Vísir - 04.05.1970, Síða 6

5
V í S IR . Mánudagur 4. maí 1970.
I'TO t :I i
Utgefandi: Keykjapreni n.>. )
Framkvæmdastióri: Sveinn R. Eyjóltsson (
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson /
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson \
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson /
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Símar 15610, 11660 og 15099 \
Afgreiðsla: Bröttugötu 3b. Sími 11660 (
Ritstjóm: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 llnur) \
Askriftargjald kr. 165.00 á mánuði innanlands y
1 lausasölu kr. 10.00 eintakið /1
Prentsmiöja Visis — Edda h.f.____________________________\\
rv}WBBr'3inaKK».^'-jtoaiiiwniiii ii ————gg- //
Ólöglegar leiðir virkastar? |
JJafa íslenzkir fjölmiðlar ekki staðið sig sem skyldi ((
í að skýra frá vandamálum námsmanna erlendis? Er (í
eðlilegt, að fjölmiðlar rjúki þá fyrst upp til handa og /
fóta, þegar gripið er til upphlaupa og ólöglegra að- )
gerða? Ýmsar slíkar spurningar hafa vaknað undan- )
fama daga. En þær byggjast að nokkru leyti á \
misskilningi. (
Fjölmiðlarnir hafa undanfarin misseri sí og æ verið (
að birta greinargerðir og útreikninga frá stúdentum /
erlendis um kjör þeirra, sumpart í löngu máli og )
sumpart sem úrdrátt. Um málið hefur einnig verið )
fjallað á útsíðum dagblaðanna og í fréttaauka í út- \
varpi. Ef þessi miklu skrif hafa ekki haft nægileg (
áhrif, stafar það fyrst og fremst af því, að almenn- (
ingur hefur ekki verið nógu móttækilegur fyrir þetta /
efni. Fjölmiðlarnir hafa verið opnir, en fólkið í land- )/
mu hefur haft takmarkaðan áhuga. ))
Hitt er rétt, að fjölmiðlarnir sögðu frá upphlaupi )
nokkurra námsmanna í Svíþjóð á meira áberandi hátt. )
Enda var þar um að ræða mál, sem hlaut að vekja al- (
menna athygli og umhugsun fólks, hvernig sem fjöl- (
miðlarnir settu það fram. Þá vaknar eðlilega sú /
spurning, hvort það sé raunverulega hagkvæmara )
fyrir menn að vekja á ólöglegan hátt athygli á vanda- )
málum sínum, heldur en að fara eftir hefðbundnum )
leiðum. Ef menn færu almennt að beita slíkum upp- (
hlaupum til að opna hugi fólks, ei hætt við, að upp- (
lausn myndist í þjóðfélaginu. Viðgangur þess bygg- /
ist á því, að þorri manna virði leikreglur þess. Hér )
er því um að ræða alvarlegt vandamál. )
Samt má ekki gleyma því, að athyglin, sem hinar )
ólöglegu aðgerðir hafa vakið, er tvíeggjuð. í þessu til- )
viki er hún neikvæð. Meðal almennings hefur borið (
töluvert á andúð og fyrirlitningu á þessum aðgerðum, II
hinum sömu og margir námsmenn hafa lýst stuðningi )
við. Fram að töku sendiráðsins í Stokkhólmi voru )
sjónarmið stúdenta á uppleið í hugum almennings. )
Nú hefur það snúizt við. (
Stúdentar við lí.í.i'/'lvuiíi fslands hafa gert sér grein fí
fyrir, að lykillinn að lausn vandamála þeirra felst í /
að fá fólk til að skilja mikilvægi háskólamenntunar. )
Þeir hafa í vetur unnið mikið starf í þessu skyni, /
hafa kynnt starf háskólans á ýmsan hátt og vakið eft- )
irminnilega athygli á því, að bókvitið verður í askana
látið. Allt hefur þetta stuðlað að því að draga úr þeirri
landlægu skoðun, að stúdentar séu iðjuleysingjar og
ónytjungar. ))
En þessu mikla þolinmæðiverki hefur verið spillt })
með aðgerðunum í Stokkhólmi og menntamálaráðu- }
neytinu, að minnsta kosti hvað snertir hagsmuni í
stúdenta. Andúð almennings á aðgerðunum er ekki
búin til af fjölmiðlum, heldur er hún raunveruleg. f
Þannig er á fáeinum stundum hægt að rífa niður þá <■
samúð, sem aðrir og skynsamari menn hafa byggt ))
upp á heilum vetri. Það kann því að vera, að hinar )j
löglegu leiðir séu árangursríkari, þrátt fyrir allt. \\

Umsjón: Haukur Heigason
□ Einum stærsta kapí-
talista auðvaldsheimsins
hefur verið fagnað sem
hetju í Sovétríkjunum.
Bílakóngurinn Henry
Ford H var lofi hlaðinn
af leiðtogum alþýðulýð-
veldisins, og Kosygin
forsætisráðherra tók
honum opnum örmum.
Christina, kona Henrys,
og dóttir hans Charlotte
ofbuðu sovétkonum
með klæðum sínum. Til-
efnið var það, að Sovét-
leiðtogar eru að „bjóða
í kapítalistann“. Þeir
vilja fá aðstoð hans.
Henry Ford II á blaðamannafundi i Moskvu.
Kapítalisti á gullstóli í
Sovétríkj unum
— Rússar vijja fá bilakónginn Ford til að
reisa verksmiðju i Sovétrikjunum — Hvað
segir Nixon Bandarikjaforseti?
Stærst í heimi
að flatarmáli
Rússar báöu Fordbílaverk-
smiðjurnar að reisa verksmiðju
í Sovétríkjunum. Þetta á að
vera ein sú stærsta í heimj og
framleiða vörubifreiöar. Ford
bað um frest til aö íhuga mál-
ið. og sérfræðingar Ford munu
nú kanna gaumgæfilega allar
hliðar þess.
Verksmiöjan skal reist í Nab-
erezhnye Chelni við ána Kama
í Tataralýðveldinu 600 mílum
austan Moskvu. Framleiðslan er
áætlað 150 þúsund vörubílar á
ári. Að flatarmáli yrði verk-
smiðjan líklega sú stærsta í
heimi, 9.6 fermílur. Þetta eiga
að vera átta til tuttugu tonna
bílar. Kostnaður við bygginguna
fer vafalaust langt yfir 30 millj-
arða króna.
Henry Ford sesir, aö verk-
smiðjan gæti varla náð fullum
afköstum fyrir 1974.
Góð reynsla Rússa
af Fordæítinni
Raunar hafa Sovétmenn góða
reynslu af Fordættinni. Afi
Henrys II, reisti stóra verk-
smiðju, f Sovétrikjunum árið
1924, sem framleiddi einnig
vörubíla. Á tímum seinni heims-
styrjaldarinnar fengu Rússar
362 þúsund bandarskar vörubif-
reiðir frá Bandaríkjunum, sem
urðu þeim til ómetanlegs
í stríðinu. Nú virðast Rússar
vilja endurtakn hetta tiívik oa
aftur hagnast af. — Þeir hafa
einnig snúið sér til sænsku
Volvobílaverksmiöianna og
hinna vestur-þýzku Daimler-
Benz.
Þá er bilakóngurinn Ford
ekki áhugann um samning af
þessu tagi. Honum er mjög um-
hugað að ryðja sér braut inn
á markaði Austur-Evrópuríkja.
Bílamarkaður þeirra er að vísu
lítill enn, en færist mjög 1 vöxt.
Fordverksmiðjurnar hafa nú
þegar unnið markaði fyrir fólks-
bíla og vörubíla f Tékkóslóv-
akíu, Júgóslavíu, Póllandi, Rúm-
enfu og Búlgaríu. Þvf er ekki
ólíklegt, aö hann grípi fegins
hendi þetta boö um að miðla
Rússum nokkrú af tækniþekk-
ingu bandarísku bílaframleiðsl-
unnar og fá aura f staöinn.
Ekki hugsanlegt
á tímum Stalíns
Þessar aðfarir Sovétmanna
hefðu varla verið hugsanlegar á
dögum Stalíns. Fyrir nokkrum
árum sömdu Rússar hins vegar
við Fíat-verksmiðjumar á Italíu,
sem reistu hinar stóru verk-
smiðjur í Togliatti í Sovétríkj-
unum, sení var skírð eftir
ftalska kommúnistaleiötoganum
Togliatti. Við byggingu Togliatti
verksmiöjanna voru tekin lán
til langs tíma, er námu um 30
milljöröum fslenzkra króna. Bú-
izt er við, að fyrirhugaðar Kama
verksmiðjur verði enn stærri en
Togliattiverksmiöjurnar.
í þessum og fleiri slíkum
gerðum Rússa kemur fram vilji
beirra til að draga úr efnahags-
legri einangrun lands síns og
reyna að njóta góðs af kunn-
áttu manna á Vesturlöndum. Á
mörgum sviðum er tækniþekk-
ingu Rússa mjög ábótavant,
einkum við framleiðslu á neyzlu
vörum. Þeim hefur að sjálf
sögðu tekizt betur til á hernað-
arsviðinu, enda lagt á það meg-
inþungann.
Vantaði vörubfla í inn-
rásina í Tékkóslóvakíu
Þó er maðkur f mysunni, eigi j
Henry Ford n að aöstoða við j
uppbyggingu rússneskrar bíla- :
framleiðslu. ,
Hann segir að vísœ „Við vifj-
um eiga viðskipti við öll riki í i
heiminum. Ég er stuðningsmað- !
ur viðskiptafrelsisins. Þegar !
ekki er um að ræða vörur hem- j
aðarlegs eðlis, hvers vegna j
skyldum við þá ekki skipta við
Sovétríkin? Bandarfkin hagnast
á viðskiptum, og ég er sann- !
færöur um, að Sovétríkin hagn-
ast Ifka á viðskiptum sem þess- ,
um.“
Það er hins vegar ekki víst,
að Nixon Bandaríkjaforseti
muni verða eins áfjáður til
slíkra viðskipta. Starfsmenn í
Fordverksmiðjanna spurðust
fyrir hjá bandarískum stjóm-
völdum, áður en þeir lögðu í
Rússlandsreisuna. Svarið var,
að sjálfsagt væri að kanna til
hlítar, hvað Rússum væri á ,
höndum. Hins vegar munu ráö-
gjafar Nixons ekki vera á einu
máli um viðskiptin, og sumir
vilja, að Rússar leggi eitthvað
af mörkum á móti.
Það gerðist nefnilega í inn-
rás Rússa í Tékkóslóvakíu árið
1968, að þá skorti vörubila ;
Varð að kveðja til mjólkurbíla
frá Kænugarði til að aka sum-
um innrásarmönnunum.
Hversu mikið
vlðskiptafrelsi?
Þrátt fyrir þennan skort hafa
Rússar sent einhverja vörubíla
til Norður-Víetnam. Yrði það
naumast í samræmi við þá
hörðu stefnu, sem Nixon hefur
hafið í málum Víetnam þessa j
dagana, að bandarískt fyrirtæki.
hjálpaði Rússum aö smíða bíla,.
sem síðan færu til Indó-Kína.
Viðbrögð Bandarfkjastjómar við
fyrirhuguðum samningi Ford-
verksmiðjanna og Sovétmanna
munu hins vegar sýna í hnot-
skum, hversu langt stjómin
hyggst að ganga í því að gera
frjálsari viðskipti Bandaríkj-
anna og Austur-Evrópurfkja.