka
fólki út langan dag og van-
greiddan. Til aö vinna gegn
vinnuseinlæti eöa vinnusvikum
hefir veriö gripiö til ákvæöis-
vinnu, bónustaxta og yfirborg-
ana og sýnst sitt hverjum um
afleiöingar, en launþegafélögin
gripiö tfl hárra yfirvinnutaxta
til aö hamla gegn ónauösynlegri
vinnutimalengd, en ekki hlotiö
erindi sem erfiöi, þvi aö hátt
yfirvinnukaup hefir leitt þá,
sem ýmissa hluta vegna þurfa
aö rifa upp mikiö á skömmum
tima til aö útniöa sig viö vinnu,
einstaka kannske gengiö
ágirndin ein til. Nú veit ég eins
og aörir, aö hnattstaöa landsins
kallar á langan vinnudag yfir
sumariö, en fyrrmá bjóöa enof-
bjóöa. Þeir sem erfiöisvinnu
stunda, þurfa ekki siöur öörum
aö njóta unaössemda sólar og
sumars. Hér er ég aö tala um
innivinnufólk, m.a. þaö, sem
vinnur I frystihúsunum.
NU mun einhver segja: Veröi
bannað aö vinna lengur en 2
tima í yfirvinnu hvern virkan
dag á fóstum verkstaö, hvernig
fer I öllum frystihúsunum okk-
ar, þar sem aflahrotur kalla
stundum á nær sólarhrings-
vinnuskorpur? Sums staðar
mætti mæta þessu meö vakta-
vinnu, en hitt er rétt, aö sums
staöar skortir fólk til aö mæta
þessu álagi. Þar veröur aö hald-
ast I hendur hagræöing á inn-
komu skipa til löndunar og leyfi
— fyrir undantekningum meö
vinnutimalengd, svo sem þál.
gerir ráö fýrir viö sérstakar
ástæöur.
Langur og strangur vinnu-
dagur árum saman hefir boðiö
hættunni heim, hvaö heilsunni
viövikur, hjá mörgum. Svo
heilsusamleg sem hæfileg og
holl vinna er, bæöi andlegri og
likamlegri velferö okkar, svo er
vinnuþjökun háskaleg. En óhóf-
lega langur vinnudagur veldur
ööru, sem minna er leitt hug aö:
hann varnar þvi, aö menn eigi
tómstundir og læri að nota þær.
Framhald á 2 síöu
Endurskipulags þörf
í starfi flokksins
ingasigursins
Það er vafalaust
ofarlega i hugum Al-
þýðuflokksfólkshvernig
við getum tryggt stöðu
flokksins i framhaldi af
hinum stóra kosninga-
sigri frá i vor.
kosn
Margir hafa látiö i ljós efa-
semdir um þaö aö viö getum
haldiö utan um þann styrk sem
viö ööluöumst meö þessum
sigri. Andstæöingarnir láta
dynja á okkur þann áróöur aö
viö höfum þegar svikiö
kosningaloforöin og þess gætir
þegar hjá sumum af okkar
mönnum aö viö séum þegar far-
in aö tapa fylgi.
Allt mat á þvi hvort flokkur-
inn sé jafn sterkur nú og hann
var i vor er út i bláinn. Þaö get-
ur enginn fullyrt neitt um stööu
flokksins meöal almennings á
þessu stigi. Þaö er hins vegar
fyrstu skref okkar niöur á viö á
ný ef viö töpum kjarki nú þegar.
Nokkur ótti viröist hafa gripiö
um sig þegar sumir hinna nýju
þingmanna okkar fóru aö láta i
sér heyra um einstaka mála-
flokka I stjórnarsamningi nú-
verandi rikisstjórnar.
Þaö er mitt mat aö ekki sé
neittaöóttast. 1 fyrsta lagi væri
þaö fráleitt aö þeir ungu þing-
menn okkar sem nú stlga fyrstu
skrefin á Alþingi heföu ekki eitt-
hvaöum stjórnarsamninginn að
segja, og þá engu aö siöur aö
gagnrýna þaö sem þeir telja aö
hafi veriðmistökeinsog aö taka
undir þaö sem vel var gert i
samningnum.
Styrkur hvers flokks felst i þvi
aö félagarnir geti skipst á
skoöunum um einstök mál án
þess aö komi til sundrungar og
aö viö sættum okkur viö þaö
sem meirihlutinn hefur sam-
þykkt án þess aö hætta baráttu
fyrir málum sem viö teljum aö
hafi veriö fyrir borö borin um
sinn. Meirihlutinn þarf ekki allt-
af aö hafa rétt fyrir sér en
reynslansannar þaö alltaf hvaö
rétt var eöa heföi veriö. Ef viö
Eyjólfur Sigurðsson
skrifar
hins vegar viljum ekki sætta
okkur viö lýöræöislega ákveön-
ar aögeröir þá er hætt viö aö
styrkur fiokksins fari dvinandi.
Þaö á aö vera styrkur flokks
eins og Alþýöuflokksins aö
rúma alla þá innan sinna vé-
banda sem hafa megin mark-
miö okkar aö leiöarljósi. Okkur
kann aö greina á i einstöku mál-
um og þaö á aö vera styrkur
okkar en ekki veikleiki, þaö
bendir til þess aö menn velti
fyrir sér hugmyndum og fram-
kvæmdum og taki ákvaröanir
aö yfirveguöu máli en taki ekki
afstööu án umhugsunar.
Þaðbiða okkar mörg verkefni
á næstu mánuðum og árum.
Fyrsta verkefni I starfi flokks-
ins veröur aö vera algjör endur-
skipulagning.opnara starf meö
fleira fólki. Timi þeirra sem
hafa veriö spjaldskrárfélagar
en ekki félagar af áhuga fyrir
málefnum fiokksins er liöinn.
Margt fólk hefur komiö til liös
viö okkur á siöustu mánuöum,
þaö fólk krefst nýrra vinnu-
bragöa, lfflegra starfs, opnari
umræöu um einstök málefni.
Viö þurfum aö ala upp bar-
áttufólk, halda námskeiö I
stjórnmálum, hafa leshópa um
einstaka málafiokka og hafa
þessa starfsemi opna fyrir fleiri
en þá sem eru flokksfélagar.
Þaö er margt fólk sem á sam-
leiö meö okkur og er tilbUiö til
þess aö taka upp baráttu fyrir
stefnumálum flokksins en telur
þaöekki nauösynlegtaöganga i
flokkinn þrátt fyrir þaö. Auk
þess er fólk sem vill kynnast
málefnum fiokksins I viöræöum
viö flokksmenn áöur en þaö
gengur til liös viö flokkinn.
Viötókum ákvöröun á siöasta
flokksþingi sem hefur aö mínu
mati haft meiri áhrif á fram-
gang flokksins heldur en flest
annaö. Það var ákvöröunin um
opin prófkjör. Alþýöuflokkurinn
var fyrstur stjórnmálaflokka til
þess aö taka þetta I lög og
árangurinn lét ekki á sér
standa. Kjósendur um allt land
um 14000 talsins tóku þátt I vali
okkar frambjóöenda til Al-
þingis- og sveitarstjórna.
Kjósendur staöfestu þaö aö
þessi leiö var rétt. Um þetta mál
voru efasemdir á sinum tima en
ég ætla aö allar slikar efa-
semdir séu nú Ur sögunni. Hins
vegar er þaö ljóst aö þaö tekur
nokkurntimafyrir kjósendur og
frambjóöendur í þessum próf-
kjörum aö kunna aö fara meö
þennan rétt og væntanlega
veröa þeir fáu meinbugir sem
uröu á framkvæmd einstakra
prófkjöra til þess aö viö kunnum
betur til verka næst.
Umfram allt veröum viö aö
taka saman höndum um aö
styrkja flokkinn okkar til enn
meiri áhrifa á næstu árum,
heldur en okkur hefur þó tekist
nú.