Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.1929, Blaðsíða 4

140
LÉSBÓK MQRGUNBLÁÐStNS
xi&ak
liina miklu uppgötvun, er vísindin
hafa gert með því að uppgötva
atómorkuna. Atómorkan er svo
mikil og undraverð, að engin tök
eru á því, að skýra hana fyrir öðr-
um en sjermentuðuin mönnum í
eðlisfræði og efnafræði.
Við útgeislun eins gramms af
radítim breytast á sekúndunni 30
miljarð atómur í blý. Og að minsta
kosti 3600 ár munu líða, áður en
grammið er alt útgeislað. Ef hægt
væri að nota þessa orku, þá
myndi hún nægja til að hita
miljón lítra af vatni frá 0 og upp
i 100°.
Menn þurfa ekki að vera nein-
ir draumsjónamenn, til þess að
trúa því að sá tími muni koma,
þegar hin útgeislandi eða breyt-
andi atóma muni leggja til svo
mikla orku, að öll önnur orka
verði óþörf. Þá fáuin vjer jafn-
vel ókeypis orku fyrir hvern og
einn.
Þar sjáum við morgunroða
nýrra tíma.
——<m>——
Um hátíðahöldin 1874 09 1930.
Eftir Svein Jónsson.
Framh. --------
Rætt um minnismerki Ingólfs
Arnarsonar.
Hjer birtast kaflar úr grein i
Þjóðólfi, er samin var að tilhlut-
un „Kvöldfjelagsins“.
Hjer er um þjóðmálefni að
ræða, sem hefir þegar beðið lielst
til Iengi, en þó fyrir lön'gu liefði
verið öll ástæða til að hreyfa við
því, þá er nú ef til vill tíminn
þó allra rjettastur, til að gera
eitthvað við það. Hver sá sem
virðir og þekkir rjettilega land-
nám og bygging Islands, mun
varla þurfa að spyrja að því,
hvert þetta þjóðmálefni er, en það
er 1000 ára „Jubileum“ eða þjóð-
hátíð í minning Islands byggingar
og Ingólfs Arnarsonar, er var hinn
fyrsti frumkvöðull þess, að þetta
land bygðist, og sem fyrstur tók
sjer fastan bústað hjer á landi og
síðan allir aðrir landnámsmenn
„að hans dæmi“. Þessa þjóðhátíð
á að halda að 10 árum liðnum eð-
ur 1874, því þá eru 1000 ár liðin
frá því Ingólfur fór alfarinn til
íslands, og tók sjer þar bólfestu
874 árum eftir Krists burð.....
Vjer viljum þá fyrst snúa oss
að hinu íþróttalega því alt þess-
konar er svo ókunnugt hjer á
landi. Ritin eru að vísu góð, en þó
eru þau ekki einhlít til minningar
um svo hátíðlegan og mikilvægan
viðburð, sem hið fyrsta landnám
er fyrir landsmenn, og um vorn
fyrsta og frægasta landnámsmann.
Vjer verðum að sýna einhvern
lit á því að reisa honum miimis-
varða, eins og svo alment hefir
tíðkast og enn tíðkast með eldri
og yngri siðuðum þjóðum, og er
þá fyrst að íhuga, hvernig og
hvar hann á að vera. Vjer viljum
þá fyrst suúa oss að því, livar
hann á að vera, Og virðist oss þá
svarið liggja beint við, þar sem
forlögin vísuðu Ingólfi á bústað,
eður með öðrum orðum, þar sein
öndvegissúlur hans rak á land að
Arnarhóli. Það munu flestir verða
því samróma, að það sje hinn eini
rjett. tilkjörni staður; því hvar er
tilhlýðilegra að minnisvarði hans
standi en á þeirri liæð við hans
lögheimili, þar sem flestir iitlend-
ir menn koma að votta virðingu
sína fyrir minningu hans ásamt
oss?
Menn eiga því hið allra bráð-
asta að fá handa landinu efstu
nybbuna af Arnarhól til þessa
fyrirtækis og einnig gangstíg nið-
ur að sjó, sem þarf að umgirða.
Þetta þarf að gera sem fyrst, því
annars geta menn búist við, að sá
staður verði tekinn til einhvers
annars.
Þar næst eiga menn að gangast
fyrir samskotum um alt land fyrir
nef hvert, eins og íslendingar
gerðu forðum, þegar þeir ljetu
velja sjer vorn fræga þingstað.
Þetta gerðu Forngrikkir, þegar
þeir gerðu stæfstu myndir sínar og
byggingar, og þykir þetta bæði að
fornu og nýju einkar sómasamleg
aðferð.
Nú er naist að gera ráð fyrir
því, að þessi samskot gangi svo
greitt, að menn þegar geti tekið
að reisa minnisvarðann, og þá
ætti menn til bráðabirgða að reisa
upp stein á Arnarhóli, og láta
sljetta kringum sjálfa hæðina og
laga hana til, en setja síðan hitt
samskotafjeð á vöxtu jafnóðum og
það kemur inn, þangað til það er
orðið nógu mikið til þess að meiiti
geti fengið búið til líkneski Ing-
ólfs steypt úr málmi.
Vjer gátum þess þegar í önd-
verðu, að það hefði dregist helst
til lengi, að nokkuð væri gert til
minningar um Ingólf og Islands
hyggingu, en því meiri ástæða er
fyrir oss, sem lifum á þessari öld,
að láta ekki svo þúsundasta árið
fram hjá líða frá byggingu föður-
lands vors, að vjer ekki sýnum
viðleitni til að bæta úr þessari
sorglegu deyfð og gleymsku liðnu
aldanna, því þá gætu eftirkom-
endur vorir sannarlega legið oss á
hálsi.
Hjer er alt undir því komið, að
landslýðurinn sjái sinn eiginn
sóma, og gefi af frjálsum vilja, llt-
ið þeir sem lítið mega, en meira
þeir sein íneira mega, allir sinn
skerf, eða allir nokkuð, en leita
eigi eingöngu til stjórnarinnar og
heldri manna, því aldrei getur það
átt eins illa við og í þessu máli, því
þjóðin verður að sjá það, að skil-
yrðið fyrir því, að hún hafi sem
mestan sóiua af framkvæmd þessa
fyrirtækis, er það, að hún sjálf
vinni sem mest og best að því sam-
huga og af alefli.
Hjer er því fyrir hendi gott
tækifæri fyrir íslendinga til að
sýna, að þeir geti komið fram
sem þjóðfjelag, er hefir þann sam-
eiginlega áhuga, að gæta sæmdar
sinnar.
Vjer erum vissir um, að hver
utlendur maður, sem stígur fæti
sínum á Amarhól, mundi roðna
fyrir vora hönd, af að sjá þar ekk-
ert minningarmerki, ef hann vissi,
hve merkilegt þetta örnefni er i
sögu landsins.
En hjer koma nú árlega svo
margir ferðamenn, sem stíga fæti