Vísir - 21.01.1975, Qupperneq 6

6
Vísir. Þriðjudagur 21. janúar 1975.
vism
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri
Fréttastjóri
RitstjórjiarfuIItrúi
Auglýsingastjóri
Auglýsingar
Afgreiðsla
Ritstjórn
Áskriftargjaid 600
t lausasölu 35 kr.
: Reykjaprent hf.
: Sveinn R. Eyjólfsson
: Jónas Kristjánsson
: Jón Birgir Pétursson
: Haukur Ilelgason
: Skúli G. Jóhannesson
: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
: Hverfisgötu 44. Simi 86611
: Siðumúla 14. Simi 86611. 7 llnur
kr. á mánuði innanlands.
eintakið. Blaðaprent hf.
Ráð við verðbólgu
„Er þeim nokkur alvara, þegar þeir tala um að
ráða niðurlögum verðbólgunnar? Er slikt tal
nokkuð annað en slagorð stjórnmálamanna, sem
allir nota en enginn sinnir?” Þannig spyrja
margir.
íslenzkur efnahagur er á margan hátt ólikur
þvi, sem annars staðar gerist. Hér gilda ekki
nema að hluta þær formúlur, sem annars staðar
eru taldar hæfar. Þvi veldur fyrst og fremst, hve
mjög við erum háðir atvinnuvegum, þar sem
magn og verð sveiflast feikilega upp og niður, að
mestu án þess að við fáum við ráðið. öðru máli
gegnir um þjóðir, sem byggja hag sinn á iðnaðar-
framleiðslu með tiltölulega öruggum og stöðug-
um markaði.
Jón Sigurðsson hagfræðingur nefnir i nýbirtri
grein i timaritinu Fjármálatiðindi nokkur grund-
vallaratriði, sem viðnám gegn verðbólgu hér á
landi ætti að byggjast á. I fyrsta lagi þarf að gæta
aðhaldsemi i útgjöldum og útlánum, bæði hjá
opinberum aðilum, lánastofnunum og einkaaðil-
um. Til að hafa áhrif á einkaneyzluna þarf i senn
að draga úr launahækkunum, auka skatta á sum-
um sviðum og hvetja til sparnaðar með öllum til-
tækum ráðum. Jafnframt þarf að tryggja, að þvi
takmarkaða fjármagni, sem til ráðstöfunar er, sé
beint að forgangsframkvæmdum, en öðrum
framkvæmdum frestað, eftir þvi sem fært er.
Um það má deila, að hve miklu leyti þessu at-
riði, sem Jón Sigurðsson nefnir, er framfylgt. Þó
má fullyrða, að mikið skortir á, að framan-
greindir aðilar beiti þessu vopni gegn verðbólg-
unni i þeim mæli, sem æskilegt væri, til þess að
takast mætti að ná þvi takmarki stjórnvalda að
koma verðbólgunni niður i nálægt 15 af hundraði
á hausti komanda.
1 öðru lagi nefnir Jón Sigurðsson, að efla þurfi
samráð við aðila vinnumarkaðarins við mótun
samræmdrar stefnu i launa- og efnahagsmálum.
Við rikjandi aðstæður sé óhjákvæmilegt að rjúfa
um sinn og slæva framvegis sjálfkrafa vixlhækk-
un verðlags og kaupgjalds. Bæta þurfi hag hinna
lægst launuðu og gera i þvi skyni meðal annars
breytingar á sviði skatta, tryggingabóta og
niðurgreiðslna. Segja má, að rikisstjórnin hafi,
að megni, unnið að framkvæmd þessa atriðis.
Þá þarf að beita virkri og aðhaldssamri stefnu i
peninga- og lánamálum með tiðari breytingum á
vöxtum og öðrum lánskjörum með tilliti til að-
stæðna i efnahagsmálum. Meðal annars verði
beitt verðtryggingu, svo og að beina megi fjár-
magni frá lifeyrissjóðum til fjárfestingarlána-
sjóða.
Tvimælalaust nefnir Jón Sigurðsson hér tæki,
sem i alltof litlum mæli hefur verið beitt hér á
landi i viðnámi við verðbólgunni.
Þá nefnir hagfræðingurinn nauðsyn á virkri og
hreyfanlegri stefnu i gengismálum. 1 þessum efn-
um hefur löngum mikið á skort, en flestir munu
sammála um, að á þvi hefur orðið veruleg breyt-
ing siðustu ár. Þó er hætt við, að stjórnvöld kunni
enn i framtiðinni að draga of lengi nauðsynlegar
gengisbreytingar, sem gerir þær aðeins sárari
öllum almenningi.
Loks nefnir Jón Sigurðsson, að beita þurfi
sveiflujöfnun i tekjum sjávarútvegs i rikari mæli.
Verð jöfnunarsjóð sjávarútvegsins þarf að efla i
framtiðinni til að eyða hinum eilifu happdrættis-
einkennum islenzks efnahags. —HH
Takeo Miki stendur upp til þess að taka útnefningu flokksfélaga sinna,
aka.
Hinn nýi forsætisrúðherra Jap-
ans, Takeo Miki, fær ekki að sitja
auðum höndum fyrstu mánuðina,
sem hann fer með hlutverk þjóð-
arleiðtoga. Framundan biða hans
ýmsar raunir, eins og til að
mynda hugsanlegar þingkosning-
ar.
Núna á föstudaginn kemur fjár-
lagafrumvarpið fyrir árið 1975 til
umræðu I „Diet”, japanska þing-
inu, sem kemur þá i fyrsta sinn
saman til fundar á nýja árinu að
loknu jólahléi.
Stjórn frjálslyndra demókrata,
flokks Miki, er heldur ekki búin
aö súpa seyðið af eftirgrennslun-
um stjórnarandstöðunnar i fjár-
reiður fráfarandi forsætisráð-
herra, Kakuei Tanaka. — Það var
þá, sem Miki komst að, þegar
Tanaka sagði af sér vegna þrýst-
ings, sem kom frá áburði and-
stöðunnar, er hélt þvi fram, að
hann hefði auðgast á skuggaleg-
um viðskiptum I gegnum verk-
takafyrirtæki sitt.
Með vorinu koma svo sveitar-
stjórnarkosningarnar, en þær
þykja jafnan gefa visbendingu
um, hvernig þingkosningar muni
fara, en þær eiga svo aftur að fara
fram i nóvember. — I siðustu
þingkosningum tapaði flokkur
frjálslyndra demókrata, þótt þeir
misstu ekki meirihluta sinn. —
Miki hefur lagt fram tillögur um
breytingar á flokknum, sem eiga
að efla vinsældir hans meðal
kjósenda.
Nú þegar fyrir fjárlagaumræð-
urnar hefur stjórnarandstajban
hrundið af stað umræðum um, að
hinn nýi forsætisráðherra sé ekki
fær um að standa við loforð sin
um að vinna bug á verðbólgunni
eða stuðla að jafnari kjörum.
Þeir hafa gagnrýnt fjárlaga-
frumvarpið, sem felur I sér 35,8%
hækkun almannatrygginga, án
þess að draga nokkuð úr eyðslu
þess opinbera, sem staðið hefur i
stað siðustu tvö árin.
Þegar Tanaka sagði af sér
vegna ádeilunnar, sem sprottin
v,ar af þvi, hversu einkafjármál
hans blönduðust þvi opinbera,
dugði það alls ekki til þess að
draga úr illum grunsemdum.
Tanaka lofaði að visu, að hann
mundi gera fullkomna grein fyrir
fjárreiðum sinum, þegar lokið
væri endurskoðun á bókhaldi
fyrirtækis hans. Stjórnarandstað
an hefur gert sér mikinn mat úr
þessu máli. Endurskoðuninni er
ekki lokið enn og bólar ekki á
greinargerð Tanaka. — Jafn-
framt hefur skattrannsóknadeild-
inhafizt handa við að kanna fjár-
reiður forsætisráðherrans fyrr-
verandi.
Miki var valinn eftirmaður
Tanaka, sem eins konar mála-
miðlun, þriðji maðurinn, sem val-
inn var, þegar ekki náðist sam-
komulag um tvo þá liklegustu,
sem styrinn stóð um. Þótti hætta
á bvi, að flokkurinn klofnaði um
þá Masavoshi Ohira og Takeo
Fukuda.
Átök
fram-
undan
hjó
Takeo
Miki
iiiiiiiiini
Tanaka neyddist til að segja af
sér, en skugginn af honum hvilir
samt enn á flokknum, og kemur
fyrir litið þótt hann hafi lofað að
gera fulla grein fyrir fjármálum
sinum.
sem völdu hann eftirmann Tan-
Ohira er fjármálaráðherra i
stjórn Miki, en Fukuda er aðstoð-
arforsætisráðherra og veitir enn-
fremur forstöðu hagrannsóknar-
stofnun rikisins.
Fukuda viðurkenndi sjálfur i
slðustu viku, að hann ásamt
nokkrum stuðningsmönnum sin-
um meðal frjálslyndra demó-
krata hefðu verið búnir að koma
sér saman um að sprengja flokk-
inn og stofna nýjan Ihaldsflokk, ef
Tanaka-málið hefði ekki verið
leyst.
Miki, sem hefur orð á sér fyrir
að vera einhver „heiðarlegasti
st jórnmálamaðurinn”, hefur
sjálfur slegið mjög á þá sömu
strengi, slðan hann tók við for-
manns- og forsætisráðherraemb-
ætti. Gerði hann opinbert, hverjar
eignir hans væru, og auk þess
hefur hann lagt drög að endur-
skipulagningu flokksstjórnar-
kosninga, þingkosninga og fjár-
söfnunum i kosningasjóði ein-
staklinga og flokka.
Tillögur hans hafa þó hlotið
misjafnar undirtektir innan
flokks hans, og á ársþingi frjáls-
lyndra demókrata, sem haldið
verður á morgun, verður þvi
minna farið út i þá sálma. Stend-
ur það einungis einn dag, og
verður þá staðfest kjör hans i for-
mannsembættið og gerð starfs-
áætlun fyrir kosningarnar.
Sjö rikisstjórar verða kosnir
núna i þessum mánuði og næsta,
áður en sveitarstjórnarkosningar
fara fram, en þær eru fyrirhugað-
ar dagana 13. aprll til 27. april.
Verður þá kosið til 2800 embætta.
Frjálslyndir demókratar hafa
tapað fylgi úti á landsbyggðinni
undanfarin ár. Þeir gera sér von-
ir um að binda enda á það fylgis-
hrun með vinsældum Miki. Skoð-
anakannanir á siðustu valdadög-
um Tanaka höfðu verið flokknum
mjög óhagstæðar.
Efnahagsmálin munu setja
mestan svip á kosningabarátt-
una, eins og oftast, enda ber kosn-
ingarnarað á sama tima og kjara-
baráttan stendur yfirleitt sem
hæst, en það er venjulega að vor-
inu til. Leiðtogar verkalýðshreyf-
ingarinnar hafa látið á sér skilja,
að gerðar verði kröfur um veru-
legar launahækkanir að þessu
sinni, og leiða þeir hjá sér viðvar-
anir stjórnarsinna um að slikt
mundi verða mjög verðbólgu-
verkandi.
Stjórnarandstaðan gerir sér hins
vegar vonir um að auka enn á-
vinninga sina úti á landsbyggð-
inni, og það kannski nóg til þess
að saxa niður sjö þingsæta meiri-
hluta frjálslyndra demókrata i
efri deild „Diet”. En nokkurrar
sundrungar gætir þó meðal
stjórnarandstöðuflokkanna og
gæti það dugað frjálslyndum
demókrötum til að halda sinu.