Alþýðublaðið - 09.04.1980, Blaðsíða 4

ALLT Á FLOTI
ALLSST AÐAR
EÐA HVAÐ?
I STYTTINGI
Hvernig kaupa
skal notaðan bíl
ört vaxandi bifreiöaeign lands-
manna hefur leitt til þess aö
árlega fjölgar þeim notuðu bilum
sem ganga kaupum og sölum
manna á me&al. Þa& er i raun
mun flóknara og vandasamara
aö festa kaup á notuöum heldur
en nýjum bil, vegna þess a& þaö
eru miklu fleiri atriöi sem ber aö
athuga i kaupum á notuöu öku-
tæki. Bilgreinasambandiö hefur
þvi tekið saman og gefiö Ut litinn
en handhægan bækling fyrir
neytendur, sem ber heitiö:
„Hvernig kaupir maöur notaöan
bil? I bæklingnum er aö finna
ýmis gdð ráö og punkta, sem
miöa aö þvi aö auðyelda kaup-
endum valiö og kaupin.
Aundanfömum árum hefur það
þvl miöur fariö i vöxt að óprúttnir
„bilabraskarar” hafa notfært sér
grandleysi bilakaupenda og haft
af þeim stórfé i vafasömum
viöskiptum. Nokkur kunn
lögreglumál hafa fylgt i kjölfar
siikra viðskipta, eins og alþjóö er
kunnugt. Bflgreinasambandiö I
samráöi viö'Félag isl. bifreiöa-
eigenda villleggja sittaf mörkum
tilþess aö leiöbeina væntanlegum
bifreiðakaupendum i þessum
efnum.
Eins og fyrr sagöi, er
bæklingurinn stuttur og
aögengilegurogihonumert.d. að
finna lista yfir helstu atriöi sem
væntanlegum bilakaupanda ber
aö kanna áöur en hann ákveöur
aö kaupa ákveöinn notaöan bil.
Þá er komiö inn á atriöi eins og
t.d. hvar ber aö leita aö notuöum
bllum, frágang á afsölum, sölutil-
kynningum og greiðsluskjölum.
Einnig hversu mikilvægt það er
aöskoöunarvottorö bilsins sé ekki
a&eins i bilnum heldur og I lagi
samkv. lögum og þess háttar
atriöi. Þá er og i neytendabækl-
ingnum upplýsingakafli sem
heitir: Hvaö er Bilgreinasam-
bandiö? Og loks heimilisfang og
simanúmer Bílgreinasambands-
ins og F.l.B. og auk þess upplýs-
ingar um hvar og hvenær sátta-
maður þessa félaga er til viðtals
fyrir bilaeigendur.
Bilgreinasambandiö hefur á
undanförnum mánuöum unniö aö
þvi aösamræma afsöl sem aöilar
sambandsins nota viö sölu
notaöra bila og hafa flestir þeirra
þegar tekiö i notkun númeruö og
samræmdafsöl. Slik afsöl tryggja
öryggi kaupenda og seljanda og
koma I veg fyrir aö hægt sé að
nota svonefnd „opin afsöl”, sem
bilabraskarar færa sér alltof oft i
nyt I bilaviöskiptum.
Bæklingurinn „Hvernig kaupir
maöur notaöan bil?” mun liggja
frammi I bilasölum aöila Bil-
greinasambandsins og er hann
ókeypis.
Eitthvaö er helsta málgagn
Lystisnekkjunnar, Dagblaöiö aö
blikna og blána þessa dagana. í
leiöara blaösins i gær mátti sjá
eftirfarandi klausu: „Nokkrir
stjórnarþingmenn andæföu fyrir
páskana gegn rikisstjórninni i
ýmsum þingmálum og gátu I
sumum tilvikum knúiö fram
breytingar.
Ljóst er aö rikisstjórninni veitir
ekki af rökréttu andófi úr þingliöi
stjórnarinnar.” (Leturbr. Abl).
Burtséö frá þeirri skemmtilegu
málleysu aö tala um andóf úr
þingliöi, e&a rökrétt andóf, þá er
sitthvað annaö athugavert viö
þessa tilvitnu&u klausu. Ef leið-
arahöfundurinn meinar þaö sem
Þagall heldur aö hann meini meö
hinni feitletruöu tilvitnun, þá
veröurþaöseint um of brýnt fyrir
honum (og ýmsum öörum), aö
hversu mikil sem þörf stjórnar-
innar er á ,,rökréttu andófi”,
gegn aögeröum sínum, þá er sú
þörf hégómi einn miöaö viö þörf
almennings á þvi sama andófi.
Þvi meir sem þingmenn andæfa,
þvi betra fyrir skattborgarana.
Annars er þaö skylda hvers
manns aö láta Lystisnekkjuna
njóta sannmælis. Ef litiö er hlut-
lægt á málin, þá verður aö viöur-
kenna aö engri rikisstjórn hefur
tekist jafnvel aö hækka lifsstand-
ard landsmanna.
Uppskriftin er i raun og veru
Þaö kom Reykvlkingum
óþægilega á óvart um áriö, þegar
þeim var tilkynnt aö hætta væri á
vatnsskorti i bænum um sumar.
Þaö hefur veriö bjargföst trú
okkar, aö lindir þær, sem
Guömundur góöi blessaöi, geti
ekki brug&ist og séu óþrjótandi.
Vatnsskorturinn stafaöi þó a&eins
af óvenju litlum rigningum, en
ekki af ofnotkun eöa mengun. 1
Evrópu er vatnsskortur hins-
vegar aö veröa vandamál.
1 fyrra voru vatnsveitugjöld i
Hamborg, V-Þýskalandi hækkuö.
í greinagerð til skattborgara,
sem stjóm vatnsveitunnar gaf út,
segir m.a.: „Siaukinn tilkostn-
aöur og auknir erfiöleikar viö
vatnsöflun gera þessa hækkun
óhjákvæmilega.”
Milli áranna 1950 og 1978 jókst
meðal vatnsnoktun i Þýskalandi
úr 85 litrum I 136, á ibúa, búist er
viö aö hún veröi komin upp i 400
litra um aldamót. Milli áranna
1963 og 1974 jókst vatnsnotkun til
iðnframleiöslu úr 9 billjónum i 12
milljarða rúmmetra. Af þessu er
augljóst aö einkaneysla veldur
ekki aukningunni.
Fyrir iðnbyltinguna dugöu
frumstæöar vindmillur, til þess
a& tryggja þaö magn vatns, sem
þurfti. Nú þarf ótrúlegt magn
vatns, til þess aö fullnægja
þörfum iönaðarframleiöslunnar.
Framleiöslu aöferöir eru orönar
svo flóknar og umfangsmiklar, aö
nota þarf mikiö magn vatns viö
hvert stig framleiðslunnar.
Þaö þarf ekki nema 20 litra
vatns til þess aö brugga einn litra
af bjór enþaö þarf 200 litra vatns,
til þess aö framleiöa eitt kiló af
stáli, 2000 litra til þess aö fram-
leiöa kilö af hrisgrjónum, og einn
blll, nýkominn af færibandinu
kostaöi 380.000 litra vatns.
Hvaöan á svo vatniö aö koma?
Sjötiu prósent af yfirboröi jaröar
eru þakin vatni, á stórum
svæöum, er alltof mikiö um rign-
ingar, og ár og vötn viröast vera
óþrjtítandi. Þaö viröist vera nóg
af vatni, þvi þaö er i eilifri hring-
rás. Samt er viöa vatnsskortur.
1 heimshöfunum eru 1,4 millj-
aröar rúmkilómetra af vatni. Af
þeim eru 450.000 i uppgufun,
102.000 fallandi sem regn, og.
130.000 aö þéttast til þess aö elta
hin 102.000 niöur. Höfin mynda
97% af vatnsbirgöum heimsins.
Jöklar og Ishúfur heimskautanna
sáraeinföld, eins og viö er aö bú-
ast, þegar um jafn genial lausnir
eraöræöa. Allar snjöllustu lausn-
ir á heimsins vandamálum eru
einfaldar.
Markmiöiö meö aögeröum rik-
isstjórnarinnar var I fyrsta lagi,
aö bæta hag launaftílks, og I ööru
lagiaödraga úr tekjumismun, Til
þess aö ná báöum þessum mark-
miöum, greip rikisstjórnin til éft-
irfarandi aögeröa.
1. Ákveöiö var meö lögum, aö
þeir, sem teldust hátekjumenn,
og skyldu greiöa hæsta tekju-
skatt, væru þeir einstaklingar,
sem heföu meiri tekjur en 6
milljónir á ári. Meö þessum laga-
bókstaf tókst stjtírninni aö gera
þvisem næsta aiia vinnandi menn
á landinu aö hátekjumönnum.
2. Til þess aö jafna siöan tekjur
landsmanna skal mestallt af
kaupiþeirra, sem er meiren sex
milljónir á ári, tekiö af þeim og
greitt Seðlabankanum. Þannig
var þaö tryggt, aö viö heföum öU
mynda 28 milljónir rúmkiló-
metra til viöbótar, e&a um 2% I
viöbtít. Jarövatn er hinsvegar
a&eins um 8 milljönir rúmkiló-
metra, eöa um 0,6% heildar-
magnsins, og helmingur þess er á
meir en 1000 metra dýpi, og þess
vegna óaögengilegt. Ar og vötn
bera um 0,2% heildarvatasmagns
heimsins. Til samans veröa ár,
vöta og jarövatniö aö sjá fyrir
vatnsþörf mannkynsins. Þess-
vegna ver&ur vatn sifellt
verömætara eftir þvi' sem eftir-
spurnin eykst.
Vatn kann aö vera fáanlegt
ókeypis, þegar hann rignir, en
þegar þarf aö flytja þaö til neyt-
andans langar lei&ir, fer þaö aö
veröa dýrt. 1 Þýskalandi eyddi
sambandsstjórnin og einstök riki
um 7,5 milljörðum þýskra marka
i framkvæmdir viö vatnsöflun og
veitur, á siöasta ári. Af þessari
upphæö fóru um 1,8 milljaröar i
framkvæmdir viö hreinsun úr-
gangs. Þetta er svipuö upphæö,
ogvariö er til þess aö finna leiöir
til þess aö mæta aukinni eftir-
spum eftir gasi. Meginhluti þess-
arar upphæðar fer þtí i aö koma I
veg fyrirmengun, og aö hreinsa
menguö vatnsból. Þýskir,
franskir, svissneskir og austan-
tjalds iöframleiöendur viröast
ekki vila fyrir sér að menga
árnar, þrátt fyrir kostna&inn viö
aö hreinsa þær, sem og kostnað-
inn viö aö afla vatns annarsstaöar
frá.
A siðasta ári var reiknaö út, aö
þá heföi veriö veitt um 22 tonnum
beint út i Rin, af efnum, sem vist
þykir aö valdi krabbameini. Kol-
efni, ammóniak, klór, súlföt og
köfnunarefni eru helstu
mengunarvaldar á iönaöar-
svæ&um. Magn allra þessara efna
ver&ur a ö m innka n iður fyrir v iss
mörk, áöur en hættulaust er fyrir
fólk á þeim svæöum aö nota
vataið.
sem jafnast kaup.
Þannig hefur rikisstjórninni
tekist aö færa allt i betra horf.
Hvaða rikisstjóm annarri hefur
tekist aö gera alla landsmenn aö
hátekjumönnum?
Aö vfsu sást ráöherrum yfir að
meö þessum aögeröum veröa
sumir landsmenn svo blankir aö
þeir eiga ekki fyrir mat, en þaö er
ekkertmál.Þeir geta þá bara étið
kindakjöt. Til þess a& tryggja aö
nóg veröi til af kindakjöti, veröur
svo aö auka niöurgreiöslur, og
þar meö aö auka skattheimtu, en
það er bara betra, þvi þá eykst
um leiö tekjujöfnuöur.
Þaö er sama hvaö einhverjir
kverúlantar úti i bæ eru aö
nöldra, þetta er góö stjórn.
Þaö er ekki nema sanngjarnt,
aö Þagall leggi lesendum sinum
lifsreglurnar um ástandiö I al-
þjóöamálum og Rússana.
Eins og landsmönnum öllum
mun kunnugt, hefur James Earl
Carter, (Jimmy, muniöi) fyrir-
Reiknaö hefur veriö út, aö 1000
kiló af klórini og 1370 kiló af
köfnunarefni blandist jarövatni I
Þýskalandi á ári hverju, vegna
notkunar gerviáburöar. Þannig
er ekki aöeins veriö aö menga
árnar, heldur jarövatniö lika.
Vatnsveitur i Þýskalandi veita
um 4,7 milljöröum rúmmetra á
ári, af þeim eru 2,7 milljaðar
jarövatn, 1,4 milljaröar koma úr
ám og vötnum en aöeins 600 milij-
ónir rúmmetra koma úr upp-
sprettum; en þaöan kemur hrein-
asta vatn, sem völ er á. Vatns-
veiturnar dæla lika um 4,7 millj-
öröum rúmmetra af sjó. Mest-
megnis er hann notaöur i iðnaöi
sem kælivatn I kjarnorkuraf-
stöövum. Þessar rafstöövar nota
nú um 17,9 milljaröa rúmmetra á
ári tilkælingar, og veröur æ erfiö-
ara aö finna vatn til þeirra nota.
Um leiö og orkuver þessi stækka
eykst áiagiö á jarövatnskerfiö I
grenndinni, og hitastig áa
hækkar, þegar kælivatninu er
veitt þar út, meö alvarlegum
afleiöingum fyrir lifkerfi þeirra.
Aiagiö á jarövatnskerfiö er nú
þegároröiösvo mikiö, aö yfirborð
jarövatns hefur lækkaö um 4-10
metra viöa á mestu iðnaöar-
svæöum I Þýskalandi. Nálægt
Frankfurt, hefur boriö á þvi aö
tré eru farin aö deyja úr þorsta,
þvi þau ná ekki til vatns.
Siöustu tuttugu ár hafa
Evrópubúar eytt af náttúrulegu
foröabúri slnu af vatni, án for-
sjálni. Þaö er fyrirsjáanlegt aö
hluti þess hagnaðar sem náöst
hefur meö þessum aöferöum,
veröur a& ganga aftur til þess aö
bæta úr. Kostaaðurinn i Þýska-
landisiöasta ár var 7,5 milljaröar
marka, hann mun eflaust veröa
mun hærri áöur en verkinu er
lokiö.
(Þýtt úr Deutche
Allgeimeines Sonntagsblatt,
17. feb. 1980).
skipaö Iþrtíttamönnum i Banda-
rikjunum, aö leika ekki viö
Rússa, enda ekki viöeigandi aö
hreinir og tíspilltir amriskir
iþróttamenn leggi lag sitt viö svo-
leiöis götustráka. Einhver kurr
mun þó hafa komið upp meöal
hinna óspilltu Iþróttamanna, og
hafasumir þeirra hafthátt um aö
þeir ætli nú samt til Moskvu.
Þama sést aö oft hefur hiö ógeös-
lega sterkt aödráttarafl á
littiveraldarvanar sálir.
Nú hefur komiö fram sú mála-
mi&lunartillaga, aö iþróttamenn-
irnir fari til Moskvu, en taki ekki
þátt I sigurathöfnum. (Aö visu er
þetta skilyrt þannig aö þeir veröa
þá aö vinna.) Engu aö siöur lýsir
Þagall þvi hér meö yfir aö hann
er sammála þessari málamiölun-
artiliögu og samþykkur þvf aö
bandarískir iþrtíttamenn fari tii
Moskvu meö þessum skilyröum.
Carter hefur þegar fengiö skeyti,
þar sem honum er gert þetta
kunnugt.
Þetta þýöir hinsvegar ekki aö
Þagall geti leyft islenskum
iþróttamönnum aö fara meö
sömu skilyröum. Þaö yröu ein-
hvernveginn ekki jafn áhrifamik-
il mótmæli, þótt Islenskir Iþrótta-
menn mættu ekki til þess aö taka
á móti verölaununum sínum.
Annaö hefur Þagall ekki um
ólympíuleikana aö segja.
— Þagall.j
alþýðu-
H hT'jT'BI
Miðvikudagur 9. apríl 1980
kúltúrkorn"
Jakobína
Sigurdardóttir
á bókmennta-
kynningu hjá
BSRB
Nú á fimmtudaginn 10. mal
verður framhald á bókmennta-
kynningu BSRB. 1 þetta sinn er
þaö rithöfundurinn Jakoblna
Siguröardóttir, sem heimsækir
opinbera starfsmenn á Grettis-
götu 89 kl. 20.30.
1 upphafi mun Helga Kress
bókmenntafræöingur segja frá
kynnum sinum af skáldinu.
Þá mun Þóra Friöriksdóttir
leikarilesaúrDægurvisuog Gísli
Haiidórsson leikari les úr
Snörunni, en þessar bækur eru
meðal þekktari verka rit-
höfundarins.
Jakoblna Siguröardóttir mun
siöan fjalla um verk sln og svara
fyrirspurnum.
Opinberir starfsmenn munu
væntanlega ekki láta þetta tæki-
færi sér úr greipum ganga og
þeim er velkomiö aö taka meö sér
gesti.
Fyrirlestur
um fullorðins-
fræðslu í
Norræna húsinu
Miövikudaginn 9. april heldur
BO LUNDELL, rektor við Med-
borgarinstitutet i Kyrksláftt I
Finnlandi, fyrirlestur um full-
or&insfræöslu i fyrirlestrarsal
Norræna hússins, og hefst fyrir-
lesturinn kl. 20.30.
Bo Lundell hefur frá þvi er
hann lauk kandidatsprófi 1959
fengist viö kennslu, bæöi viö
menntaskóla og sem leiðbeinandi
viö sumarháskólann i Vasa i
Finnlandi, og frá 1971 hefur hann
veriö rektor viö Medborgar-
institutet i Kyrkslatt, sem er
útborg vestan viö Helsinki. Þessi
stofnun er fyrir fulloröinsfræöslu
og fyrirlestrahald.
Fyrirlesturinn er öllum opinn..
Norsk grafík í
Norræna húsinu
Nú stendur yfir I anddyri og
bókasafni Norræna hússins sýn-
ing á verkum eftir norska grafik-
listamanninn Dag Arnljot Röd-
sand. Á sýningunni eru um 70
verk.
Dag Rödsandfæddist áriö 1943 I
Svolvær I Noröur-Noregi. Hann
stundaöi nám viö Philadelphia
Collega of Art 1962-66 og viö lista-
akademluna I Kaupmannahöfn
1966-70. Eftir heimkomuna til Lo-
foten setti hann á fót graflkverk-
Framhald á bls. 2
BOLABÁS
Vitiö þiö af hverju Ragnari
Arnalds lá svo mikib á aö fá
skattaálögur slnar keyröar I
gegnum þing fyrir páska?
Svar: Vegna þess aö hann
vissi aö aöalritari flokksins,
Lú&vik Jósepsson, var vænt-
anlegur heim frá New York á
skfrdag. Og Lú&vfk er ekki
vanur aö leyfa þingflokknum
aö samþykkja eitt né neitt,
sem kallar á mótmæli miö-
stjórnar ASl daginn eftir.
Á RATSJÁNNIÍ
Rökrétt andóf og
Ólympíuleikar