Alþýðublaðið - 06.06.1981, Qupperneq 4

Laugardagur 6. júní 1981 Laugardagur 6. júní 1981
Landsstjóraembættið í Kanada:
Bæði framkvæmdavald
og löggjafavald að
vissu marki í höndum
drottningar eða
fulltrúa hennar
Margir haf a rekið upp stór augu þegar talað er um
landstjórann í Kanada og ekki gert sér fyllilega grein
fyrir stöðu hans innan stjórnskipaninnar. Af tilefni
heimsóknar fulltrúa Drottningar í Kanada sendi
blaðafulltrúi landsstjóra út texta þar sem hlutverk
landsstjórans er skýrt. Sá texti f er hér á eftir.
Fulltrúi Drottningar i
Kanada
Samkvæmt stjórnarskrá er
Kanada konungsriki en konung-
ur hefur ekki aðsetu i landinu.
Eiizabeth drottning situr i Bret-
landi. Titillhennar merkir ann-
að hér í Kanada en á hennar
heimaslóðum. Þótt hún riki i
fleiri en einu riki þýðir það ekki
að eitthvert eitt þeirra lúti öðru,
öll hafa þau sömu réttindi og
sömu lög gagnvart henni.
Mál bresku krúnunnar eru i
höndum fulltrúa hennar i
Kanada. Laun hans og útgjöld
eru greidd af Kanada. Þegar
Kanada var bresk nýlenda
stjórnaði þessi fulltrúi krúnunn-
ar likt og forsætisráðherra gerir
nú. Völd hans fóru hins vegar
smá minnkandi og i dag eru þau
næsta lítil þ.e.a.s. framkvæmd-
arvald og löggjafarvald eru i
höndum rikisstjórnar. Fulltrúi
drottningar er þjóðhöfðingi
Kanada og í hennar fjarveru
kemur hann fram við hátiðleg
tækifæri.
Mest breyting á störfum um-
boðsmanns krúnunnar var gerö
á ráðstefnu sambandsveldanna
árið 1926. Fram að þeim tima
var hann ekki eingöngu fulltrúi
konungsvalds heldur einnig
bresku stjórnarinnar. Allt frá
stofnun Kanada, 1867, fóru störf
hans minnkandi jafnt og þétt
eins og áður sagði. Þrátt fýrir
það var hann ávallt valinn Ur
hópi aðlaöra Englendinga fram
til ársins 1952. Siðan þá hefuri
hann alltaf verið skipaður Ur
röðum Kanadamanna eingöngu
og hefur sU hefð nú skapast að
hann er valinn til skiptis meðal
þeirra sem annars vegar hafa
frönsku að aðalmáli og hins
vegar þeirra sem annars vegar
hafa frönsku að aðalmáli og
hins vegar þeirra sem velja
heldur ensku. Nær allir sem
valdir hafa verið til þessa starfs
höfðu á einhverju sviði skarað
fram Ur almúganum.
Störf i samræmi við
stjórnarskrá
Þess konar störf hafa mótast
bæði af hefð og Bresk-Norður
Ameriku samningnum þar sem
segir m.a.: „Framkvæmdar-
vald skal vera I höndum drottn-
ingar og hún þjóöhöfðingi Kan-
ada'” og „Eitt þing skal sitja i
Kanada og skiptist þannig: æðst
er drottning þá efri deild og loks
niðri deild”. Bæöi framkvæmd-
ar- og löggjafarvald er þvi að
vissu marki i höndum drottn-
ingar þvi meiri háttar mál
veröa ekki framkvæmd án
hennar eða réttara sagt f ulltrúa
hennar.
Fulltrúi drottningar setur
þing, rýfur það ef með þarf og
slftur því. Hann flytur setning-
arræðu á hverju þingi og flytur
lokaræðu að þingi loknu. Honum
ber að undirrita ný lög og laga-
breytingar, umboð og sýknan-
ir. Drottningarnefndarmenn,
svokallaðir (það er, þeir sem
kallaöir eru sérlegir ráðgjafar
drottningarvalds t.d. forsætis-
ráðherra og stjórn hans) sverja
eið að fulltrUa viðstöddum, hann
tekur við trúnaðarbréfum nýrra
sendiherra I Kanada og það er i
hans verkahring að greiða leiðir
fulltrUa annarra samveldis-
landa meðan á dvöl þeirra i
Kanada stendur. Hann er mikil-
vægasti gestgjafi lands sins og
jafnt I Ottawa sem öðrum borg-
um. Þá annast hann orðuveit-
inga r og er æðsti m aður hersins.
Viðhafnir
Störf drottningarfulltrUans
sem upp voru talin að ofan er oft
erfitt að greina frá viðhafnar-
störfum. Orðuveitingar i
Kanada leiða oft til verulegra
ferðalaga vittog breittum land-
ið og er þeirra jafnan getið i
fjölmiðlum. Honum er ætlað að
bera merki rikisstjórnar hátt á
ferðum sínum. Þá er enn frem-
ur til þess mælst að hann leggi
sig fram við að kynnast til hlitar
ólikum viðhorfum um land allt
svo hann öðlist rétta mynd af
þjóðinni og þörfum hennar. Þá
er iðulega ætlast til að hann taki
óbeinan þátt i störfum ýmissa
samtaka, styrki þau og efli.
Eins og áður sagði rekur full-
trúi drottningar erindi hennar ‘
Kanada. A ferðum hans utan-
lands er hann einnig taiinn full-
trUi þjóðar sinnar. 1 fjarveru
hans fer hæstarréttardómari
með embætti hans og svo er
einnig oft þótt hann sé innan-
lands, eins og kveöið var á um i
reglgerð árið 1947. Dómara
þessum er einkum falið að
undirrita ný lög
eöa lagabreit-
ingar.
$
Garðar Sverrisson skrifar:
Baráttan gegn NATO heitir nú
,Sjálfstæðisbarátta’ í kennslubókum
Pólitfsk innræting i skólum er
fyrirbrigði sem talsvert hefur
verið rættá liðnum árum. Þetta
vandamál er erfitt viðfangs
þegar um er að ræða kennara
sem misnota aðstöðu sina i
kennslustundum. Hinsvegar er
mllið áþreifanlegra þegar boð-
skapurinn stendur svart á hvitu
í sjálfum kennsiubókunum. Að
undanförnu hefur einmitt nokk-
uð borið á kennslubókum sem
ákaflega litið eiga skylt við
fræðimennsku en eru þess i stað
uppfullar af marxisku þvaðri.
Frægt dæmi um þetta er
Samféiagið eftir Jochim Isra.el,
sem er ekki aðeins pólitisk bók
heldur lika heimskulega skrifuð
og með afbrigðum klúðursleg.
Hugmyndir Marx um arðrán
og vinnuverðgildi eru ekki það
eina sem tekið hefur bólfestu i
kennslubókum islenskrar æsku.
Andstæðingum Nato og varnar-
liðsins hefur lika tekist að koma
fagnaðarerindi sinu i skyldu-
lesningu þeirra sem stunda nám
i Menntaskólanum við Hamra-
hlið og öðrum fjölbrautaskólum
landsins. Það er með ólikindum
hvernig þessu fólki tekst að
flétta stjórnmálaskoðanir sinar
saman við námsefnið.
Til stúdentsprófs er ungu fólki
gert að kynna sér Islenskan
kveðskap um landið, þjóðina og
sjálfstæðisbaráttuna. Þeim
áfanga sem fjallar um þennan
þátt islenskunnar er þannig lýst
i námsskrá skólanna: „Lesin
verða ljóð, sögur og leikrit. Þá
verða tekin til umfjöllunar
ákveðin þemu og könnuð þróun
þeirra i tengslum við samfé-
lagsbreytingar frá upphafi rit-
aldar og allt til vorra daga.
Þessi könnun byggist einkum á
— enginn
greinarmunur
gerður á Jónasi
Hallgrímssyni og
Samtökum
Herstöðva-
andstæðinga
umræðum og verkefnavinnu.”
Nú hlýtur það að vera hverj-
um nemanda ljúft að kynna sér
sjálfstæðisbaráttu sinnar eigin
þjóðar og taka fyrir „þemað
land, þjóð og sjálfstæðisbar-
átta.” En hvernig skyldi nú
þemað um sjálfstæðisbaráttuna
vera sett fram? Til aö byrja
með er titilsíðan skreytt með
teiknaðri mynd. Þessi mynd er
hvorki af Jónasi né Jóni
forseta, heldur af fólki á göngu
með spjöld eins og tiðkast helst
i Keflavikurgöngum Herstöðva-
andstæðinga. En i þessa labbi-
túra fer fólk jafnan af sovét-
þjónkun, skilningsleysi eða
hreinlega af heilsufarsástæð-
um.
Skáldskapurinn i framan-
greindu þema er tvískiptur.
Fyrri hlutinn fjallar um hina
raunv erulegu sjálf-
stæðisbaráttu og föðuriandsást
af ýmsu tagi, en hinn helgast af
skitkasti i Atlantshafsbanda-
lagið. Maður hefði nú haldiö að
hinir gömlu baráttumenn fyrir
sjálfstæði Islands ættu annað og
betra skilið en að vera settir á
bekk tneð taglhnýtingum sovét-
fasismans, og það I kennslubók
um sjálfstæöisbaráttu og is-
lenska tungu. Þessi skilgreining
á sjálfstæðisbaráttu er ekki að-
eins sögulegur útúrsnúningur
heldur lika forkastanlegt virð-
ingarleysi við hina eiginlegu
sjálfctæðisbaráttu og þau skáld
sem lögðu henni lið.
Sum kvæðin i kennslubókinni
eru þess eðlis að nemendur geta
ekki með góðu móti gert sér
grein fyrir hvað skáldin eru að
fara. Ör þessu er bætt með
stuttum greinum inná milli svo
nemandinn geti áttað sig á hver
óvinurinn er sem mest hindrar
islenskt sjálfstæði i dag. Dæmi
um þetta er fimm blaðsiðna frá-
sögn af baráttunni i mars ’49,
hreinræktuð sagnfræðileg lýs-
ing sem hefur ekkert að gera i
kennslubók i Islensku. Hér er
átt við úrdrátt Ur æviminning-
um Stefáns Jóhanns Stefánsson-
ar þar sem hann lýsir slagnum
við kommúnista á þingi og inn-
anflokksglímu sinni við tvo
óstýriláta þingmenn, Hannibal
og Gylfa. Menn geta rétt imynd-
að sér hvaða erindi slagur á
Austurvelli og agaleysi i þing-
flokki eiga i kennslubók um is-
lenska tungu. Það mætti alveg
eins birta úrdrátt úr sima-
skránni.
Lesendum til fróðleiks skal nú
birt sýnishorn af kveðskap þeim
sem nemendum er kennt að lita
á sem sjálfstæðisbaráttu.
A blaðsiðu 39 er kvæðið her-
námsár eftir Jón Helgason: ....
„...jörðina stráðu þeir erlendum
óþrifabælum/ og útfiæmdu
vættir með skriðdrekans hrjúfa
gný.”
A blaðsiðu 43 er lýsing Jó-
hannesar úr Kötlum i kvæðinu
Landráð hvernig tilfinning það
sé að eiga orðið ekkert föður-
land. A sömu siðu er kvæði eftir
Böðvar Guðmundsson sem hvað
vinsælast varð á siðustu hljóm-
plötu Herstöðvaandstæðinga.
A blaðsiðu 49 er kveðskapur
Snorra Hjartarsonar frá mars
’49 þar sem hann segir m.a.:
„örlagastundin nálgast grimm
og köld.” 1 næsta kvæöi á eftir
segirhann m.a.: „Dómhringinn
sitja ármenn erlends valds”, en
undir þessu kvæöi er ártalið
1951.
Og sjálfstæðiskveðskapurinn
heldur áfram. 1 kvæðinu Aust-
anfjalls eftir Ólaf Jóhann Sig-
urðsson segir:
,Um landið mitt skuggi
grúf ir sem grima köld:
Það geysist erlendur her um
loftiðá vélum.
En Saga og Frelsi, lif vort
á liöinniöid,
úr iaunsátri stungin, með rýt-
ing hnipa i feium.”
Á blaðsiðu 52 talar Jakobina
Sigurðardóttir um „verndar-
ana”í gæsalöppum og Jónas E.
Svafár lýsir þvi hvernig erlend-
irflugmenn hlæi „kóreuhlátri”.
í kvæðinu Landráðamenn á
blaðsiðu 56 segir sami höfundur
að „lýðveldis landráðamenn lifi
og starfi hér enn”, og á þar
væntanlega við aðra en sjálfan
sig.
Sjálfstæðisbaráttukveðskapn-
um svokallaða lýkur meö kvæði
Garðar Sverrisson
Ninu Bjarkar Arnadóttur This
land is mine. Þar segir m.a. af
,,R isaúlfinum” sem vakir i
Hvfta húsinu:
„en skömmin snöktir
langt i hjarta minu
eyru risaúlfsins eru löng
grá og hörð situr skömmin
i landinu mínu
dansar úlfadans
og kallar sig verndara”
Þótt hér sé i sumum tilfellum
ekki dýrt kveðið er þaö ekki að-
alatriðið. Aðalatriðið er ekki
leirburðurinn I bókinni heldur
hittað hún er hugsuð til þess að
veita nemendum innsýn i sjáif-
stæðisbaráttu þjóðar sem er
eins sjálfstæð og best gerist i
heiminum. Fróðlegt væri að
vita, hvernig þær umræður fara
fram sem gert er ráð fyrir i
námsskrá. Getur útgangs-
punkturinn yerið nokkuð annað
en ófrjáls hersetin þjóð?
Með þessu áframhaldi er alls
ekki fráleitt að hugsa sér að
áróðursmenn herstöðvaand-
stæðinga láti fjalla sérstaklega
um sig i kennslubókum i nátt-
úrufræðum.
Bókin sem hér hefur verið
sagtfrá heitir Lestrarkver 2og
hefur verið kennd m jög viða frá
þvi hún var gefin út af Mennta-
skólanum við Hamrahlið árið
1979. Efnisval og frágang önn-
uöust Sigurður Svavarsson og
Steingrimur Þórðarson.
INNLEND SYRPA
Ferðagjald-
eyrir
Með auglýsingu i Lög-
birtingablaði dags. 1.
þ.m. tilkynnir Seðla-
bankinn að 22. mai s.l.
hafi reglum um heimild
ferðamanna til útflutn-
ings og innflutnings á is-
lenskum seðlum verið
breytt þannig.
Nú er ferðamönnum,
jafnt erlendum sem inn-
lendum, heimilt að flytja
með sér til og frá landinu
allt að kr. 700-, i stað kr.
500-, áður. Þá hefur sú
breyting verið gerð, aö nú
má einnig flyt ja 100 króna
seðla, auk 10 og 50 króna
seðl a.
I samræmi við framan-
ritað hefur viðskipta-
ráðuneytið tilkynnt hækk-
un á heimild til verslunar
fyrir islenskar krónur i
frihöfninni á Keflavikur-
flugvelli úr 250 kr. i 350
kr. við brottför og komu
til landsins. Breyting
þessi tekur gildi 10. júni
Ný Ijóðabók
frá Matthíasi
Út er komin hjá Al-
maina bókafélaginu ný
ljóðabók eftir Matthias
Johannessen. Hún heitir
Tvcggja bakka veður og
er 10. ljóðabók skáldsins.
Tvær siðustu ljóðabækur
Matthiasar, Dagur ei
meir (1975) og Morgunn i
mai (1978) eru ljóðaflokk-
ar, en bók með ljóðum um
margvisleg efni hefur
hann ekki sent frá sér
siðan Mörg eru dags augu
kom út 1972.
Varnarliðið
á niunda
störfum í bandariska sjó-
hernum bæði i Bandarikj-
unum og erlendis, þ.á.m.
var hann i flugsveit sem
staðsettvarhérá landiog
Azoraeyjum á árunum
1969 til 1971. Frá þeim
timahefur hann starfað á
vegum sjóhersins i flota-
málaráðuney tinu i
Washington og öðrum
mikilvægum stofnunum
bandariska flotans.
Richard A. Martini er
sautjándi yfirmaður
varnarliðsins á íslandi,
V arfthoro n rr CVC UTIFUNDUR
FATLAÐRA
Varðberg og SVS
(Samtök um vestræna
samvinnu) halda sameig-
inlegan fund á Hótel
Sögu, Atthagasal, þriðju-
daginn 9. júni kl. 20.30.
Ræðumaður er Richard
A. Martini, aðmiráll, yf-
irmaður Varnarliðsins á
Keflavikurflugvelli.
Umræðuefni flota-
foringjans verður:
Varnarliðið á níunda ára-
tugnum.
Þess skal getið að
Richard A. Martini lætur
senn af embætti yfir-
manns Varnarliðsins hér
á landi og hverfur til
starfa í Washington.
Skorað er á félagsmenn
beggja félaganna að f jöl-
menna á fundinn og taka
með sér gesti.
Richard A. Martini er
fæddur i Norway,
Michigan, 15. janúar 1932.
Hann lagði stund á fram-
haldsnám við háskólann i
Utha og útskrifaðist það-
an árið 1954. Að þvi loknu
fór hann i flugskóla sjó-
hersins f Pensacola á
Flórida, en lauk þvi námi
i Naval Air Station
Hutchinson i Kansas árið
1956. Flotaforinginn hefur
frá þeim tima gegnt
fjöldamörgum ábyrgðar-
A þvi ári, sem nú er
senn hálfnað hefur verið
unniðá ýmsum sviðum að
málefnum fatlaðra. Unn-
iö er að nýrri og bættri
lagagerð um málefni
þeirra. Undirbúningur er
hafinn að umbótum i
ferlismálum. Margvis-
legt upplýsingastarf er
unnið og margskonar
áróður uppi hafður svo
mikill að sumum þykir
nóg um.
Einn er þá háttur, sem
nú kemur inn á þetta svið
ifyrsta sinn. Það er hafið
samstarf við verkalýðs-
hreyfinguna.
A miðju siðasta sumri
tók til starfa vinnuhópur
skipaður nokkrum
forustumönnum úr
Sjálfsbjörg, félagi 'fatl-
aðra i Reykjavik og
framkvæmdastjórn
Sjálfsbjargar, landssam-
band fatlaðra. Verkefnið
var að koma á tengslum
við verkalýðshreyfing-
una. Safnað var upplýs-
ingum um samvinnu
verkalýðshreyfingar og
samtaka fatlaöra á Norð-
urlöndum og stöðuna i
málefnum fatlaðra hér á
landi.
Útdráttur úr þessu efni
öllu var tekinn saman i
litla bók, sem dreift var
til allra fulltrúa á Alþýðu-
sambandsþingi i nóvem-
ber. Þá fól vinnuftópurinn
Theodór A. Jónssyni, for-
manni Sjálfsbjargar l.s.f.
að flytja ávarp um mál-
efni fatlaðra i boði þings-
ins. Var gerður mjög góð-
ur rómur að máli hans.
Jafnframt samþykkti
þingið einróma ályktun
um að efla samvinnu
þessara aðila.
Eftir áramótin var
stofnuð samstarfsnefnd
Alþýðusambandsins og
Sjálfsbjargar, landssam-
bands fatlaðra með þrem
fulltrúum frá hvorum
aðila. Þessi nefnd hefur
unnið gott starf til undir-
búnings framtiðarsam-
vinnu samtakanna.
Meðal annars gengið frá
drögum að kröfugerð um
réttindi fatlaðra, sem
lögð var fyrir fyrsta fund
i 54. manna samninga-
nefnd A.S.I., sem undir-
býr samninga verkalýðs-
félaganna á hausti kom-
anda.
Þetta er ánægjuleg
samvinna. Við hana eru
bundnar miklar vonir um
bættan hag fatlaðra i
framtiðinni, ef vel verður
á málum haldið. Mörg
stór verkefni I jafnréttis-
málum liggja óleyst, sem
samtök fatlaðra og
verkalýðshrey fingin
munu sameiginlega vinna
að á næstu árum.
Dagana 13. og 14. júni
heldur Sjálfsbjörg, lands-
samband fatlaðra, Auka-
þing i Reykjavfk i tilefni
Alþjóðaárs fatlaðra. Einn
dagskrárliður á þessu
þingi er útifundur á
Lækjartorgi, laugardag-
inn 13. júni kl. 13.30.
Verkalýðshreyfingin
hefur i sambandi við
þennan útifund enn sýnt
samstöðu sina með þvi að
taka virkan þátt i undir-
búningi fundarins, með
margvislegu móti. Bæði
einstaklingar og stærri
einingar verkalýðshreyf-
ingarinnar hafa verið
reiðubúnir að vinna með
okkur að þessu verkefni.
Fjölmargir aðrir aðilar
vinna einnig að undirbún-
ingi útifundarins. Má þar
meðal annarra nefna Al-
þýðuleikhúsið, sem mun
frumflytja hluta úr leik-
riti sem nú er verið að
æfa. Það heitir „Sterkari
en Súpermann” og fjallar
um vandamál fatlaðra og
ófatlaðra. Magnús
Kjartansson hefur gert
þýðinguna. Höfundur
leikritsins er breskur og
heitir Roy Klift. Verkið
var samið 1979-1980 og
frumflutt7. mars 1980, og
er enn á fjölunum.
Allstór hópur fólks, þar
á meðal margir fatlaðir
sáu æfingu á þessu leikriti
fýrirskömmu og voru all-
ir sammála um að Al-
þýðuleikhúsið hefði ekki
einungis valið afburða-
gott verk til sýningar
heldur að það unga fólk
sem að sýningunni stend-
ur hefði náð ótrúlegum
tökum á hinu vandmeð-
farna efni, sem þarna er
fjallað um. Verkið er afar
gripandi án þess nokkur-
staðar örli á þeirri við-
kvæmni og stundum
væmni, sem oft einkennir
slfk verk. Leikverkið
teygir tilfinningar áhorf-
andans og ber öll einkenni
hinna fullkomnu ádeilu-
verka þegar gengið er
fram á ystu nöf hvað
mannleg samskipti varð-
ar, en heldur ekki fetinu
lengra.
Þetta verk sem Alþýðu-
leikhúsið mun frumflytja
þættiúr á útifundi Sjálfs-
bjargar, verður frumsýnt
i leikhúsinu i haust, eitt
þeirra verka, sem setja
munu svip sinn á næsta
leikár islenskra leikhúsa.
Fólki er bent á að út-
vega sér aðstoðarfólk i
tima og athuga um flutn-
ing til og frá fundi. Ferða-
þjónusta og aðstoð verður
veitti tengslum við fund-
inn, ef aðstoðar er þörf,
hafið samband við skrif-
stofuna i sima 17868 og
29133 sem fyrst.
Fundurinn verður túlk-
aður á táknmáli fyrir
heyrnarlausa.
Línurnar í Frakklandi að skýrast:
Breytinga er þegar farið að gæta i Frakklandi, enda þótt Francois
Mitterrand leggi áherzlu, á að langa tið taki að koma breytingum i
gegn. Athygli hefur vakið að Mitterrand hefur náðað dauðadæmda
menn og að hann mun liklega taka upp gallharða afstöðu gegn
Sovétrikjunum.
athygli meðal almennings i
Frans. Það eru ákvarðanir
Francois Mitterrands sjálfs, enda
forsetaembættið tengdara sið-
fræði og kúltúr en efnahagsmál-
um. Nú þegar hefur Mitterrand
látið verkin tala hvað varðar
dauöarefsingar, sem hann hefur
lýst sig andvigan. Hann hefur
nefnilega þegar náðað ungan
gangster, Philippe Maurife, sem
dæmdur hafði verið fyrir morð á
lögregluþjóni. Þá hefur Mitter-
rand stöðvað heimsendingu norð-
ur-afriskra innflytjenda, en slikt
var mjög algengt á siðustu árum
valdaferils Giscards. Meðal ann-
ars kom það fyrir aö börnum inn-
flytjenda sem voru fædd og upp-
alin i Frans var visað úr landi
fyrirvaralaust og hafa vinstri
menn ætið mótmælt þessum að-
förum lögreglu og útlendingaeft-
irlits harðlega.
Það er ofmælt að þessar
ákvarðanir Mitterrands njóti vin-
sælda meðal almennings, siður en
svo, og margir stjórnmálaskýr-
endur hafa bent á það að Mitter-
rand taki vissulega áhættu póli-
tiskt, að láta ákvarðanir þessar
koma til framkvæmda fyrir kosn-
ingar. Aðrir hafa bent á það, að
Mitterrand hafi með þessu sýnt
að hann tekur ekki ákvarðanir
eftir þvi hvernig vindar blása
meðal kjósenda heldur láti hann
stjórnast af sannfæringu sinni,
jafnvel þótt það kosti nokkur at-
kvæði. Með þessu kemur fram
mikill mismunur á Mitterrand og
fyrrverandi forseta Valery Gisc-
ard d’Estaing, sem aldrei þorði
að taka af skariö varðandi dauða-
refsingu, enda þótt hann lýsti þvi
yfir i tima og ótima, að hann væri
„persónulega” á móti dauðarefs-
ingum. Fari svo að það myndist
UMSKIPTIN I FRONSKUM
STJÓRNMÁLUM ÞEGAR
FARIN AÐ SEGJA TIL SÍN
Francois Mitterrand hefur þegar efnt hluta kosn-
ingaloforða sinna. Nú þegar hafa lægstu laun verið
hækkuð um tíu prósent, en meðal lægst launuðu verka-
manna er mikill meirihluti konur. Á fyrsta ríkis-
stjórnarfundi nýju ríkisstjórnarinnar kom stefna
stjórnarinnar skýrt fram. Mitterrand leggur höfuð-
áherzlu á tvennt: I fyrsta lagi að sýna verkamönnum
fram á það að kosningaloforðin um að jafna þann fé-
lagslega óréttlæti sem er ríkjandi í landinu, og í öðru
lagi, að sýna f ram á það að félagslegum umbótum má
koma á því aðeins að það sé gert á grundvelli póli-
tískrar samvinnu um miðju stjórnmálanna og að tekin
sé afstaða gegn marxískum lausnum og þjóðnýtingu.
Rikisstjórn forsætisráðherra,
Pierre Mauroy, hefur upplýst
hvað hún vilji gera i þeim félags-
málum sem eru mest aðkallandi:
Laun láglaunamanna hækka, elli-
lifeyrir hækkar, og eftirlaunaald-
urinn verður færður niður til að
veita fleiri ungum mönnum
starfsmöguleika. Talsmenn rikis-
stjórnarinnar hafa lagt mikla
áherzlu á þaðað stórátak verði að
gera til að koma atvinnuleysi nið-
ur, áhrif verkafólks á vinnustöð-
um veröur að auka og tryggja
þeim margvisleg réttindi sem það
hefur ekki i dag. Þá hafa þeir og
haldið fast við að fækka viku-
vinnustundum úr fjörutiu i þrjá-
tiu og fimm.
Talsmenn stjórnarinnar og
Mitterrand hafa hins vegar lagt á
það rika áherzlu, að menn verði
að sýna raunsæi og þolinmæði til
þess að tryggja að félagslegum
umbótamálum verði komið i
gegn. Franska samfélaginu er
ekki hægt að breyta á einni viku,
segja þeir. „Það pólitiska timabil
sem nú er hafið verður að standa
lengi ef takmarkinu á að ná”,
sagði Mitterrand á fundi verka-
manna i siðustu viku. Þessi orð
endurtók hann siðan þegar hann
hélt fyrsta rikisstjórnarfundinn
með nýju stjórninni.
Varfærnar yfirlýsingar Mitter-
rand og stjórnar hans hafa fariö
illa fyrir brjóstið á hægri öflunum
i Frans. Fulltrúar þeirra reyna að
slá ryki i augu kjósenda i kom-
andi þingkosningum með þvi að
halda fram, að hér sé um kosn-
ingabrellur Mitterrand að ræða.
Með fyrirlitningu tala þessir full-
trúar um rikisstjórn Mauroy sem
„kosningarikisstjórn” og að ein-
asta hlutverk hennar sé að vinna
kosningarnar.
Vissulega er það rétt, að það
sem er bráðaðkallandi fyrir Mitt-
errand er einmitt að vinna kosn-
ingarnar. En þeir félagar, Franc-
ois Mitterrand og Pierre Mauroy,
hafa þegar tekið ákvarðanir sem
koma til framkvæmda langt
handan úrslita þingkosninganna.
Fyrsta verk rikisstjórnar Mauroy
var að endurskoða dg endur-
skipuleggja efnahagskerfið þann-
ig að auka neysluna meðal al-
mennings, en efnahagssérfræð-
ingar telja að þetta sé djarflega
teflt hjá rikisstjórninni. Kaup-
hækkun þeirra lægst launuðu ber
að skoða m.a. i þessu ljósi. Full-
trúar hægri aflanna ganga skilj-
anlega ennþá lengra og segja að
þessi efnahagsstefna fái ekki
staðist.
Það eru hins vegar ekki
ákvarðanirnar um gerbreytta
efnahagsstefnu, sem vekja mesta
vinstri meirihluti i þjóöþinginu
eftir kosningar veröur dauðarefs-
ingin afnumin með lögum i
Frans.
tbúar Bretagne hafa ástæðu til
að fagna nýju stjórninni og nýja
forsetanum. Rikisstjórnin hefur
nefnilega gert að engu ákvörðun
fyrrverandi forseta um að byggja
kjarnorkuver i smábænum Pio-
goff á Bretagnestrandlengjunni,
en þessar fyrirhuguðu fram-
kvæmdir höfðu einmitt leitt til
mikilla óeirða og reiði meðal ibúa
i bænum og i næsta nágrenni.
Þetta var fyrsta ákveðna vis-
bendingin um breytingar á stefnu
stjórnarinnar i orkumálum. Jafn-
aðarmenn hafa ákveðið að stööva
kjarnorku veraáætlun fyrri
stjórnar á þvi stigi sem þær
standa nú, en leggja hins vegar
áherzlu á „mýkri” orkugjafa!
Plogoff-málið svokallaða snér-
ist hins vegar um meira en kjarn-
orkuver. Það var engu siður
spurningin um valdahlutföllin
milli miðstýrðs teknókratisks rik-
isvalds og vilja ibúa smábæjar,
en ibúar bæjarins hafa háð þrot-
lausa baráttu i tiu ár gegn áform-
unum um kjarnorkuver á staðn-
um án þess að hlustað hafi verið á
málflutning þeirra. Plogoff hefur
þvi verið spurning um valddreif-
ingu og dreifingu ákvöröunar-
töku. Sem sagt grundvallar-
spurning i pólitik.
Utanrikisráðherrann, Cheys-
son, hefur dregið upp höfuðlin-
urnar i franskri utanrikispólitik i
viðtali við dagblaðið „Le
Monde”. Þar segir hann að
stjórnarskiptin muni ekki leiða til
neinna skjótra breytinga á utan-
rikisstefnu stjórnarinnar nýju.
Stjórnin er bundin af stefnu fyrri
stjórnar i mörgum veigamiklum
málum á sviði utanrikismála, af-
staða i mörgum alþjóðlegum
deilumálum er óbreytt og afstað-
an til vandamálanna
i Mið-Austurlöndum
er hin sama. Frakk-
nao-
$