Vísir - 19.02.1971, Qupperneq 9

V í S I R . Föstudagur 19. febrúar 1971.
svo sem 3 mánuði. Eftir að
rigningartímabil hefst að nýju
einhvern tíma í maí-mánuði
verður ekkj sama þönfin á að
loka fyrir flutningaleið komm-
únista.
17kki má loka augunum fyrir
því, að ýmsar hættur fylgja
þessum hernaðaraðgerðum. Það
er nú eftir að sjá til hvaða gagn
aðgerða Norður-Víetnamar
grípa. Það er einna líklegast að
þeir reynj nú aö leggja undir sig
meginhénið Laosríkis, Þar á
meðai höfuðborgina Vientiane
og kúga þar allan landsiýö til
hlýðni með hernaðarofbeldi.
Hitt er nú liíka hugsanlegt, að
þeir safni miklu heríiðj saman
til allsherjarorustu viö það lið
sem hefur nú sótt fram til Ho
Ohi-minh-vegarins. Hér virðast
þeir vera í betri aðstöðu en
nokkru sinni áður til aö fram-
kvæma gagnsókn með opnum
vígstöðvahem'aði. þar sem
skemmra er að fara fyrlr þá en
tii styrjaldarsvæða sunnar í
landinu. Það væri hægt að
hugsa sér að þeir hættu hem-
aðaraðgerðum suöur í Kam-
bodju, en stefndu 100 þúsund
manna liði sínu þaðan norður
á bóginn og sendu aðra stór-
heri að norðan, og er þá hætt
við að sóknarfier Suður-Vxet-
nama lendi í allmikilli úlfa-
kreppu. Úr því veröur reynslan
að sikera.
Sóknaraðgerðir þessar eru
skiljanlegar út frá einföldustu
hemaðarsjónanmiðum, en þær
eru þó hættulegar og mótspyrna
gegn þeim gæti verið eðlileg
og skiljanleg á þeim forsendum.
Á hinn bóginn er ekki hægt að
taka nokkurt maik á hræsnis-
fullu talj gamalla staliinista hér
á landj sem annars stað'or, sem
þykjast hneykslast ákaflega á
enn einni „útbreiðslu" stríðsins.
Slíkar hræsnaraskepnur lifa
enn í heimsveldisdraumum
gamla brjálaða einræðisherrans.
í hræsnisfullum blekkingum
snúa beir öiilum hlutum við. Hr>-
Chi-minh-vegurinn. sem hefur
verið böl og morðleið Vfetnams
í áratugi er í þeirra munnj frið-
arvegurinn. Takmarkalausu
grimmdaræði, fjö'ldamorðum og
ofbeldi kommúnista í Víetnam
lýsa þeir sem réttlæti og frelsun.
Það er því beinlínis blægilegt.
þegar þessir hræsnarar bvkast
fara að kipna sér upp við slfka
atburði sem þessa skvndisó'kn
inn á Ho Chin-minh-stíginn.
TTitt er all athyglfevert, að nú
eru það einungis suður-
víetnamskir hermenn. sem taka
þátt í hinum beinu hemaðar-
aðgerðum. Á einu til tveimur
árum hefur orðið geysiileg efl-
ing á her Suður-Víetnama. Áður
var það stefna Bandaríkía-
manna aö líta á herflokka
heimamanna sem annars flokk^
lið, sem þeir höfðu ekki einu
sinni fyrir að búa nýjustu her-
gögnum eða flutnineatækium
svo beir höfðu hvarvetna lakari
herbúnað en andstæðinsar
þeirra. Nú hefur brevting orðið
á, hver sem lokaniðurstaðan
verður. Enda stefna nú Banda-
ríkiamenn óðum að því að
fækka sfnu herliði i landinu.
Meðan herlið Bandaríkjamanna
í landinu komst á sínum tíma
hæst upp í um 600 þúsund
manns, er áætlað að aðeins verði
eftir um 280 þúsund hinn 1. maí
n.ik., og þar af aðeins 40 þúsund
manns f eiginlegum bardaga-
sveitum Þróunin f Víetnam að
undaniförnu gefur nokkra á-
stæðu til bjartsýni, en mjöa
mikið er þó undir því komið
hver árangurinn verður af
þeim hernaðaraðgerðum. sem nú
fara fram um Ho Chi-minh-
stíginn.
Þorsteinn Thorarensen.

Úrgangsefni og rusl orsaka stóraukið vandamál. Brennsla þe ss veldur mengun í lofti, og ef því er sökkt í sjó, mengar það
lífið í sjónum. — Þessi mynd frá Bayem í Þýzkalandi segir sitt um vandamálið.
Höfum ekkert aðhafzt
— Islendingar eru rétt að vakna til
vitundar um mengun sjávar — stórauknar
rannsóknir fyrirsjáanlegar
— Ef við tækjum okkur fyrir hendur að rannsaka
alla mengun, sem til greina getur komið í fiski
hér við land, þá gerði þessi stofnun ekki annað,
sagði Þórður Þorbjarnarson, forstöðumaður Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins, í stuttu viðtali við
Vísi í fyrradag, en stofnunin er nú að undirbúa
rannsókn á kvikasiífri í fiski hér við land. Að sögn
Þórðar er í framhaldi af þeirri rannsókn allt eins
reiknað með að fá hingað til landsins tæki, sem
til þess er gert að mæla alla málma í fiski, en slíkt
tæki er mjög dýrt.
IVT engunarra'nos ókn i r hér á
1 landi eru mjög skamimt á
veg komnar og biilitöluiega
miklu mimna verið um silíkt hér
heldur en víðast { grannlönd-
unum, enda eru þessar rann-
sóknir ekki í verkahring neinn-
ar sérstakrar stofnunar. Meng-
un i sjó og l'ífinu í sjónum er
aðeins einn þáttur þess risa-
vaxna vandamáls, sem nú ógn-
ar öllu lífi á jörðu hér og kallað
hefur verið einu nafni mengun.
— Rannsóiknastofnun fiskiðn-
aðarims lét á sínum tíma fara
fram rannsókn á því hvensu
mitkið magin af skordýraeitur-
efninu DDT fyndist í liífur
nytjafisiks hér við land og leiddi
sú rannsókn af sér jákvæðar
svaranir, það er að segja eitur-
efnið var til staðar í nytjafisk-
um okkar. þó ekki nándar
nærri eins mikið og fundizt hef
ur í fiskum vfða eriendis. Aðrar
rannsóknir hafa eklri verið gerð
ar á mengun lífsins í sjónum
hér við land. Eftir því sem yfi-r-
maöur Rannsóknastofnunar
fiiskiðnaðarinis segir verður ekki
séð að sú stofnun geti gert
neinar tæmandi rannsóknir í
þeirn efnum — meðfram öðru,
sem stofnunki hefur á sinni
könnu.
Dumping norðan
við 65°
— Það hefur eigiulega ekkert
veriö aðhafzt í þessum efnum
hér á landi, þegar frá er tal-
in þessi rannsókn á DDT í fiski.
sagði Geir Arnesen, en hann
annaðist þá ramnsókn og mun
ennfremur sjá um rannsókn á
kvi'kasii'lfursmagnii i fis'ki, sem
fyrr segir frá og væntanlega
mun hefjast í næsta márnuði,
þegar tækin ti:l þess ama verða
komin tiil landsins. Geir var í
vetur á alþjóðlegri ráðstefnu
í Róm, sem fjaMaði um sjávar-
mengun á víötækum grund-
velld. Þar var meðal annars mik
ið gert úr svokölluðu ,,dump-
ing“ — það er að segja losun
ýmissa úrgangisefna og rusls í
sjó, utan Iandhelgi.
— Það eina, siem við vitum
í þeim efnum, sagði Geir, er
það sem fram kom í skýrsilu
Norðmianna á ráðstefnumni í
Róm og sú skýrsila er ekki fu'li
unnin ennþá. Hve mikið og
hvers konar efnum er fleygt
veit maður ekki. í skýrslu Norð
mannanna er tekið fram aö
þessd losuo eigi sér mest stað
norðan 65° N br. — á hafinu
mi'lli Noregs og í'slands. í
Skýrslunni stendur ekkert, hvað
það er sem þarna er látið í
hafið eða hveriir eru þar að
verki. Um slfka losun gidda enn
bá engar alhióðleigar reglur.
Flest strandrfki Evrópu eru
hins vegar að undirbúa að gfnu
leyti einhvers konar takmark-
anir á stíkri losun. Bretar hafa
til dæmis gert eins konar pró-
xrram, sem Akvpðmr hversu mik-
ið maen af tilteknum efrum
megi setia f sióinn á afmörk-
uðnm svæðum á hafsvæðinu 1
krinmim Bretlpin'dtsevjar.
Norrænt bann
í janúar var haldin norræn
ráðstefna sem fjalilaði einmitt
um þennan þátt mengunar.
Þar settu Norðmenn fram
ákveðnar tillögur um takmörk-
un og bann við því að fleygja
úrgangsefnum og rusli úti á
rúmsjó á N-At'lantshafi. Þóröur
Ásgeirsson, fuMtrúi í sjávarút-
vegsráðuneytinu, siem sótti
þessa ráðstefnu af Islands hálfu,
sagði Vísi að innan tíðar myndu
ráðherrar landanna skila áliti
um þessa tillögu 'Norðmanna og
síðan yrði haldinn annar fundur
með fulltrúum allra Norður-
landa táil þess að ganiga frá
reglum um þessi mál. Meiniog
in er svo að fá aðrar þjóðir til
þess að viðurkenna þetta sam-
komulag, svo sem Þjóðverja,
Hollendinga, Belgíumenn,
Breta. — Ráðherramir fengu
tveggja mánaða frest til þess
að segja álit sitt og sá frestur
er að verða útrunninn. Mark-
mið þessarar samstarfsnefndar
Norðuriandanna var í fyrstunni
aðeins það að reyna að koma á
reg'luim um þetta eina atriði,
hins vesar savði Þórður að að-
eins hefði verið minnzt á meng
un við strendur á þessum fundi
en þar er fremur um einkamál
hvers rfkiis fyrir sig að ræða.
Flestar þjóðir eru þó famar að
huigsa fyrir einhverjum reglum
till þess að stemma stiigu við
mengun sjávar við sfrendumor,
svo sem út frá holræsum og
þ. h. Norðmenn, sem hafa i
ýmsu ti'lliti tekið forystuhlut-
veikið í öllu sem lýtur að
mengun sjávar hér í N-Atlants-
hafi, em til dasmis aö undir-
búa reg'lur tii þess að takmarka
mengun innan landhel'ginnar.
Bjhríi? Sæmundsson í
mengunarrannsóknir
SMkar reglur em auðvitað
settar til þess að fyrirbyggja
frekari mengun en orðin er. En
mikið verk er hins vegar fram-
undan við víðtæka rannsókn á
mengun nálægra hafsvæða.
íslendingar hljóta að taka virk-
an þátt í þeim rannsóknum, svo
mikilla hagsmuna, sem þeir
eiiga þar að gæta.
Með tilkomu rannsóknaskips-
ins nýja, Bjama Sæmundssonar
em möguleikar á hvers konar
sjávarrannsóiknum stórum auð-
veldari. Skipið er nú í leiðangri
til þess að kanna umhverfi,
það er að segja hrygninga-
stöðvar íslenzka þorskstoifrnsins
og mun ætlunin að slfk könnun
verði gerð allt að þvl mánaðar-
lega. — Þes'sar rannsóknir
munu meðai annars byggjast
mjög á sjósúniim, sem tekin
eru og rannsökuð með tilliti til
saltinsi'ihalds, súrefnis o. s.
frv.
— Skipið mun áreið'aniega
sinna menigunarrannsóknum í
framtíöinoi meðal annars með
söfnun sjósýna, sagði Jón Jónis-
son, yfirmaður Hafrannsókna-
stofmunarinnar í viðtali við
Vísi á dögunum. — Til þessa
hetfúr Htið verið aöhafzt f þess-
um efnum hér á landi, þö aö
vísindamenn fylgist að sjálf-
sögðu með niðurstööum rann-
sókna erlendis.
Hdns vegar, sagöi Jón, liggur
enn ekkert faist „prógram" fyr-
ir hjá okkur varöandi slíkar
rannsóknir, en ég geri ráð fyrir
að skipið muni eitthvað sinna
slíkum rannsóknum í náinni
framtíð jafnframt öðrum at-
hugunum á umhverfi nytja-
fisks hér við land. Ég rei'kna
með að ákvörðun verði tekin
um það á næstunni, hvað við
teljum ástæðu tiil að gera í
þessum efnum.
TTingað tá'l hefur enginn á-
kveðinn aöil'i gert áætlanir
um m'enigunarrannsóknir hér á
landi, hvorki á sjó né á landi,
þótt einsta'kar stofnanir hafi
talið það skvldu slna aö sinna
þessuim málum eftir mætti,
hlýtur að reka að því að þessi
mál verði sfcipúlögð í heild og
þá ekki eingöngu mengun sjáv-
ar heldur vandamálið f heiild.
Það hlýbur aö vera ógnvekjandi
fyrir þjóð, sem byggir afkomu
sína mestmegnis á sjávarafla,
að heyra erienda sérfræðinga
staðhæfa. að ’lt Hf í siónum
hafi minnkað um 30% eða meira
síðustu tvo áratugi. - Og þó
að memgunin sé ennþá mest
megmi'S bundin við fjölbýlar
strendur, þar sem mikið er um
úrgang frá stóriðnaði, hljóta
eiturefnin að dreiifast smátt og
smátt ti'l annarra hafsvæða.
— JH