Lesbók Morgunblaðsins - 25.04.1926, Blaðsíða 1

LESBÓK
MORGUNBLAÐSINS.
Fyrir 17 árum síðan, í febrúar
1Í)0Í), kom jeg til New York, frá
Ohicago. Jeg var á förura úr
Bandaiúkjunum, hafði verið þar á
feið undanfarið. Kvöld eitt buðu
kunningjar mánir mjer í klúbb
einn, til miðdegisverðar. Var jeg
þar spurður mikið um það, hvers
jeg liefði orðið áskynja, á ferða-
lagi mínu, um liagi Bandaríkja-
manna. Jeg svaraði þeim spurn-
ingum í stuttu máli á þessa leið:
A hinu fjögra mánaða ferðalagi
jnínu lijer vestra, liefir margt bor-
ið fyrir a>igu mjer. En af því
öllu saman, hefi jeg dregið tvær
aðalályktanir. Jeg sje, að þið er-
uð auðugri hjer vestra en við,
en jeg sje ekki betnr, en auðmenu
ykkar og efnamenn berist lítið á.
Jeg hefi sjeð auðæfi ykkar, sjeð,
að jeg hafði eigi rjetta hugmynd
um þau áður. Þið eruð mikið auð-
ugri en menn hafa hugmynd um
hinumegin hafsins. Og þið eruð e.
t. v. auðugri, en þið sjálfir gerið
ykkur grein fyrir. petta er önnur
ályktun mín.
Þá er hin. Jeg get ímvndað
mjer, að hún komi ykkur spánskt
fyrir sjónir. Þó þið sjeuð efnaðri
hjer vestra, en við eigum að venj-
ast í Evrópu, þá gera auðmenn-
Sunnudaginn 25. apríl 1026.
imir sjer eigi þau makindi með
efnum sínum, eins og tíðkast aust-
an liafs. Eftir því, sem jeg hefi
best getað sjeð, þá lifir almenvi-
ingur hjer vestra betur en í Ev-
rópu. En auðmenn og efnafólk
Evrópu lifir ríkmannlegar heldur
en í Ameríku. Sögusagnirnar um
óhófslifnað auðkýfinganna anie-
rísku, eni tilbúnar frá rótum, af
mönnum sem aldrei hafa stigið
fæti sínum á ameríska jörð. Ame-
rísku auðmennirnir gefa hallir
miklar handa skólum og menning-
arstofnunum. En að öðru leyti
lifa þeir spart, þó þeir eigi hundr-
að sinnum meiri eignir en þeir
sem auðugastir eru í Evrópu. —
Mismunur á lifnaðarháttum er þó
ennþá meiri hjá millistjettar fólki,
efnafólkinu. Þó það hafi minni
tekjur í Evrópu, lifir það mun
þægilegra lífi en í Ameríku.
Jeg gæti tilfært fjölmörg dæmi
máli mínu til sönnunar. En jeg
læt mjer nægja, að taka dæmi frá
einni hlið daglega lífsins — frá
þjónustufólkinu.
' Vestan hafs þurfa menn að vera
mjög vel efnaðir, til þess að geta
haft vinnustúlku á heimili sinu.
Fæstir geta leyft sjer að hafa
stúlkur í ársvist. 1 ítalíu t. d.
ciuropu.
geta embættismenn eða aðrir, sem
liafa 3—4000 lírur í lnun, haft
vinnukonu. Kaup þeirra er 15
lírur á mánuði. Maður sem hefir
10 þíisund lírur í árslaun, getur
haft tvær ársstúlkur, og hafi hann
20 þús. lírur í laun, getur hann haft
bæði stúl'kur og þjóna. Herberg-
isþjónar kosta 50—60 lírur á
mánuði.
í Frakklandi, Englandi og
'Þýskalandi, er kaupið nokkru
hærra en í Italíu, og eigi eins
auðvelt að fá vinnufólk þar. En
hvergi hafa menn í Evrópu hug-
mynd um annað eins kaup og
goldið er hjer vestra, því hjer
heimta miðlungs stofustiilkur 40
dollara í kaup á mánuði. í sam-
anburði við það, sem hjer er
vestra, er það mikil gæfa fyrir þá,
sem nokkur efni hafa í Evrópu,
hve auðvelt það er, að fá þjón-
ustufólk.
Þegar jeg kem til Evrópu aftur
þá mun jeg hafa það hugfast, hve
munurinn er mikill í þessu efni
hjer og þar.
Um þessi ummæli mín var rætt
alt þetta kvöld, þarna fyrir 17
árum. Og menn komust að þeirri
niðurstöðu, að það sem gerði mis-
muninn, væri það eitt, hversu
Bandaríkjamenn væru mikið auð-
ugri en Evrópumenn. Mig furð-
ar á því, hve mikið stærilæti lýsti
sjer í ummæluin Vestanmanna um
málið.
Hvernig stæði á því, að Banda-
ríkjamenn væru svo auðugir? Það
kæmi til af því, að auðmenn og
efnainenn eyddu ekki fje sínu í
óhóf, heldur keptust við að láta
Rmeríku5niðið á
Lauslega þýtt.
MS'i 1 ...... , ■ , - ;íy'7. : ^.._L
Grein sú sem hjer fer á eftir, er tekin vpp itr franskn tíma-
ritinu l. lllustrativn frá 10. þ. m og er þar forystu grein. Hún er
eftir Guglielmo Ferrero.
Er hjer i fáum dráttum sýnt hve kjör Amerikumanna og Evrópu-
tnanna eru ólík, en hvernig ófridurinn hefir orðid til þess að Ameriku-
snið hefir komid á lif Evrópumanna, enda þótt hinar gjörólikv kring-
umstœður og menning yem Evrópumönnum ókleift ad apa Ameriku-
menn i blindni.