Lesbók Morgunblaðsins - 08.01.1928, Side 1

Qýrin í Þuerá.
Frásagnir sjónarvotta og lýsingar á dýrunum.
Á síðustu missirum liafa flogið
fyrir sagnir um það, að vart liafi
orðið við skepnur þær í Þverá í
Rangárvallasýslu, sem gömul þjóð-
trú og kynjasagnir herma frá, að
þar liafi gert og geri vart við sig.
1 liaust frjettist það hingað til
bæjarins að austan, að Þverár
„skrímslið", þannig var það kall-
að, hafi hafst við í Hólsá um
tíma í sumar. Ós Þverár, er fellur
til sjávar austan við Þykkvabæ-
iun er nefndur Hólsá. Er hún æði
vatnsmikil síðan hlaðið var fyrir
Djúpós, en áður en sú fyrirlileðsla
var gerð, fjell allmikið af vatni
Þverár vestur um og sunnan við
Safamýri, norðan við Þykkva-
bæinn.
Sagt var að austan í sumar, að
veiði hafi verið góð í Hólsá fram-
an af sumri. En er veiði hafði
verið þar stunduð tnn tíma, fór
„ski-ímslið“ að gera vart við sig
og hvarf þá veiðin.
(Morgunbl. ætlaði að reyna að
fá nánari fregnir að austau, af
fyrirburðum þessum í sumar; og
ætti það að vera hægt. En áður
en til þess kom, ber svo við, að
Guðmundur G. Bárðarson náttúru-
fræðingur fekk frásagnir manna
í hendur, er orðið hafa varir við
„dýr“ þessi á síðustu árum. Hefir
Gísli Sveinsson sýslumaður aflað
sjer frásagna þessara, og sent þær
Guðmundi. En Morgunblaðið fekk
síðan leyfi G. Sv. til að birta þær.
Br víst að mörgum mun leika
hugur á að mál þetta verði rami-
sakað, svo vissa fáist um það, eft-
ir margra alda hjátrú og hiudur-
vitni, hvað í raun og veru er
þarna á ferðimii.
Hjer birtist þá fyrst umsögn
Guðmundar G. Bárðarsonar um
skýrslur sjónarvotta, þá skýrsl-
urnar.
Um dýrin í Þverá.
Um langt skeið liafa gengið
sögur um það, að í Þverá í Rang-
árvallasýslu sæust við og við ein*
kennileg dýr, er menn eigi þektu.
Áður fyrri meðan skrímslatrúin
var ríkjandi hjer á landi, þóttust
n.enn þess fullvissir að þetta væru
vatnaskrímsli. En nú kváðu menn
þar eystra helst gera sjer í hug-
arlund að þetta muni vera ein-
hver sjávardýr, er leiti upp í árn-
ar meðan þær eru í vexti. En
aðrir halda að þetta muni vera
reköld, er áin beri með sjer,
t. d. móflár eða þjettur jarðvegur,
er straumurinn hafi brotið upp úr
farveginum eða bökkunum ofar
með ánni. Gísli Sveinsson sýslu-
maður í Vík hefir sent mjer
nokkrar frásagnir um þessa fyrir-
burði, sem ritaðar eru af mönnum,
er sjálfir hafa veitt þessu eftir-
tekt. Jeg hefi enga ástæðu til að
efa að menn þessir hermi rjett
frá viðburðunum eins og þeir
hafa komið þeim fyrir sjónir. En
því miður vantar mikið á að
skýrslur þessar sjeu svo nákyæm-
ar og glöggar að vogandi sje að
koma fram með skýringu á því,
hvað það muni hafa verið er þeir
hafa sjeð í ánni. En nýar getgátur
um þetta efni eru þýðingarlausar.
Það eina sem dugar til að fá fulla
skýringu á þessum fyrirburðum,
er að ná tangarhaldi á skepnun-
um er rnenn sjá í ánni. Náttúru-
fræðingum er svipað farið og
krökkunum, þeir vilja sjálfir sjá
og þreifa á því, sem þeim er ætl-
að að dæma um af líku tæi og
þetta, áður en þeir kveða upp
siun dóm.
Það sem helst er að athuga við
skýrslu Einars Einarssonar i
Vestri-Garðsauka, er að hann hef-
ir verið svo langt fjarri því, sem
hann lýsir, þegar hann sá það,
að lýsingin af þeim ástæðum verð*
ur ærið óglögg. En það, sem bar
fyrir Sæmund hreppstjóra Ein-
arsson, hefir borið að með svo
skjótri svipan, að hann hefir ekki
liaft nægan tíma til að átta sig
á því eða athuga það, enda viður-
kennir liann það sjálfur.
Gísli Tómasson hefir verið betur
settur til að athuga það, sem hann
sá í ánni hjá Auraseli 16. maí sl.
En hann virðist hafa látið tæki-
færið til að athuga þetta ganga
úr greipum sjer, því eigi er þess
getið, að hann hafi neitt gert til
að komast sem næst skepnu þess-
ari til að athuga hana. Upplýs-
ingar hans eru því litlu eða engu
fyllri en annara. Hann sjer blakt*