Alþýðublaðið - 15.10.1980, Qupperneq 3

Miðvikudagur 15. október 1980
3
„Núverandi iðnaðarráðherra virðist áhugalítill um,
stóriðju. Flokkur hans, Alþýðubandalagið, hefur bar-
izt gegn stóriðju alla tíð. Hefði Alþýðubandalagið ráð-
ið þessum málum, síðustu fimmtán ár, má slá því
föstu, að hér væri hvorki Álver né Járnblendiverk-
smiðja.
Aðalatriðið er, að við mequm enqan tíma missa.
Þjóðhagsmunir eru í veði. Islenzka þjóðin hefur
ekki ef ni á því, að ákvörðunarvald í þessum málum sé
einokaðí höndum úrtölumanna Alþýðubandalagsins."
alþýðu
Liru'irM
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn '
Framkvæmdastjóri:
Jóhannes Guömundsson
Stjórnmálaritstjóri (ábm):
tJón Baldvin Hannibalsson.
Blaöamenn: Helgi Már
Arthursson, Ólafur Bjarni
Guönason.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal
Auglýsingar: Elin Haröar-
dóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jóns-
dóttir.
Dreifingarstjóri: Siguröur
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
aö Siöumilla 11, Reykjavik,"
slmi 81866."
Þ ingflokkur Alþýöuflokksins
hefur i upphafi þings lagt fram
þingsályktunartiliögu um orku-
frekan iönaö. Tillagan snýst um
aö kjósa nefnd sjö þingmanna,
er fjalli um stórfellda aukningu
orkufreks iönaöar á næstu
árum. Nefndin skal skila
Alþingi og rikisstjórn skýrslum
um valkosti, m.a. varöandi gerö
og stærö iöjuvera, staöarval,
fjármögnun, hugsanlegt sam-
starf viö erlenda aöila, fjölda
atvinnutækifæra og annaö, er
áhrif hefur á þjóöarhag.
V
I greinargerö meö tillögunni
er áréttaö, aö Islenzkt atvinnulíf
eigi um þessar mundir mjög I
vök aö verjast. Atvinnuöryggi
er ótraust. Brottflutningur úr
landi fer Iskyggilega vaxandi.
Stórframkvæmdir til upp-
byggingar orkufrekum iönaöi
næstu tvo áratugi eru efalaust
besta tækifæriö til aö auka at-
vinnu, og tryggja llfskjör þjóö-
arinnar. betta mál ersvo stórt I
sniöum, aö ekki dugir aö meö
þaö sé pukrast I einu ráöuneyti.
Tilgangur þingsályktunartir.-
• lögu Alþýöuflokksins er sá aö
Alþingitaki af tvimæli um vilja
sinn i stóriöjumálum. Meö sam-
þykkt hennar heföi Alþingi
markaö stefnu I atvinnumálum
fram I timann, sem gæfi fyrir-
heit um batnandi afkomu, aukiö
atvinnuöryggi, fjölbreyttari at-
vinnutækifæri og stöövun fdlks-
flótta. Beinum tekjum rlkisins
af stórum iöjuverum veröi variö
til uppbyggingar almenns
iönaöar vlös vegar um landiö.
Þessi stefna er þvi engan veginn
andstæö byggöahagsmunum.
Þvert á móti. Þessi stefna
kemur til móts viö kröfur lands-
byggöarmanna um fjöl-
breyttara atvinnulif sem
liklegustu leiöina til aö stööva
byggöaröskun.
U m þessar mundir er aö ljúka
stóráföngum viö Járn-blendi-
verksmiöjuna I Hvalfiröi og Al-
veriö I Straumsvlk, Hraun-
eyjarfossvirkjun mun taka til
starfa á næsta ári. Lengur má
þvi ekki dragast aö móta stefnu
fyrir a.m.k. næsta áratug um
orkuframleiöslu og taka um leiö
ákvöröun um hagnýtingu ork-
unnar, umfram venjulegan vöxt
orkuþarfar innanlands. Hinar
miklu ónýttu orkulindir okkar
vetöa ekki nýttar á hagkvæmari
hátt en meö orkufrekum iönaöi.
Þess vegna er nauösynlegt aö
taka samhliöa ákvaröanir um
helztu virkjunarkosti og nýtingu
orkunnar I orkufrekum útflutn-
ingsiönaöi.
lönaöarráöherra hefur skýrt
frá þvl, aö orkufrekur iönaöur
sé ,,til athugunar” I ráöuneyti
hans. Ekkert bitastætt hefur
ennfrétzt afþeirri athugun. Þar
sem taka veröur örlagarikar,
stefnumarkandi ákvaröanir nú
þegar, viröist nauösynlegt aö
um þetta mál fjalli hópur
manna, þar sem allir þing-
flokkar eiga fulltrúa, enda
koma slik mál til kasta Alþingis
á lokastigi. Þegar samningar
um Álveriö I Straumsvik voru
undirbúnir var sett upp nefnd
meö tveimur fulltrúum frá
hverjum þingflokki. Þessinefnd
vann mikiö starf, sem tryggöi,
aö þingflokkarnir fengju meö
góöum fyrirvara allar nauösyn-
legar upplýsingartil aö taka af-
stööu til málsins.
N úverandi iönaöarráöherra
viröist áhugalitill um stóriöju.
Flokkur hans, Alþýöubanda-
lagiö, hefur barizt gegn stóriöju
alla tiö. Heföi Alþýöubandalagiö
ráöiö þessum málum slöustu
fimmtán ár, má slá þvl fóstu, aö
hér væri hvorki Alver né Járn-
blendiverksmiöja. Iönaöarráö-
herra hélt þvi fram kappsam-
lega, fyrir siöustukosningar, aö
flokkur hans, Alþýöubanda-
lagiö, væri eini flokkurinn, sem
treysta mætti til baráttu gegn
fyrirhuguöum stóriöjufyrir-
tækjum á Islandi. í ritstjórnar-
grein Þjóöviljans sagöi, fyrir
siöustu kosningar, aö engar
ákvaröanir veröi teknar um
orkuf rekan iönaö i samvinnu viö
erlenda aöila, meö aöild Al-
þýöubandalagsins. Félags-
málaráöherra, Svavar Gests-
son, lýsti þvi yfir fyrir slöustu
kosningar, aö Alþýöubanda-
lagiö mundi aldrei gerast aöili
aö rikisstjórn, sem fram-
kvæmdi „erlenda stóriöju-
stefnu”. Hafa ber i huga, aö þeir
sem af pólitiskum trúar-
ástæöum hafna samvinnu viö
erlenda aöila um markaðsöflun
t.d. eru i reynd aö Utiloka þær
greinar orkufreks útflutnings-
iönaöar, sem helzt koma til
álita.
fl lþýöuflokkurinn hefur frá
upphafi stutt uppbyggingu
orkufreksiönaöar hér á landi og
lagasetningu Alþingis um þau
mál. Flokkurinn hefur veriö og
er, andvígur hugmyndum um aö
opna allar dyr fyrir erlendu
fjármagni til sliks iönaöar,
enda slikthvergi á dagskrá. Al-
þýöuflokkurinn telur, aö Alþingi
eigi aö fjalla um hvert mál fyrir
sig. Þaöerenn stefna flokksins.
Þess vegna er höfuönauösyn, aö
þingflokkarnir hafi aöstööu til
áhrifa á stefnumótun frá upp-
hafi, ekki aðeins á lokastigi.
Meta veröurhverju sinni, hve
mikla fiárhagslega áhættu
Islendingar vilja taka hver þörf
er samstarfs viö erlenda aöila
um öflun hráefna, markaös- og
tæknimál. Orkufrekur út-
flutningsiönaöur veröur aldrei
nein allra meina bót i efnahags-
málum. Þaö er rangt, að stilla
stóriöjustefnu upp sem and-
stæöu aukinnar tæknivæöingar i
fiskiönaöi. Hún er heldur ekki i
andstööu viö byggöarstefnu. En
stóriöjustefnan hlýtur aö veröa
annar helzti buröarás atvinnu-
stefnu stjórnvalda, fáist þau á
annaö borö til aö hugsa eitthvaö
fram i timann. Stóriöjustefnan
er fyrst og fremst atvinnumála-
stefna.
Staöarval stóriöjuvera getur
oröiö viökvæmt deilumál. 1
þeim efnum eru uppi tvenn
meginsjónarmiö: Annars vegar
eru þegar til mannvirki, raf-
linur, hafnir, vegir o.fl., sem
gera stækkun þeirra verks-
miöja, sem fyrir eru, mjög hag-
kvæma. Hins vegar eru þau
sjónarmið, aö þjóöarnauösyn
beri til aö dreifa nýjum verk-
smiöjum um landiö og safna
ekki allri stóriöju á Suövestur-
hornið. Þaö yröi eitt af verk-
efnum væntanlegrar nefndar,
aö kanna, hverra kosta sé völ I
þessu efni og leggja fyrir þing
og stjórn.
Aöalatriöið er, aö viö megum
engan tlma missa. Þjóöarhags-
munirerui veöi. Islens'ka þj'óöin
hefur ekki efni á þvi, ao
ákvörðunarvald I þessum
málum sé einokaö I höndum Ur-
tölumanna Alþýöubandalags-
ins. —JBH V
Þingmál Alþýðuflokksins:
Samstarfsnefnd um orkufrekan iðnað
Enn um fasteignir í Reykjavík
eftir Stefán Ingólfsson
Slöastliöiö vor skrifaöi ég
greinarkorn um málefni fast-
eigna I Reykjavik, sem birtist
hér I Fréttabréfinu. Tilgangur
minn var aö reyna aö vekja um-
ræðu um slvaxandi erfiöleika
ungs fólks 1 Reykjavik viö aö
koma sér upp þaki yfir höfuöiö.
Meöal orsaka taldi ég óhag-
stæö greiöslukjör á notuöum
fasteignum, slæma lánamögu-
leika og skort á byggingalóöum.
Uppsprengt verö á ibúöarhúsa-
lóöum fylgir sföan litlu fram-
boöi.
1 beinu framhaldi af þessu
vakti ég athygli á þvf, aö fyrir-
greiösla Reykjavlkurborgar til
þeirra, sem vilja komast yfir
eigiö húsnæöi felst I þvl aö þeim
sem fá úthlutaö lóö tii bygg-
ingar er GEFINN byggingar-
rétturinn á lóöinni. Viö endur-
sölu getur „eigandinn” siöan
komiö þessum réttindum I fé.
Ég taldi þetta framlag borgar-
innar nema mörgum hundr-
uöum milljóna á ári og lét þá
skoöun I ljós, aö á þennan hátt
lenti styrkurinn ekki hjá þeim
sem mesta þörf heföu fyrir
hann.
Ég taldi yngra fólk sem
gjarna vildi kaupa litlar (2-4
herbergja) Ibúöir I frágengnum
borgarhverfum betur aö þess-
um styrk komiö en þeir sem efni
hafa á aö byggja stór einbýlis-
hús.
Reykjavik er þegar oröin of
dreifbýl miöaö viö þann fólks-
fjölda, sem þar á heimili. Fólkið
skiptist hins vegarmjögójafnt á
einstök borgarhverfi. í Reykja-
vik eru nálægt 2,6 ibúar um
hverja Ibúö en annars staöar á
landinu eru 3,2 Ibúar um
ibúðina.
Sá háttur sem nú er á haföur
aö nánast „flytja” fólk úr eldri
hverfunum I þau nýbyggðu er
óhemju dýr. Gatnagerðargjöld
sem eru hluti húsbyggjandans I
byggingarkostnaöi hvers hverf-
is eru einungis hluti af öllum
kostnaði. Þau nægja ekki einu
sinni fyrir gerö ibúöagatnanna
einna og þá eru eftir skólabygg-
ingar, barnaheimili. heilsu-
gæsla, aöalgötur ofl. ofl.
Þessi kostnaöur er aö sjálf-
sögöu greiddur úr Borgarsjóöi.
Þaö er augljóst aö ef fjölskylda
sest aö I grónu hverfi i staö þess
aö flytja I nýtt hús er þaö góö
fjárfesting fyrir borgina.
Ef unnt er aö auka fyrir-
greiöslu viö þá, sem vilja kaupa
notaðar fasteignir þannig aö
þeir sitji a.m.k. viö sama borö
og þeir sem byggja ný hús, má
ætla aö þaö skili aröi fyrir borg-
ina þegar frá liöur.
Min tillaga var sú aö styrkur
borgarinnar væri aö nokkru
leyti fluttur frá húsbyggjendum
til kaupenda eldra húsnæöis
meö þvl aö selja byggingarrétt
á einbýlishúsalóöum, raöhúsa-
lóðum og verömætum fjölbýlis-
húsalóöum og lána féö slöan til
kaupa á eldra húsnæöi.
Ef tekiö er dæmi af 4 einbýlis-
húsalóöum, sem hugsanlega
væru byggingarhæfar viö
Laugarásveg, má selja bygg-
ingarrétt á þeim fyrir 12,5-15
milljónir (gangverö hverrar
þeirra væri tæpast undir 25
miiljónum), þá fást samtals 50-
60 milljón krónur fyrir lóö-
irnar. Þetta fé má slöan lána 5-6
fjölskyldum til kaupa á notuöu
húsnæöi. Hver fjölskylda fengi
t.d. 10 milljón króna fullverö-
tryggt lán meö 2% vöxtum til 8-
10 ára.
A þennan hátt má leysa
vandamál 9-10 fjölskyldna i staö
4 og fá auk þess 50-60 milljón
króna framlag til lánasjóðs sem
nota má til aö veita fé til kaupa
notaös húsnæöis.
Min skoðun er sú aö þannig
lánasjóöur væri mjög aröbær
stofnun fyrir Reykjavlkurborg.
Borgarstjórinn i Reykjavík
hefur mótmælt þeirri staöhæf-
ingu aö vitaö væri aö lóöir I
borginni væru „seldar eftir út-
hlutun. Þetta atriöi breytir engu
um önnur atriöi I grein minni,
en var einungis tekiö meö sem
eins konar dæmi.
Lóöaúthlutun hefur veriö litiö
breytt siöastliöin 30 ár IReykja-
vlk. í raun má segja aö öli þessi
ár hafi eftirspurn eftir lóöum
veriö meiri i borginni en fram-
boðiö. Umframeftirspurn hefur
hingaö til oftast veriö fullnægt
af grannsveitarfélögunum.
Fyrst IKópavogi siöan Garöabæ
og Hafnarfiröi og loks Mosfells-
sveit.
Sennilega hafa menn brotiö
útlhlutunarreglur borgarinnar
allan þennan tlma en örugglega
siöustu 15 árin. Hér er um aö
ræöa einstök dæmi og frá mál-
um er oftast gengiö á þann hátt,
aö opinber plögg eru ekki undir-
rituöeöa dagsett fyrr eneftir aö
lóöarsamningur er frágenginn.
Þessi dæmi hafa veriö algjörar
undantekningar og etv. um
1/2 — 1% af öllum úthlutunum.
Annað dæmi um brot á regl-
um eru svonefndar óleyfis-
ibúöir, sem innréttaöar hafa
veriöán heimildar. I Reykjavlk
eru 5-6% af öllum ibúöum
óleyfisíbúöir.
Nú rlkir hins vegar mjög sér-
stakt ástand. A öllu höfuö-
borgarsvæöinu er lóöaskortur.
Þar sem áöur reyndist erfitt aö
selja lóöir ganga einbýlishúsa-
lóðirnú á 8-10 milljón krónur og
eru gatnageröargjöld þá ekki
meötalin.
Viö þessar aöstæöur eru þeir
menn sem fá úthlutaö lóö á góö-
um staö i Reykjavik aö sjálf-
sögðu leiddir I enn meiri freistni
en áöur ekki sist ef þeir hafa
ekki efni á þvi aö hefja strax
byggingu og þurfa jafnvel aö af-
þakka lóöina aö öörum kosti.
Stefán Ingólfsson
(Grein þessi birtist I 14. tbl.
Fréttabréfs Verkfræöingafélags
tslands).
Aflatölur það sem af er árinu
Tölur hafa borist frá Fiskifélagi
íslands um heildarafla á árinu
1980 frá áramótum til september-
loka.
Heildar botnfiskafli lands-
manna I september 1980 var
44.388 tonn, en I september 1979
var hann 27.412 tonn.
Hlutur báta I botnfiskaflanum
nú var nú 11.930 tonn og hlutur
togara var 32.458 tonn. í sept. 1979
var hlutur bátanna 8.609 tonn og
hlutur togara var 18.803 tonn.
Heildarþorskafli landsmanna i
september 1980 var 26.023tonn, en
i september 1979 var hann 11.636
tonn.
Hlutur báta I þorskaflanum nú
var 7.791 tonn og hlutur togara
18.232 tonn. I september 1979 var
hlutur bátanna 4.724 tonn og
hlutur togara 6.912 tonn.
Heildarbotnfiskafli lands-
manna frá 1. janúar til loka
september 1980 var 531.026 tonn.
A sama tímabili 1979 var hann
487.172 tonn.
Hlutur báta I botnfiskaflanum
nú var 242.050 tonn og hlutur tog-
ara 288.973 tonn.
Hlutur báta 1979 var 227.634
tonnoghlutur togara 259.538 tonn.
Heildarþorskafli landsmanna
frá 1. janúar til loka september
1980 var 351.149 tonn. Á sama
timabili 1979 var hann 312.278
tonn.
Al þýduf lokksf él agar
Reykjavík
Almennur félagsfundur verður haldinn
föstudaginn 17. október kl. 8.30 i Alþýðu-
húsinu.
Fundarefni ,,Álit milliþinganefndar”
Framsögumaður verður Bjarni P.
Magnússon.
Stjórnin.
Hlutur báta I þorskaflanum nú
var 188.585 tonn og hlutur togara
162.564 tonn. 1979 var hlutur bát-
anna 164.568 tonn og hlutur togara
147.710 tonn.
A timabilinu 1. janúar til 30.
september 1980 var heildarafli
landsmanna 1.021.884 tonn. A
sama tlmabili 1979 var hann
1.236.645 tonn, eöa 214.761 tonni
meiri þá en nú. Hér munar mest
um aö loönu- og spærlingsaflinn
er 242.807 tonnum minni þaö sem
af er 1980, en hann var á sama
tima 1979.
heldur auka þau einnig á órétt-
læti I þjóöfélaginu þvi aö meö
þeim stela þeir sem notfæra sér
aöstööu sina til aö svikja undan
skatti, frá hinum, sem ekki hafa
þessa aðstöðu.
33. þing SUJ telur þaö ekki
þola neina biö um aö leiðrétt sé
þaö hróplega misvægi atkvæöa
eftir kjördæmum sem nú rikir.
33. þing leggur áherslu á aö
daglegur rekstur rikisútvarps-
ins veröi geröur óháöari stjórn-
málavaldinu. Þá telur þingiö
rétt aö banna meö lögum a?
flokkar hafi eftirlit I kjördeild
um meö því hvenær og hvorí
menn kjósa.
JAFNAÐARMENN Gerist áskrifendur að málgagni ykkar — Alþýðublaðinu