Alþýðublaðið - 04.12.1980, Síða 3

Fimmtudagur 4. desember 1980
3
alþýðu
blaðið
J tJtgefandi: Alþýðuflokkurinn '
Framkvæmdastjóri:
Jóhannes GuBmundsson
Stjórnmálaritstjóri (ábm):
Jón Baldvin Hannibalsson.
Blaöamenn: Helgi Már
Arthursson, Olafur Bjarni
Guönason.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal
Auglýsingar: Elín Haröar-
dóttir _ .. .
Gjaldkeri: Halídóra Jóns-
dóttir.
Dreifingarstjóri: SigurBur
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
aB SiBumiila 11, Reykjavik,
sirai 81865.
H nýafstöönum landsfundi
AlþýBubandalagsins voru
lagBar fram alls þrettán
skýrslur og álitsgeröir um her-
stöövamál. Til samanburöar
má nefna, aö allar aörar álykt-
anir um innlend málefni voru
aðeins fimm talsins. Þetta
sýnir, að flokkseigendafélagi
Alþýöubandalagsins hefur þótt
mikið við liggja aö stemma
stigu við kraumandi óánægju
herstöðvaandstæðinga með bréf
Alþýðubandalagsins i þessu
helzta hugsjónamáli flokksins.
í einni þessara þrettán álits-
gerða segir Olafur Ragnar
Grimsson, kjarnorkusérfræð-
ingur Alþýðubandalagsins, að
samtök herstöðvaandstæðinga
þurfi nú að finna upp á nýjum
baráttuaðferðum. Hann full-
yrðir, að samtök herstöðvaand-
stæðinga hafi á undanförnum
árum breytt um eðli. Þau séu nú
orðin að einskonar hræðslu-
bandalagi Alþýðubandalagsins
og annarra afla vinstra megin
við það. Þar sé ekki lengur
neina framsóknar- eða alþýðu-
flokksmenn að finna. Þess
vegna þurfi að leita nýrra
bragða i baráttunni.
„Hin nýju skæði í vopnabúri herstöðvaandstæðinga
geta því varla talizt ný. Þau eru sama markinu brennd
og málflutningur þeirra alla tíð hingað til. Sá mál-
flutningur hefur einkum byggst á afneitun stað-
reynda, átakanlegu skilningsleysi á alþjóðastjórnmál-
um, rökleysu, rómantík og ruglanda".
Hindurvitni herstöðvaandstæðinga
flf skýrslunum þrettán má
ráða að hverju málflutningur
alþýðubandalagsmanna i sam-
tökum herstöðvaandstæðinga á
einkum að beinast á næstunni.
Fyrst á að setja á oddinn
kröfu um friðlýsingu Norður-At-
lantshafs. Samt neyðast
skýrsluhöfundar til að viður-
kenna, að friðlýsing Indlands-
hafs frá þvl fyrir nokkrum árum
hefur reynzt innantómt hjal.
Astæðan er einfaldlega sú, að
ekkert þeirra hervelda, sem
máli skipta, hafa tekið hið
minnsta mark á þessu hjali.
Flotauppbygging hefur magn-
ast um allan helming, og her-
stöðvum verið fjölgað, við Ind-
landshaf, sérstaklega eftir að
það var friðlýst.
Hæsta krafa á að .vera um
kjarnorkuvopnalaust 'svæði á
Norðurlöndum. Svarið við þvi er
einfalt. Norðurlönd hafa verið,
og eru, kjarnavopnalaust svæði.
Það hefur hins vegar nákvæm-
lega enga hernaðarlega merk-
ingu. Astæðan er sú, aö á s.l.
áratug hafa Sovétríkin lagt
höfuðkapp á kjarnorkuvigbúnað
eftir endilöngum landamærum
Vestur- og Mið-Evrópu, frá
Kolaskaga í norðri suður til
Búlgariu. Herstöðvaandstæð-
ingar eru háværir viða i V-
Evrópu, en hafa átakanlega litil
völd, þar sem máli skiptir,
nefnilega i Kreml.
Þess sér hvergi stað i s.kýrsl-
unum þrettán, að herstöðvaand-
stæðingar hafi grun um þau
þáttaskil, sem orðið hafa i vig-
búnaðarkapphlaupinu á s.l. ára-
tug. Sú hernaðarlega ógnun,
sem V-Evrópu stafar af vigbún-
aðaruppbyggingu Sovétrikj-
anna á endilöngum þessum
landamærum, er hvergi tekin til
greina i umfjöllun herstöðva-
andstæðinga. Hernaðarleg
áform Sovétrikjanna, og þörfin
fyrir að bregðast við þeim með
einhverjum hætti, fyrirfinnst
einfaldlega hvergi i þessari um-
fjöllun.
Hin nýju skæði I vopnabúri
herstöðvaandstæðinga geta þvi
ekki talizt ný. Þau eru sama
markinu brennd og málflutn-
ingur þeirra alla tið hingað til.
Sá málflutningur hefur einkum
byggst á afneitun staðreynda,
átakanlegu skilningsleysi á al-
þjóðastjórnmálum, rökleysum,
rómantik og ruglanda.
Það hefur alla tið verið svo,
aö það er auöveldara aö syngja
um stefnu herstöðvaandstæð-
inga, en að verja hana með rök-
um. tsland úr Nató — herinn
burt, — syngja þeir i tíma og
ótima. En þeir virðast aldrei
hafa ómakað sig á þvi að spyrja
einfaldrar spurningar: Verði
þeim að ósk sinni — þá hvað?
Hefur öllum hættum þá verið
bægt frá, i eitt skipti fyrir öll?
Hefur þessi fámenna eyþjóð þar
með tryggt sér friö og öryggi
um aldur og ævi? Er þá Nirvana
náð?
Hernaöarlegt mikilvægi ts-
lands felst m.a. i þvi, að varnir
V-Evrópu, ef til átaka kemur,
byggjast á gifurlegum liðsflutn-
ingum frá Bandarikjunum til
Evrópu. Þessir liðsflutningar
fara fram á sjó, og þurfa öfluga
ioftvernd. Það er megin mark-
mið Sovétmanna, að skera á
þessa lifæð, ef til átaka kemur.
Þess vegna hafa þeir byggt upp
mesta vighreiður veraldar á
Kola-skaga, skammt handan
landamæra Noregs, til þess að
tryggja sér yfirráð á sjó og i
lofti á norðanverðu Atlantshafi.
Á Kola-skaga er mesta flotastöð
i heimi. Þaðan eru geröir út 150
kjarnorkuknúnir kafbátar, bæði
árásarkafbátar, til aö sökkva
skipalestum og 50 kafbátar
búnir langdrægum kjarnaeld-
flaugum. I þessum flota eru
flugvélamóðurskip ' til að
tryggja loftvemd við fyrirhug-
aöa innrás og hernám bæði Nor-
egs og tslands.
Staðreyndin er sú, að ef til
þessará átaka kemur á N-At-
lantsháfssvæöinu og i V-
Evrópu, verður reynt að taka
Island., hvort heldur hér er
varnarviðbúnaður eða ekki.
Styrjaldartilefnin eru ófyrir-
sjáanleg, en geta verið ótelj-
andi. Aðild að varnarbandalagi
og varnarviðbúnaður i landinu
dregur úr áhættunni, en tryggir
ekki öryggi. Varnarlaust land,
pólitiskteinangrað með einhliða
hlutleysisyfirlýsingu, býður
hættunni heim.
Þessari byrjendaspurningu
um viðbrögö við hugsanlegu
hernámi eru herstöðvaandstæð-
ingar ekki byrjaðir að svara
enn, eftir 30 ára umhugsunar-
frest. Þeir þurfa þess vegna að
setjast niður, — ekki til þess aö
æfa skala — heldur til þess að
hugsa ráð sitt að nýju. Það er of
seint að iðrast eftir dauðann.
JBH
Þingsályktunartillaga um bætta nýtingu
sjávarafla og frumvarp um niðurfellingu
söluskatts á rafeindatækjum í frystiiðnaði
Flutt hefur verið i Sameinuðu
þingi tillaga til þingsályktunar
um bætta nýtingu sjávarafla.
Flutningsmenn eru þeir Gunnar
R. Pétursson Arni Gunnarsson og
Agust Einarsson.
Gert er ráð fyrir þvi að Alþingi
álykti að fela sjávarútvegsráð-
herra, að skipa nefnd til að at-
huga hve mikil brögð eru að þvi,
að fiskvinnslufyrirtæki taki við
fiski, af fiskiskipum, örar en
vinnslugetan leyfir. Einnig verði
hlutverk nefndarinnar að kanna,
að hve miklu leyti minnkandi
gæði frystra afurða, megi rekja
tilþess, að fiskurinn liggi óunninn
i landi. Gert er ráð fyrir þvi að
nefndin skili áliti um úrbætur og
hafi I huga hvort mögulegt er að
stjórna löndun afla, fyrst og
fremst löndun togara.
Það sem vakir fyrir flutnings-
mönnum er, að láta athuga, hvort
heildarstjórn fisklöndunar geti
ekki komið i stað stækkunar fiski-
skipastólsins, sem fyrirhuguð er.
Telja flutningsmenn það liggja I
augum uppi, að stuðla beri að
Styttingur
Aö loknu máli Guðrúnar voru
bornar fram margar fyrirspurnir
sem snertu borgarskipulagið i
heild, en þó sérstaklega varöandi
byggðina austan Elliöaáa. Mikill
áhugi var meðal fundarmanna á
að fylgjast sem best með fram
vindu skipulags- og umhverfis-
mála borgarinnar og nauösyn
þess að borgarbúar gætu haft
bein áhrif á tiltekna þætti þeirra.
Kosin var ný stjórn i félaginu.
Formaður var kosinn Asmund-
ur J. Jóhannsson, tæknifræð-
ur, varaformaður Þorvaldur Þor-
valdsson arkitekt, ritari
Jóhannes Pétursson kennari,
gjaldkeri Hreinn Kristinsson
skjalavörður og bréfritari Sigrið-
ur Friðþjófsdóttir, hú'sfreyja,
Einar Ragnarsson tannlæknir,
Reynir Vilhjálmsson skrúögaröa-
arkitekt og Sigmar Eyjólfsson
bifvélavirki.
Hin nýkjörna stjórn hefur þeg-
ar hafið störf og vinnur nú að þvi
hámarksnýtingu togaraflotans og
aflans, frekar en að stækka fiski-
skipaflotann endalaust, sjó-
mönnum, útvegsmönnum og
þjóðarbúinu til mikils skaða.
Breytingar á lögum
um söluskatt
Þá hefur einnig verið lagt fram
i Neðri deild Alþingis frumvarp
til laga um breytingar á lögum
um söluskatt. Flutningsmenn eru
Ágúst Einarsson, Matthfas
Bjarnason, Guömundur G.
Þórarinssonog Arni Gunnarsson.
Frumvarpið miöar að þvi að
létta söluskatti af vogum og raf-
eindatækjum, sem notaðar eru i
fiskiðnaði til mælinga og
skoðana.
Flutningsmenn segja, i
greinargerð með frumvarpinu, að
athyglisverð þróun hafi átt sér
stað á undanförnum árum i raf-
eindaiðnaði innanlands, einkum i
tengslum við tæknivæðingu
fiskiðnaðarins. Nefnd eru fyrir-
tækin Völundur i Vestmanna-
að afla upplýsinga og fá yfirlit um
ýmsa þætti umhverfismála varö-
andi hverfið. Einkum er stjórnin
uggandi ef skipulögð verður
byggð á þeim svæðum sem ætluð
hafa verið til útivistar eða hrað-
brautarumferö beint gegnum
hverfið.
Kúltúrkorn 4
inga um hana og komast eftir,
hvern hug hún ber til hans.
Asa Sólveig er fædd árið 1945.
Hún hefur skrifað nokkur leikrit,
bæði fyrir útvarp og sjónvarp, og
þar að auki skáldsögur. Otvarpið
hefur flutt þrjú leikrit eftir hana,
„Gunnu” 1973, „Ef ekki i vöku, þá
i draumi” 1975 bg „Gæfusmiöi”
1979.
Leiklist___________________4
stendur sig þokkalega, án þess
að gefa of mikið. Það, sem mér
eyjum og Póllinn á Isafirði, en
bæði fyrirtækin hafa framleitt
tæki fyrir frystihúsin á stöðunum,
sem vakið hafa verðskuldaða at-
hygli.
Flutningsmenn segja, að
þessar iðngreinar hafi sýnt það,
svo ekki verður um villst, að
Islendingarerufullkomlega færir
um að þróa og smiða fullkomin
tæki, sem stuðla að Betri nýtingu
fiskafla, betra eftirliti og hag-
kvæmari stjórnun innan
sjávarútvegsins.
Stjórnvöld hafa á undanförnum
árum létt gjöldum af fisk-
iðnaðinum til að gera honum
betur kleift að útbúa sig sem
beztum tækjum og eru margs
konar tæki nú söluskattsfrjáls.
Hér er fyrst og fremst um erlenda
framleiðslu að ræða og þvi eðli-
legt, að mati flutningsmanna, að
islenzk tæki njóti sömu skilyrða,
hvað þetta snertir, og er það til-
gangurinn með frumvarpinu, að
skapa jafnan samkeppnisgrund-
völl innlendra og erlendra fram-
leiðenda meö niðurfellingu sölu-
skatts á þessum tækum.
fannst ósannfærandi viö sýning-
una, var andrúmsloftið,
stemmningin. Við erum stödd I
svörtustu Afriku, en gleymum
þvi jafnharðan. Hitann leggur
ekki út i salinn, hann þjakar
engan á sviðinu og þvi siður
okkur hin. Hvort er heitara úti
eða inni? Rikra manna ibúðir
eru loftkældar, er það ekki? Við
sjáum sólina vera lengi að hniga
til viðar og sitjum i rökkri. 1
hitabeltisloftslagi dimmir á ör-
skammri stund, og við heyrum
kynleg hljóð utan úr myrkrinu.
Leikmyndin var góö, svona býr
Evrópufólk, jafnvel i frumskóg-
inum, en þaö var allt i kringum
hana, sem var ósannfærandi.
Niðurstaðan er þvi sil, aö Nótt
og dagur sé hvorki fugl né fisk-
ur. Þokkaleg dægrastytting en
ekki sú leiftursókn andans né
rifandi snilldarverk sem maður
hafði vænzt.
Bryndis Schram
Sigurður Þór Guðjónsson
skrifar um tónlist
Líkamleg
vellíðan
Það voru fáir áheyrendur á
siðustu tónleikum Sinfóniu-
hljómsveitarinnar 20. nóv. I
Háskólabiói. Margir sem sækja
sinfóniutónleika virðast vera
stór skrýtnir hvað varðar nautn
af músik. Þarna flykkjast að
meðaltali þúsund manns á
hálfsmánaðar fresti til að horfa
á stóra hljómsveit leika listir
sinar og ekki má gleyma ein-
leikurunum sem eru vist ómiss-
andi á hverjum tónleikum —
guð má vita hvers vegna. Af-
hverju ekki að hafa einstaka
sinnum tónleika þar sem hljóm-
sveitin leikur öll hlutverkin?
Það væri til dæmis mjög gaman
að heyra þrjár siðustu sinfóniur
Mozarts á sömu tónleikum. En
þá væri viðbúið að áheyrendur
létu ekki sjá sig. Fyrir augað
eru sinfóniutónleikar stórkost-
legasta uppákoma tónlistar-
heimsins. Sá mikli og fjölbreytti
mannskari sem kemur við sögu
gerirþessa athöfn að meiri hátt-
ar félagslegum viðburöi. Ótrú-
lega margir virðast aöeins
koma tii að sýna sig og sjá aöra
láta náungann sjá aö hann sé
maður með mönnum. Fjöldi
fólks sem maður þekkir i sjón af
sinfóniutónleikum iætur aldrei
sjá sig á öðrum konsertum.
Hvers vegna? Er sinfónisk
músik svona miklu áhugaverð-
ari en önnur tónlist? öðru nær!
— Yfirleitt eru sinfóniutónleikar
minna spennandi en flestir
konsertar I bænum. En þeir eru
stórkostlegir sem félagsleg sýn-
ing og mannfagnaður.
Karsten Anderson frá Noregi
sem stjórnaði þessum tónleik-
um byrjaði á Concerto Grosso
Norvegese eftir Olav Kielland.
Verkið er svo drepleiðinlegt að
enginn lifandi máttur fengi mig
til aö hlusta á það af eigin hvöt-
um.
Richard Strauss var áttatiu
og fimm ára er hann samdi
Fjögur siðustu ljóð. Þó verður
að segja eins og er að þetta er
einhver nunúðarfyllsta tónlist
sem um getur. Kannski hefur
Strauss verið nýstiginn upp úr
heita pottinum i sundlaugunum
sæll og heitur og mókandi eins
og köttur i heitu sólskini. Eng-
inn tónlist veldur annarri eins
likamlegri friðsæld og ef
skrokkurinn er i sæmilegu lagi
þarf litlar áhyggjur að hafa af
sálinni. Stundum verður músik
Strauss á allri sinni munúð og
velliðan kynferðislega stork-
andi sem ég held að sé einstætt
um sinfóniska tónlist. Eftir
lokaverki sinu að dæma virðist
karlinn sannarlega ekki hafa
verið dauður úr öllum æðum og
væri óskandi að guð gæfi okkur
sem flesta slika snillinga. Sieg-
linde Kahman söng ljóð Hesse
og Eichendorfs að ég hygg með
viöeigandi löngun og angurværö
og þá rennur upp fyrir manni að
þegar öllu er á botninn hvolft
er þessi músik kannski hættu-
lega nærri lifsflótta og dauðaþrá
eða úrkynjun öörum orðum. En
hér tókst svo illa til aö hljóm-
sveitin var of hávær, þó hún léki
vel i sjálfu sér, svo til vandræða
horföi fyrir áheyrendur að
greina sönginn nema með höpp-
um og glöppum. Þetta var leið-
inlegt þvi guð má vita hvenær
þessi tónlist heyrist aftur á
islandi.
Mér finnst ég lltið hafa gert
siöustu vikur nema skrifa um
Mozart og þvi meira sem ég
skrifa þvi marklausari veröa
orðin. Ég ætla þvi ekki að fjöl-
yrða um Júpltersinfóniuna sem
lauk þessum tónleikum. Ég verð
þó að viðurkenna aö flutningur-
inn varpaði engu nýju ljósi á eitt
eða neitt sem varðar tónlist
þessa manns sem ég held að
hafi verið heilagur maður.
Sigurður Þór Guðjónsson