Vísir - 29.04.1975, Síða 6

6
Vísir. Þriðjudagur 29. aprll 1975.
VÍSIR
(Jtgcfandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson ~ "
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14; Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Þrýstihóparnir ráða
Sá misskilningur er útbreiddur hér á landi, að
efnahagsmálum þjóðarinnar sé stjórnað af hag-
fræðingum i Seðlabanka, Þjóðhagsstofnun,
Framkvæmdastofnun og öðrum slikum stofnun-
um.
Hagfræðingar hins opinbera segja stjórnmála-
mönnunum ekki fyrir verkum. Þeir eru aðeins
reiknivélar stjórnmálamannanna, — likjast eins
konar tölvum, sem stjórnmálamennirnir mata.
Munurinn er þó sá, að séu tölvur mataðar á
rugli, kemur rugl til baka úr þeim, en hagfræð-
ingarnir reyna þó að fá glóru i það rugl, sem þeir
eru stundum mataðir á.
Hlutverk hagfræðinga hins opinbera hefur ára-
tugum saman verið fólgið i að taka við upplýsing-
um um þörf stjórnmálamanna fyrir ákveðnar
millifærslur milli þrýstihópa i þjóðarbúinu.
Hagfræðingarnir hafa siðan reiknað og reiknað
til að finna meira eða minna nothæfar lausnir,
sem falla að þráskák þrýstihópanna, eins og
stjórnmálamennirnir meta hana hverju sinni.
Allt of oft eru þessar lausnir hagfræðinganna
eingöngu bráðabirgðalausnir, sem gera stjórn-
málamönnunum kleift að sofa rólegir til næsta
dags i vissu þess að vera ekki étnir af þrýstihóp-
um i þetta sinnið.
Hið tviþætta undirgefnissamband, annars veg-
ar hagfræðinga og stjórnmálamanna og hins veg-
ar stjórnmálamanna og þrýstihópa, hefur stuðlað
að flókinni hagstjórn og strangri miðstýringu is-
lenzkra efnahagsmála.
Fæstir stjórnmálamenn koma úr slikum jarð-
vegi, að þeir hafi skilning á rekstri fyrirtækja,
hvað þá heils þjóðarbús. Samt hafa þeir tekið að
sér stjórn efnahagsmála frá degi til dags.
Það er gömul saga, að þjóðarbú okkar rekur
frá einu efnahagsfrumvarpinu til annars. Alþing-
ismenn okkar eru stundum mánuðum saman
uppteknir við timabundnar reddingar efnahags-
frumvarpa og geta þá vart sinnt almennri laga-
setningu.
í nálægum löndum er siðvenjan viðast hvar sú,
að stjórnmálamenn verja tima sinum i hina póli-
tisku heildarmynd, en standa ekki óbeint i
daglegum rekstri einstakra þátta þjóðarbúsins,
eins og hér hefur orðið venja,
Þráskák þrýstihópanna um beztu kjörin i fyrir-
greiðslum hins opinbera stjórnar islenzkum
stjórnmálamönnum og islenzku efnahagslifi að
verulegu leyti. Hún er meginforsenda óhóflegrar
verðbólgu, of litils hagvaxtar og of hægra lifs-
kjarabóta.
Sjálfráðum hagfræðingum dytti aldrei i hug
að mæla með þeim bráðabirgðalausnum mið-
síýringar, sem einkennt hafa efnahagslifið hér á
landi áratugum saman.
Engum sjálfráðum hagfræðingi dytti i hug að
byggja upp innflutningsbann á ákveðnum vöru-
tegundum, frystingu á fjármagni þjóðarinnar til
að hálfgefa það forréttindaatvinnuvegum, kerfi
styrkja, niðurgreiðslna og uppbóta, svo og flókið
millifærslukerfi innan einstakra atvinnugreina.
En þetta hrikalega peningabrennslukerfi er
einmitt það kerfi, sem þráskák þrýstihópanna
hefur þröngvað upp á stjórnmálamennina og þeir
siðan upp á hagfræðingana og þjóðina alla. —JK
Kissinger
fostur í
sínum
Þrátt fyrir vaxandi
gagnrýni demókrata í
stjórnarandstöðunni ætl-
ar Henry Kissinger sig
hvergi að hreyfa úr ráð-
herrastóii, enda hefur
hann í andstreyminu að
undanförnu notið drengi-
legs stuðnings Ford for-
seta, sem hvarvetna hef-
ur borið af honum, þegar
veitzt hefur verið að
utanríkisráðherranum.
Demókratar, sem eru óðum
að komast i kosningaham, eftir
þvi sem nær dregur forseta-
kosningunum i Bandarikjunum,
hafa hert róðurinn gegn stjórn
repúblikana. Þeir hafa veitzt að
Kissinger, eftir að þeir treystu
sér til þess, þegar stefna hans i
málefnum Austurlanda nær
beiö skipbrot.
Gagnrýnin hefur þó einkum
beinzt aö þvi, hversu einráð-
ur hann sé um utanrikisstefnu
stjórnarinnar, hversu mikil völd
utanrikisráðherrann hafi þann-
ig á höndum og hvernig áhrif
hans séu tvöfölduð, þar sem
hann sé jafnframt helzti ráðu-
nautur forsetans i öryggismál-
um, eins og hann var lika i tið
Nixons.
Kissinger hefur verið sakaður
um að fara með spádóma sem
hann hafi hagað til eigin upp-
hafningar, þegar hanri tali sig
sjá fyrir álitshnekki Bandarikj-
anna út á við, ef þingið synjaði
um aukna hernaðaraðstoð til S-
Vietnam.
Þessi áhrifamikli embættis-
maður, sem eitt sinn bjó við
slikar vinsældir, að þeim var
þakkað þaö, að stjórn Nixons
hélzt á floti siðustu mánuðina,
en var ekki fallin löngu fyrr, —
hann mátti nú þola það, að
hvislað var i skúmaskotum, að
honum bæri að segja af sér.
En Kissinger tók sjálfur allan
vafa af i slikum vangaveltum
núna nýlega, þegar hann sagði á
blaðamannafundi: ,,Ég hef alls
ekki i hyggju að segja af mér.
Ég mun starfa svo lengi sem
forsetinn telur að ég geti verið
til gagns.”
Og engum manni getur bland-
azt hugur um, hvort Ford forseti
telur vera lið i utanrikisráð-
herra sinum. Hann hefur jafnan
varið hann gegn allri gagnrýni
og i siðustu viku, þegar frétta-
menn gengu á hann og inntu
hann álits á þessum ráðgjafa
sinum, sagði Ford: „Það vill nú
sessi
þannig til, að ég tel, að Henry
Kissinger sé framúrskarandi
ráðherra. — Hann hefur lagt
gifurlega mikið af mörkum til
heimsfriðarins.”
Og eins og til að sanna þetta
álit sitt frekar upplýsti Ford, að
hann hefði fengið Kissinger til
að samþykkja að vera utanrik-
isráðherra þar til kjörtimabil
forsetans er runnið út, en það
verður i janúar 1977.
En þótt Kissinger verði þann-
ig augljóslega ekki ýtt úr
áhrifastöðu sinni, þá er ekki þar
með sagt, að þessi gagnrýni
komi ekki til með að hrina neitt
á hann. — Flestir telja, að hún
hafi þegar dregið úr áliti hans
og um leið hljóti áhrif hans að
minnka.
Án vafa hefur Kissinger gert
sér grein fyrir þessu sjálfur og
hefur enda sagt, að hann liti svo
á, að um þessar mundir sé hann
skotspónn demókrata i stjórn-
armótþróa þeirra.
Þeir hafa vissulega gefið hon-
um ástæðu til þess að lita svo á.
Henry Jackson, sá demókrati
sem liklegastur þykir til þess að
verða útnefndur frambjóðandi
flokks sins i næstu forseta-
kosningum, hefur tvivegis á
stuttum tima sakað Kissinger
um að hafa gert leynisamninga
— annars vegar við Sovétrikin
og hins vegar við Saigonstjórn-
ina — án þess að hafa þingið
með i ráðum.
Lloyd Bentsen þingmaður,
annar demókrati, sem þykir
eiga möguleika á útnefningu
flokks sins, hefur krafizt þess,
að Kissinger „tæki ofan annan
hvorn hattinn” — nefnilega
segði af sér öðru hvoru starfinu,
utanrikisráðherraembættinu
eða sem öryggisráðgjafi.
Bentsen hefur einnig legið
Kissinger á hálsi fyrir að deila
ekki völdum sinum og áhrifum
með öðrum, og Morris Udall,
enn einn þingmaður demókrata,
hefur deilt á Kissinger fyrir
svartsýnisspádóma hans um
álit og áhrif Bandarikjanna út á
við.
Þrátt fyrir þessar og aðrar
slikar árásir hefur staða Kiss-
ingers þó ekkert breytzt hvað
viðkemur þvi að hann er eftir
sem áður eini ráðgjafi forsetans
i utanrikismálum, nema ef væri
þá hægri hönd Kissingers sjálfs,
sem er fulltrúi hans, þegar
Kissinger er fjarri. — Menn
vita, að Ford leitar ekki ráða
hjá öðrum sérfræðingum, eins
og t.d. James Schlesinger varn-
armálaráðherra, nema þegar
Ford forseti hefur varið
Kissinger drengiiega gegn
hverskonar gagnrýni.
Illlllllllll
ffiHFSM
Umsjón: G.P.
James Schiesinger varnar-
málaráðherra þætti llkiegastur
til að veita Kissinger sam-
keppni, ef hann væri ekki frábit-
inn rottukapphiaupinu.
um er að ræða meiriháttar mál,
eins og afvopnunarmálin.
Enda nýtur Kissinger m.a.
þeirrar aðstöðu að skrifstofa
hans er i Hvita húsinu og þvi
hægara um vik fyrir forsetann
svona á heimili sinu að ráðfæra
sig við þennan ráðgjafa sinn
daglega heldur en hina sem
hafa skrifstofur sinar annars
staðar.
Þar til viðbótar kemur svo
það, að enginn etur neinu kappi
við Kissinger um aðstöðuna til
að hafa áhrif á forsetann. Eini
maðurinn.sem hugsanlega væri
nógu voldugur til þess að geta
slikt, væri þá Schlesinger
varnamálaráðherra, sem hefur
sýnt sig algerlega frábitinn
sliku rottukapphlaupi. Það er
ekki einu sinni metingur þeirra i
milli um áhrifin innan CIA, eða
öryggismálaráðsins.
Ford leitar ekki ráða hjá öðrum en Kissinger, þegar utanrikismálin eru annars vegar
ræða mikils háttar ákvaröanir.