Vísir - 06.04.1972, Qupperneq 6

6
VÍSIR. Fimmtudagur 6. april 1972.
vísm
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 15610 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjóm: Siðumúla 14. Simi 86611 15 línun
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi inranlands
i lausasöiu kr. 15.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Eitt starf er œrið
Við myndun vinstri stjórnarinnar i fyrrasumar
hélt Visir þvi fram, að grundvallarstefnumál
stjórnarinnar væri að halda út allt kjörtimabilið,
minnug ófaranna i kjölfar uppgjafar næstu vinstri
stjórnar þar á undan. Þetta hefur nú komið fram i
afgreiðslu stjórnarinnar á tilboði Bandarikja-
stjórnar um lengingu þverbrautarinnar á Kefla-
vikurvelli.
Það hvarflar jafnvel að mönnum, að setan út
kjörtimabilið sé eina grundvallarstefnumál rikis- V
stjórnarinnar. Alþýðubandalagsmenn virðast að 11
minnsta kosti geta kyngt áframhaldandi aðild að
rikisstjórn, sem rekur ósjálfstæða utanrikisstefnu
að þeirra mati. 1 bókun ráðherra Alþýðubanda-
lagsins um málið segir, að „forsenda þess að við
getum i verki framkvæmt sjálfstæða utanrikis- ,
stefnu” sé að hafna tilboði Bandarikjastjórnar.
Dularfullt og loðið orðalag á kaflanum um varn
armálin i málefnasamningi rikisstjórnarinnar
hefur valdið miklum umræðum. Stjórnarflokkarnir
hafa hver túlkað kaflann á sinn hátt, og utanrikis-
ráðherra hefur sjálfur flutt að minnsta kosti fjórar
mismunandi túlkanir á honum.
En vitanlega eru þessar mörgu túlkanir nauð-
synlegar til að stjórnin geti haldið áfram setu sinni.
Og utanrikisráðherra, sem situr i miðri súpunni,
þarf af sömu ástæðum að nota ýmsar túlkanir eftir
viðmælendum sinum hverju sinni.
Almennt er nú talið, að rikisstjórnin muni ekki
láta herinn fara á kjörtimabilinu. Ráðherrar lýð-
ræðisflokkanna i stjórninni virðast hafa sannfærzt
um, að mikill meirihluti þjóðarinnar vilji hafa
varnarliðið áfram. Og nú hefur málið skýrzt, er
tekið hefur verið tilboði Bandarikjastjórnar, þótt i
þvi væri tekið fram, að lenging flugbrautarinnar
væri „hagsmunamál bæði hvað snertir flugöryggi
og varnarmátt Atlantshafsbandalagsins”.
í samþykkt tilboðsins reynir meirihluti rikis-
stjórnarinnar að sýna fram á, að ekki sé um að ræða
neina breytingu á stefnu hennar i varnarmálum. Nú
veit satt að segja enginn, hver þessi stefna er. En
hitt er ljóst, að engum ábyrgum ráðherra dettur i
hug að samþykkja fyrst, að Bandarikjastjóm leggi
á sinn kostnað þverbrautina til að auka varnarmátt
Atlantshafsbandalagsins, og samþykkja siðan, að
vamarliðið verði lagt niður. Slikt væri bæði órökrétt
og ósiðlegt. Ef við vildum láta varnarliðið fara,
mundum við að sjálfsögðu lengja brautina á eigin
kostnað.
Þetta sjá ráðherrar Alþýðubandalagsins og láta
þvi bóka mótmæli nú, eins og þeir munu gera, þegar
rikisstjórnin samþykkir að óska eftir áframhald-
andi dvöl varnarliðsins. Þeir geta huggað sig við, að
valdaskortinn i varnarmálunum geti þeir bætt upp
með hinum ótviræðu völdum i efnahagslifinu. Þeir
sætta sig einfaldlega við að geta ekki ráðið öllu, úr
þvi að þeir geta þó ráðið öllum atvinnumálunum
utan málefna landbúnaðarins.
Þannig gengur kaup og sala innan rikisstjórn-
arinnar. Hver stjórnarflokkur fer sinu fram eftir
hentugleikum hverju sinni. Sameiginleg grund-
vallarstefria er raunverulega engin nema sú að
sitja við völd út kjörtimabilið. En það eitt er lika
ærið starf.
„Tíu litlir negrastrákar"
Sprungnir á „limminu"
McGovern komst einn demókrata úr prófkosningunum í Wisconsin
Wisconsinfylki hefur veriö
kallaö ..kirkjugaröur forseta-
efnanna”. Margir framagjarnir
stjórnmáiamenn hafa séð vonir
sínar grafnar i prófkosningum i
þessu fylki, og þetta hefur einnig
gerzt nú . Upphlaupi John Lind-
says borgarstjóra lauk i gær meö
úrsiitum i Visconsin, Edmund
Muskie beiö ósigur, sem kann að
tákna hans endalok. Hubert
Humprey iaut i iægra haldi i þvi
fylki þar sem hann hefur stund
um veriö kallaöur „þriöji öld
ungardeildarþingmaöurinn”, þvi
aö Humprey er þingmaöur
nágrannafylkisins Minnesota og
hefur oft veriö þeim i Wisconsin
innan handar.
Eftir prófkosningarnar i
Wisconsin eru demókratar höfuð-
laus her. Eftir prófkosningar i
fjórum fylkjum, New Ham-
phshire, Flórida, Illinois og
Wisconsin, er niðurstaöan núll.
Muskie hefur sýnt, aö hann er
enginn spámaður. Maður, sem
fær aðeins rúm tiu prósent at-
kvæöa i flokki sinum i Wisconsin,
er ekki liklegur til stórræöa.
Framboð hans væri neyðarbrauö
ef það yrði ofan á á flokksþingi
demókrata. Hann gæti aðeins
sigrað Nixon, ef honum væri
réttur sigurinn á silfurfati vegna
vandræða i innanlandsmálum eða
Vietnam.
Humprey tók
forystuna af Muskie.
Fyrir prófkosningarnar i
Wisconsin sögðu bandariskir
útvarpsmenn, að þær mundu ráða
úrslitum um framtið McGoverns
sem frambjóðanda, skera úr um
hvor þeirra Muskie eða Hum-
phrey væri i fararbroddi og sýna
hvort suðurrikjamaðurinn
George Wallace hefðu verulega
möguleika á landsvisu. Þær
mundu einnig ráða úrslitum um
framtið John Lindsays sem fram-
bjóðanda. Þær hafa gert allt
þetta.
Framboði Lindsays er lokið.
McGovern er nú talinn hafa raun-
verulega möguleika á að verða
frambjóðandi flokksins.
Humprey hefur tekið
forystu af Muskie. Hann fékk
rúm 20% atkvæða, nærri tvöfalt
fylgi Muskies. Suðurrikja-
maðurinn Wallace reyndist geta
fengið rúm 20% atkvæða i svo
norðlægu fylki. Jafnvel þar
kemur fram andstaða við þá
aðferð að aka skólabörnum milli
svæða til að blanda kynþáttum
saman i skólunum. Vallace naut
þvi einnig þar góðs af þeirri
„gagnhreyfingu” sem vill ekki
gefa eftir af hlut sinum til að veita
svertingjum meira jafnrétti.
Frambjóðandinn með
„eina málið".
Sigurvegarinn i Wisconsin,
McGovern, hefur komið á óvart i
prófkosningunum, Hann fór vel af
stað með „siðferðislegum”
kosningasigri i New Hamphshire,
þar sem hann fékk um þriðjung
atkvæöa, þótt Muskie fengi
meira. En McGovern hefur ekki
verið i fyrsta sæti I neinu fylki
fyrr en nú. Hann hefur fyrst og
fremst verið „frambjóðandinn
með eina málið”. Andstaða hans
við striösrekstur i Vietnam hefur
veriðhans eina mál i augum kjós-
enda, þótt það sé vissulega ekki
alveg réttmætt.
Brezka timaritið Economist
lýsir McGovern til dæmis þannig:
„Liklega er enginn hæfari þing-
maöur i öldungadeild bandariska
þingsins en George McGovern frá
Suður Dakóta. Hann er ihugull,
fróður, upplýstur, með skarpa og
skipulega hugsun og ræðu, elju-
samur, ekki of uppveðraður af
sjálfum sér, sjálfum sér sam-
kvæmur i hugsun og siðferðis-
legri breytni, en þó gæddur hóf-
semd, sem stjórnmálamaður þarf
að hafa til að bera, eigi hann að
þrifast I kerfi, sem byggist á
samningum og málamiðlun.”
Þótt þessi lýsing Economist i
stil íslendingasagna sé töluvert
björt, fer þvi fjarri, að George
McGovern hafi haft mikið fyigi
með þjóðinni, og hefur þó mikið
til hans heyrzt á undanförnum
árum. McGovern var fyrstur
allra til að lýsa yfir framboði og
hefja kosningabaráttu um gervöll
Bandarikin. Þrátt fyrir það sýna
skoðanakannanir aðeins fylgis-
aukningu frá þvi að hafa haft 3-4
prósent i byrjun til 5-6 prósenta af
kjósendum demókrata nú.
Ekki fyrirgefin
uppreisnin
Meðal skýringa á þessu fremur
litla fylgi i samanburði við
Muskie, Humprey og Kennedy,
sem skoðanakannanir hafa leitt i
ljós mánuð eftir mánuð i meira en
ár, er peningaskortur og lltill
stuðningur áhrifamanna. En
umfram annað er það, að
McGovern varð fyrst frægur sem
uppreisnarmaöur gegn Johnson
og gegn Vietnamstriðinu árið
1968, og féll hann þá i skugga
Eugene MacCarthys I þeim efn
um, McGovern var fyrstur til að
stiga á stokk i þann tið, þegar
Johnson var forseti og leiðtogi
demókrata og Hubert Humphrey
var varaforseti. McGovern varö
Economist.
uppreisnarmaður og klofnings-
maður i augum foringja
demókrata allt til formanna
kvenfélaga i sveitarþorpum.
Hann sagði að visu fátt, sem
Humphrey, Muskie eða Kennedy
segja ekki dagsdaglega nú, en
það er önnur saga. McGovern
hefur „ofspilað” Vietnamstriðið
á undanförnum árum, þegar hann
hefur alltaf verið fyrstur til að
lllillllllll
m ifffl
Umsjón:
Haukur Helgason
ráðast gegn stjórnarstefnu I öllu,
sem viðkom striðsþátttöku
Bandarikjamanna i Indó-Kina.
Með þvi hefur hann vakið athygli
sem aðalandstæðingur sinosma,
sem er vinsælt og verður vin-
sælla, ef Noröur-Vietnamar ætla
nú að kollvarpa stefnu Nixons,
áöur en hann kemst með lið sitt
burt frá Vietnam. En kjósendur
spyrja enn, hvort McGovern hafi
eitthvað annað til að bera og
hvort hann sé ekki öfgamaður og
„vinstri”. Með þvi vinnur enginn
kosningar i Bandarikjunum annó
1972.
McGovern hefur oft lýst þvi
yfir, að hann sé tilbúinn að segja
af sér, verði hann kjörinn forseti,
ef honum takist ekki að binda
enda á striðið i Vietnam á fáum
mánuðum.
Fær fylgi Lindsays.
McGovern hefur lagt fram
áætlanir um umbætur i skatta- og
tryggingarkerfi, sem eru nokkurs
nýtar. Hann stendur yzt til
„vinstri” i kynþáttamálum og
styður meðal annars opinskátt
akstur skólabarna til að blanda
skólana en það hafa Muskie og
Humphrey ekki þorað að gera
nema stundum, og Humphrey
siður. Stefna McGoverns i utan-
rikismálum almennt ber mjög
keim af gömlu „einangrunar-
stefnunni”, sem beinist að þvi, að
Bandarikjamenn búi að sinu og
skipti sér litið af öðrum til góðs
eða ills, en einangrunarstefnan
hefur lifnað við að undanförnu.
McGovern er þvi „meira en
Vietnam”, en deilurnar i
demókrataflokknum frá 1968 eru
ekki úr sögunni. Auk þess hefur
„frjálslyndi” eða ,,vinstri”arm
urinn„.ekki..i enn saméinast um
McGovern, en hann mun þó
væntanlega nú fá það fylgi, sem
John Lindsay hefði ella haft.
Humphrey getur
engu fagnað.
McGovern fékk um 30% at-
kvæða i Wisconsin, sem var
töluvert meira en Humphrey og
Wallace, sem næstir komu.
Humphrey hefur ekki ástæðu til
að fagna, þótt hann fengi meira
en Muskie. Wisconsin er hag-
stæður jarðvegur fyrir Hum-
phrey. Skoðanakannanir
nokkrum dögum fyrir kosn-
ingarnar- sýndu, að Humphrey
var töluvert á undan öðrum,
einnig McGovern. Margir
kjósendur i fylkinu njóta sjón-
varpssendinga frá stöðvum i
Minnesota, og þar er Humphrey
þingmaöur, og hann hefur þvi
haft greiöan aðgang að hjörtum
Wisconsinmanna um langan
aldur.
Fréttaskýrendur sögðu fyrir
kosningar, að það yrði mikið áfall
fyrir Humphrey, ef McGovern
laumaöist fram úr, en til þess
væru þó litlar likur. Humphrey
var spáð sigri i átta af niu kjör-
dæmum fylkisins. Hann tapaði.
George Wallace heldur áfram
að undirbúa framboð sitt fyrir
sinn eigin flokk með þvi að bjóða
sig fram sem demókrata i próf-
kosningum, Margir repúblikanar
munu hafa kosið hann i
Wisconsin, en þar gátu kjósendur
kosið i demókrataflokknum,
hvort sem þeir teldu sig fylgja
honum eöa ekki. Wallace á fylgi i
báðum flokkunum, óvist hvar og
mest, og kjósendur gátu i
Wisconsin lýst andstöðu við
auknum réttindum svertingja
með þvi að kjósa Wallace.
Frambjóðendur demókrata
standa á núlli eftir kosningarnar,
en George McGovern hefur beint
athyglinni að sér.
„McGovern er hæfasti þingmaöurinn i öldungadeildinni,” sagði