Alþýðublaðið - 13.06.1979, Blaðsíða 4

Jl rna
folaók í
Útgefandi Alþýöuftokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýðublaðsins er að Síðu-
múla 11/ sími 81866.
Miðvikudagur 13. júní 1979
AXEL KRISTJANSSON
FORSTJÖRI í RAFHA
Axel Kristjánsson forstjóri Raf-
tækjaverksmiðjunnar i Hafnar-
firði lést 4. þ..m. sjötugur að
aldri. Hann var tæknifræðingur
að mennt— laftk námi frá Iðn-
skólanum og Vélstjóraskólanum i
Reykjavik og siðan frá Köben-
havns Maskin-Teknikum. Axel
starfaði i Kaupmannahöfn á
árunum 1934 - 1937. Hann kom
heim árið 1937 og stundaði ýmis
störf, m.a. kennslu, var eftirlits-
maður flugvéla og ráðunautur
Fiskimálanefndar. 1 aprilmánuði
1939 réðst hann til Raftækjaverk-
smiðjunnar sem forstjóri. Þvi
starfi gegndi hann til dauðadags
eða i rúm 40 ár. Var það sæti vel
skipað frá fyrsta degi til hins sið-
asta.
begar skrifað er um Axel, verður
naumast hjá þvi komist að
minnast á Rafha. Tengslin voru
slik. Enda var hann af mörgum
kenndur við það fyrirtæki.
Árið 1936 var Raftækjaverk-
smiðjan stofnuð, þegar atvinnu-
leysi var hvað mest á Islandi,
Kreppan herjaði á landið. Þeir
sem að þessari félagsstofnun
stóðu, voru nokkrir áhugasamir
og framsýnir brautryðjendur úr
hópi bjartsýnismanna. Lögðu
þeir metnað sinn i að gera sitt til
þess að vinna bug á kreppu-
ástandinu og böli atvinnu-
leysisins. Frá þessu segi ég
vegna þess, hversu vel þessi
hugsanagangur féll að skoðunum
Axels. Enda má segja, að það
hafi veriö sem rauður þráður
gegnum allt hans starf og fram-
komu að vera til hjálpar og stuðn-
ings, þegar á reyndi. Þetta var
að visu ekki öllum ljóst vegna
hrjúfa yfirborðsins, en undir
þessu hrjúfa yfirborði sló gott
hjarta.
1 sérhverju fyrirtæki þarf meira
en stjórnarmenn, sem hittast
nokkrum sinnum á ári til þess að
ræða um málefni þess og marka
einhverja meginstefnu i rekstr-
inum. Það þarf, ef vel á að
ganga, dugandi forstjóra sem
sinnir hinni daglegu stjórn með
festu og dugnaði, fylgist vel með
Jjálkinn
)g flísin
Hann er hreint bráðfyndinn
amagangurinn i Þjóðviljanum
essa dagana. Nú þykist hann
afa fundið veikan blett á
lþýðuflokknum. Hann hafi
skið við f járstyrk frá keflvisku
'rirtæki. Tuttugu og fimm
ásund mánaðarlega. Að visu
ikaði flokkurinn fyrir þessa
yrki fyrir löngu siöan en það
dptir Þjóöviljann engu máli.
Meinhorn ætlar ekki að fara
ð blanda sér I peningamál
lenskra stjórnmálaflokka,
ada eru þau svo flókin og loðin
já þeim flestum, að slikt er
'jörningur. Hins vegar getur
einhorniö ekki stillt sig um
) benda á fáein atriði.
Það byggir auðvitað enginn
jórnmálaflokkur stórhýsi i
iðumúlanum fyrir tuttugu
< fimm þúsund á mánuði.
jóðviljinn byggir nú samt stór-
<si i Siöumúlanum og segist
írmagna það meö sölu happ-
ættismiöa. Það er ekki ónýtt
Minning
og er þeim eiginleikum gæddur að
sjá dálitið fram i tim-
ann. Raftækjaverksmiðjan hefur
verið svo heppin að hafa haft for-
stjóra, sem slikum eiginleikum
var gæddur. Þvi er ekki að neita,
að Axel var stundum umdeildur,
enda rikti aldrei nein lognmolla I
kringum hann. Það kom meira
að segja fyrir á stundum, að það
gat hvesst, en það er eins og oft
vill verða, þegar atorkumenn
eiga hlut að máli.
Þegar til baka er litið og dæmið
gert upp, ætla ég, að það verði
almennt mál manna, að Axel hafi
verið sú manngerð, sem óhætt
var að bera traust til i hvivetna.
Eg hef verið svo lánsamur að
eiga Axel að vini og samstarfs-
manni i rúmlega 40 ár Traustari
og heilsteyptari vin get ég ekki
hugsað mér. Hann var maður,
sem talaði tæpitungulaust um
hlutina, var fljótur að átta sig á
kostum og löstum. „Sá er vinur,
er til vamms segir,” segir mál-
tækið.
Það er gaman að láta hugann
reika og draga fram svipmyndir
frá liðnum árum. Það er margs
að minnast og margt að
þakka. Eitt af þvi, sem sjaldan
verður fullþakkaö, er það að hafa
eignast traustan og tryggan sam-
ferðamann. En nú er skarð fyrir
skildi, tómarúm sem ekki verður
fyllt, þegar maður er sviptur svo
nánum vini.
Axel var tvfkvæntur. Með fyrri
konu sinni, Rósu Erlendsdóttur,
átti hann 4 börn, og eru 3 þeirra á
lifi. Með seinni konu sinni, Sigur-
laugu Arnórsdóttur, átti hann 4
börn.
Aðstandendum öllum sendum við
hjónin innilegar samúðarkveðjur.
Guðmundur Arnason
Axel Kristjánsson var fæddur i
Reykjavik 21. september 1908.
Foreldrar hans voru hjónin Krist-
ján H. Kristjánsson, múrari og
kona hans Guðrún ólafsdóttir.
fyrir húsbyggjendur I dag, að
vita um þessa staðreynd. Selja
bara happdrættismiða og
byggja siðan höll. En þetta gat
Þjóðviljinn.
Ékki eru umsvif ihaldsins
minni. Sjálfstæðisflokkurinn
byggir margra hæða hús við
Háaleitisbraut 1 og segir
flokksmenn hafa styrkt
bygginguna. Albert Guðmunds-
son mun hafa gengiö hvað
harðast fram i þessari söfnun.
Hvar skyldi Albert
Guðmundsson heildsali safna
peningum. Hjá sjómönnum og
verkamönnum? Varla. Er ekki
liklegra að þeir peningar hafi
komiö frá heildsölum,
fyrirtækjaeigendum (sem þýðir
frá fyrirtækjunum sjálfum) og
bröskurum ýmiskonar. Nefni-
lega þeim aðilum sem sjá sér
hag i þvi að styðja Ihaldið með
von um fyrirgreiðslu siðar meir.
Allir reikningar Alþýðu-
flokksins eru opnir og er
flokkurinn sá eini á landinu sem
hefur tekiö upp slikt fyrirkomu-
lag. Einhverra hluta vegna
hefur þessi tuttugu og fimm
þúsunda styrkur ekki farið inn á
reikninga flokksins. Liklega
vegna þess að aðeins örfáum
var ljóst að þessi styrkur
keflviska fyrirtækisins væri
fyrir hendi. Strax og ráðandi
menn innan flokksins vissu um
styrk þennan var hann stöðvaö-
ur, enda ekki á stefnuskrá
flokksins að taka við fyrirtækja-
styrkjum sem þessum.
Alþýðuflokkurinn er fátækur
mmmmmmmmmm^mmmmmmmmmm
Próf tók hann frá Iðnskóla
Reykjavikur 1928 og frá Vél-
stjóraskólanum I Reykjavik 1930.
Frá Köbenhavn Maskin-
Teknikum 1934. Hann vann fyrst i
Kaupmannahöfn að ýmsum verk-
fræðistörfum 1934-37, en kom þá
heim. Var fyrst kennari við Vél-
stjóraskólann og eftirlitsmaður
flugvéla og ráðunautur Fiski-
málanefndar, en réðist siðan for-
stjóri Raftækjaverksmiðjunnar i
Hafnarfirði og hefur gegnt þvi
starfi siðan eða i 40 ár, við ágætan
orðsti. Raftækjaverksmiðjan var
þá nýstofnuð og hefir hann átt
þátt i að móta starfsemi hennar
og rekstur allar götur siðan.
Verksmiðjan var þá nýtekin til
starfa og voru framleiddar þar
rafmagnseldavélar, rafmagns-
ofnar og ýmisleg önnur heimilis-
tæki, þvottavélar, kæliskápar
o.fl. Allt var þar um frumsmið að
ræða, er ekki hafði verið smiöað
hér fyrr. Þurfti þvi hagsýni og út-
sjónarsemi til þess að koma
verksmiðjunni I það horf, sem
hún þurfti að komast i til þess að
hún yrði samkeppnishæf við
útlendar verksmiðjur, bæði hvað
gerð framleiðslunnar snerti og
verðlag. Hefir hvort tveggja
reynst svo vel að staðist hefur
samanburð við hina erlendu
keppinauta. Allan vélbúnað verk-
smiðjunnar átti Axel þátt i að
móta og einnig kenndi hann verk-
smiðjufólkinu að nota hann.
Fengu framleiðsluvörur verk-
smiðjunnar þegar i upphafi það
orð á sig að þær væru flestum
vörum betri, og það fylgdi þá
auðvitað með að flestar húsmæðui
vildu umfram allt fá Rafha-vörur
r ■ - j —
flokkur og byggir á stuðningi
flokksfólks — launþega.
Flokkurinn selur Hka happ-
drættismiða til að fá einhverja
peninga i kassann. Meinhorn
skal upplýsa að Alþýðu-
flokknum hefur gengið illa að
byggja stórhýsi fyrir
innkomuna af happdrættum.
Þeir peningar fara til að byggja
upp innra starf flokksins, i
pappirskostnað, skrifstofuhald
og fleira, og duga þó varla til.
Það er enginn tuttugu og
fimm þúsund króna styrkur sem
týnist I bókhaldi Kröfluflokk-
anna. Allt bókhaldið, ef eitthvað
er til, er týnt — að minnsta kosti
ekki sýnt almenningi. Þjóð-
viljinn byggir stórhýsi fyrir sölu
á happdrættismiðum, eins lik-
legt og það nú er. íhaldið byggir
og byggir og hefur fjölda manna
á launaskrá. Fjármögnunin er
leyndarmál. Framsóknar-
flokkurinn byggir á Rauöarár-
stignum — ekki litiö hús — eng-
inn veit hvaðan peningar fyrir
sliku eru komnir.
Var einhver að tala um að ein-
hverjir sæju ekki bjálkann I eig-
in auga, en hins vegar vel flisina
i auga náungans?
I eldhús sin. Ýms önnur áhuga-
mál átti Axel mörg og tók þátt I
margs konar starfsemi fjölda
félaga og stofnana. Hann lét sér
lika annt um afkomu starfs-
manna sinna margra og þeir
munu lika ófáir sem hann rétti
hjálparhönd þegar á þurfti að
halda, bæði beint og óbeint. Verk-
fræðingafélag Islands virti störf
Axels og bauð honum aðild að
félaginu þó að hann hefði ekki
verkfræðipróf. Vissi ég að honum
þótti vænt um þetta og tók hann
boðinu.
Hann var einnig um nokkur ár i
stjórn Rafha og þótti stjórninni
jafnan mikill fengur að nærveru
hans þar. Hann var einnig i
stjórn Félags Islenskra iðnrek-
enda, Raforkumálastjórn, for-
maður Iðnlánastjórnar, formaöur
Tæknifræöingafélags Islands o.fl.
Við fráfall Axels er þvi vlða
skarð fyrir skildi og munu margir
sakna hans, þvi að hann var vel
að sér i sinu starfi, og vann heils
hugar aö sinu starfi alla ævi.
Axel var alla tið meðlimur i
Alþýðuflokknum og fylgdist
jafnan af áhuga með störfum
hans og tók þátt i þeim.
Axel var tvikvæntur var fyrri
kona hans Rósa Erlendsdóttir,
verkamanns I Reykjavik, þau
skildu. önnur kona hans var
Sigurlaug Arnórsdóttir, verka-
manns i Hafnarfirði, lifir hún
mann sinn.
Emil Jónsson
Nýtt fiskverð ákveðið
Yfirnefnd Verðlagsráðs
sjávarútvegsins hefur ákveðið
nýtt fiskverð, sem gildir frá 1.
júni til 30. september 1979.
Verðákvörðunin felur I sér
meðalhækkun, sem nemur
13,5% frá þvi fiskverði, sem gilt
hefur frá 1. marz siðast liðnum.
Hækkunin , verður fyrst og
fremll^á verði á þorski, ýsu,
steinblt og lúðu en verð á ufsa,
karfa, keilu, löngu og grálúðu
helzt óbreytt. Aftur á móti er
með þvi reiknað, að greidd verði
sérstök verðuppbót 25% á ufsa-
verð og 30% á karfaverð úr
sjóðum sjávarútvegsins sam-
kvæmt sérstakri lagaheimild.
Samkomulag varð i yfir-
nefndinni um verðákvörðun
þessa, en meðal forsendna
hennar voru eftirtalin atriði
færð til bókar I samráði við
rikisstjórnina:
1. Að gildandi oliuverð til fiski-
skipa haldist óbreytt, eða að
gertiar verði ráðstafanir til
þess að frekari hækkun þess
mæði ekki á sjávarútveginum
á verðtimabilinu.
*2. Að sett verði bráðabirgðalög
um hækkun oliugjalds til
fiskiskipa (um 4.5% úr 2.5%) i
7% frá 15. mai 1979.
3. Að sett verði bráðabirgðalög,
sem heimili ráðstöfun allt að
1.200 m.kr. úr sjóðum
sjávarútvegsins til greiðslu
verðuppbótar á ufsa og karfa
á timabilinu 15. mai til 31.
desember 1979.
Fulltrúi sjómanna Óskar
Vigfússon óskaði að bókað yrði,
að hann greiddi atkvæði með
sjálfri fiskverðsákvörðuninni,
en kvaðst hins vegar ekki sam-
þykkur þeim áformum rikis-
stjórnarinnar að hækka olfu-
gjald til fiskiskipa utan skipta
eins og til væri vitnað i for-
sendum yfirnefndar.
í nefndinni áttu sæti: Jón
Sigurðsson, forstjóri Þjóðhags-
stofnunar, sem var oddamaður
nefndarinnar, Arni Bene-
diktsson og Eyjólfur Isfeld
Eyjólfsson af hálfu fisk-
kaupenda og Óskar Vigfússon
og Kristján Ragnarsson af hálfu
fiskseljenda. —GAS
í gær urðu þau meinlegu mistök I Alþýðublaðinu, að undir fyrirsögn-
inni, „Nýtt fiskverö ákveðið — Seljendur og kaupendur urðu sammála
um verðið” kom röng frétt. Rétta fréttin birtist hins vegar ekki i blað-
inu.
Alþýðublaðið harmar þessi leiðu mistök og birtist „rétta” fréttin hér
að ofan.
Flokksfólk hefur orðið:
„VERKALÝÐSFLOKKARN-
IR SLÍÐRI SVERÐIN”
segir Ásthildur Ólafsdóttir úr Hafnarfirði
Alþýðublaðið hefur ákveðið að
hafa fastan dálk annan hvern
dag, þar sem Alþýöuf lokksfólki er
gefinn kostur á að segja hug sinn
til þeirra mála sem hvað heitast
brenna.
Alþýðublaðið hafði i þvi skyni
samband við Asthildi ólafsdóttur
formann Kvenfélags Alþýöu-
flokksins f Hafnarfirði og leitaði
ílits hennar á stöðu þjóðmála I
iag.
Asthildur hafði þetta um málið
aö segja:
„Mér finnst löngu kominn timi
til að rikisstjórnin sýni af sér
röggsemi og taki meö hörku og
ikveðni á þeim hrikalegu vanda-
rnálum, sem við blasa i þjóðfélag-
jiu. Mér er ljóst að það verður að
lera ýmsar þær ráðstafanir sem
coma meira og minna við allar
jjóðfélagsstéttir þegar til
skemmri tíma er litið, en skila
>vo betri kjörum og betra
ýóðfélagi þegar til lengri tima er
itið. I þessum aðgerðum verður
ið taka fullt tillit til fólksins sem
ökust hefur kjörin, það er launa-
ólks sem hefur t.d. undir 200
júsund krónum á mánuði, aldr-
tðra og öryrkja.”
Ekki skemmta
skrattanum og ihaldinu
Og Ásthildur hélt áfram.
„Þjóðin á mikið undir þvi komið
að erfiðar efnahagsframkvæmd-
ir sem þessar séu framkvæmdar
af stjórnvöldum sem eru vinsam-
leg alþýðu manna I landinu. Þess
vegna er það krafa fjölmargra
að verkalýðsflokkarnir sliðri nú
sverðin i innbyrðis erjum og taki
höndum saman við að finna lausn
á vandanum i stað þess að vera I
tima og ótima að reka hornin
hver i annan með gagnkvæmum
hótunum og brigslyrðum, skratt-
anum og ihaldinu til skemmtun-
ar.
Segja minna,
framkvæma meira
Þá sagði Ásthildur ólafsdóttir
úr Hafnarfirði:
„Þjóðfélagið í dag hefur hvorki
efni á verkföllum né verkbönnum
og það er ekki hægt að þola það
þegar fámennir hálaunahópar
sjást ekki fyrir i hagsmunapoti
sinu og taka ekkert tillit til
þjóðarhags og þeirra sem verst
eru settir”.
„Mér finnst að ýmsir mættu
hafa i huga að oft er betra að
segja minna og framkvæma
meira,” sagði Ásthildur að lok-
um.
—GAS
i