Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1926, Side 4

4
LÉSBÖK MORGÚNBLAÐSINS.
14. ínars y26.
að lieita má, lir undirbúnmgs-
bekkjum mentaskólanna á Norð-
urlöndum, hvort heldur þeir nefn-
ast gagnfræðaskólar eða miðskól-
ar. Og ætla jeg að þær hafi enn
í dag mikið til síns máls.
Hrapað var að breytingunni á
skóla vorum 1904.
Ef vjer hverfum nú að menta-
skóla vorum, þá er það engum
vafa undir orpið, að mjög var
hrapað að breytingu þeirri, er
ger var á fyrirkomulagi hins
lærða skóla með bráðabirgðar-
reglugerðinni 9. sept- 1904. Þar
sem um svo gagngerða breytingu
var að ræða, þá var ekki nóg að
'kynna sjer lög og reglugerðir ná-
grannalandanna, er íslenska regln
gerðin var sniðin eftir, heldur
einnig — og á því reið, að minni
ætlun mest — hversu þeim var
framfylgt í löndum þessum. Ann-
ars var viðbviið, að breytingin yrði
kák eitt, að minsta kosti fyrst
í stað, líkust því, er nýrri bót
er slett á gamalt fat. Sumir kenn-
arar fundu þá þegar til örðug-
leika þessara og höfðu orð á því
við yfirstjórn skólans, en því var
enginn gaumur gefinn.
Alt öðru vísi hafa frændþjóðir
vorar á Norðurlöndum hagað sjer
í þessu máli. Fyrst var liin fyrir-
hugaða breyting á fyrirkomulagi
liinna æðri skóla rædd allmikið
af s'kólafróðum mönniun í ræðum
og ritum og leitað álits allra
skólastjóra í landinu um liana.
Jafnframt voru kennarar styrktir
til þess af almannafje að kynna
sjer skólafyrirkomulag þeirra
landa, er þóttu hafa komið bestri
skipun á fræðslumál sín. pví næst
kvöddu stjórnirnar 'nefndir
kenslufróðra og áhugasamra upp-
eldisfræðinga og kennara sjer til
aðstoðar og sömdu svo loks með
tilbeina þessara nefnda frumv. til
laga um skipulag hinna æðri skóla,
og voru þau síðan lögð fyrir
þingin. Hjer var því, eins og
menn sjá, ekki hrapað að neinu,
og málið eins vandlega undirbúið
og kostur var á. I Danmörku var
auk þess í sept. 1899 skipuð átta
manna nefnd skólamanna og
háskólakennara til þess að íhuga,
hvernig fræðslu væntanlegra
kepnara-efna við hina æðri skóla
skyldi fyrirkomið, svo að 'hún
yrði sem hagnýtust. Eftir tillög-
um þeirrar nefndar var í menta-
skólalögum Dana frá 24. apríl
1903 veiting kennara embætta við
dönsku mentastkólana bundin þyi
skilyrði, að kennaraefnin hefðu
leyst af hendi próf í uppeldis-
fræði og raunhæfri kensluleikni.
Danir komu síðan upp fræðslu í
þessari grein við ýmsa menta-
skóla sína og við árslok 1914
höfðu 213 kennara-efni hagnýtt
sjer hana og leyst af hendi próf
í henni. Hafa Danir sniðið fræðslu
þessa eftir .fyrirmynd Þjóðverja
og Svía, og hafa Norðmenn fyrir
nokkrum árum einnig tekið hana
upp. Við fræðslu þessa er lögð
mest áhersla á hina svonefndu
bek'kjarfræðslu („Klasseunder-
visning“), er gerir sjer far um
að vekja áhuga als bekkjarins
á því sem ltent er í stundinni, en
sneiðir hinsvegar allmikið hjá
gömlu yfirheyrslu-aðferðinni. —
Telja flestir málsmetandi formæl-
endur mentaskólafyrirkomulags-
ins, er nú tíðkast, kenslúaðferð
þessa hyrningarstein hins nýja
skipulags, og þykir hún einkum
gefast vel í neðri bekkjum skól-
anna.
Hjer hefir kennurum vart verið
gefinn kostur á að kynnast
kenslumálum nágrannaþjóðanna.
Um engar slíkar ráðstafanir er
að ræða lijá oss. Til skamms tíma
hefir þingið hvorki veitt neitt fje,
til þess að kennarar mentaskól-
ans gætu kynst hinu nýja skóla-
fyrirkomulagi í nágrannalöndum
vorum nje landsstjómin farið
fram á, að það yrði veitt. Þeir
kennarar mentaskólans, sem tek-
ist hafa ferð á hendur til útlanda
til þess að ta*ka sjer fram í kenslu
greinum sínum eða kynnast af
eigin sjón og reynd nýjungum
á sviði fræðslumálanna, hafa því
alt fram til síðast liðins árs orðió
sjálfir að standa straum af öllum
kostnaði' við slík ferðalög, og
jafnvel orðið að greiða staðgöngu
manni sínum tímaborgun, ef ferð-
in hefir verið farin á skólaárinu.
par sem kennarar skólans hafa
átt svo erfiða aðstöðu í þessu
efni, væri engin furða, þó að skólinn
stæði að vmsu leyti að bak] öðr-
um mentaskólum á Norðurlönd-
um. Ef ekki eru mikil brögð að
því, þá er það eingöngu að þakka
skyldurækni og metnaði kennara
þeirra, sem við hann starfa.
Kennarar gangast hjer fyrir
breytingum.
Þegar ýmsir agnúar á hinu nýja
skólafyrirkomulagi fóru smám-
saman að koma í ljós, tóku kenn-
ararnir að bera ráð sín saman
til að ráða bót á þeim. Kom þeim
saman um, að herða skyldi á
kröfunum til burtfararprófs, með-
al aiinars með því, að gera skrit'-
lega þýðingu úr latínu að skyldu-
námsgrein við prófið. Sumir vildu
breyta einkunnagjöfinni og lengja
námið í lærdómsdeildinni um eitt
ár, og taka upp náttúrafræði- og
stærðfræðideild við skólann. En
stjórnin gaf þessum tillögum lxt-
inn gaum, og alt sat við liið sama.
Þó tókst 1918 að fá hert nokkuð
skilyrðin fyrir uppflutning nem-
anda þeirra í lærdómsdeild, er
staðist hafa gagnfræðapróf.
Lærdómsdeild tvískift, einkunum
breytt. Mentaskólanefndin.
Árið 1919 samþvkti hið háa al-
þingi þingsályktún um skólamál
landsins. — í II. lið henn-
ar, grein 1, var svo fyrir mælt,
að tvískifta skyldi þegar um
haustið 3 efstu bekkjum hins al-
menna mentadkóla, og væri önn-
ur deildin málfræðideild og sögu,
en hin náttúrufræðideild og
stærðfræðideild. — Þá var
í sama lið grein 2 lagt til að raun-
sakað væri, hvort eigi væri heppi-
legast, að færa skólann í hið sama
lag og verið hafði áður en núver-
andi skipulag komst á hann og
taka upp sömu einkunnargjöf og
vebið hafði áður, meðan hann nefnd
ist lærður skóli. Skiftingin í mál-
fræðideild og stærðfræðideild og
breytingin á einkunnargjöfinni
hef'ir reyust vel. Loks skipaði
landsstjórnin samkv. þingsáltill.
þessari 12. mars 1920, 2 manna
nefnd til þess að rannsaka og
endurskoða mestalla skólalöggjöf
landsins. Tók nefndin þegar til
starfa og skilaði áliti sínu um
mentaskólann þegar um haustið
eftir rúmra 6 mánaða yfirlegu-
Skal hjer ekki kveðinn upp neinn