Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1929, Blaðsíða 2

é38
ÍJSÍiOK MORGtJNBLAÐSlNS
Magnússkirkjan í Kirkjuvogi.
unni mest allar ciiriir sínar (um
50 þús. sterlingspimd.)
KirkjaU er 234 fet á lengd (þar
af er kórinn 86 i'et) og 56 feta
breið. Á henni eru alls 103 glugg-
' ar og er sá stærsti 3'6 feta liár
og 12. feta l)reiður og glerið í hon-
um framúrskarandi fagurlega mál-
að. l>akið hvilir á 32 súlum úr
rauðum sandsteini. Hæðin , und'ir
ris er um 70 fet, en turninn er um
150 fet á hæð.
Magnússkirkjan er notuð til
guðsþjónustugerða enn í dag og
maður verður snortinn af einhverj-
um hátíðleik er maður situr í þess-
ari gömlu og veglegu kirkjubygg-
ingu, þar sem guðsorð hefir verið
boðað í nær 800 ár, bæði í blíðu
og stríðu, sorg og gleði, stríði
cg friði.
í’jöldi ferð'amanna kemur til
Orkneyja hver-t sumar og eru það
því margir sem koma að • skoða
kirkjuna. Hún er opin nokkrar
stundir á dag og þar er altaf mað-
ur, sem sýnir gestum alt, sem þá
fýsir að sjá.
Orkneyingar eru viðmótsþýðir
'cuog gjörfulegir menn, en flestum
norrænum siðum hafa þeir glatað.
Stafar það af því, hvað eyjarnar
liggja nærri Skotlandi, og hefir
áhrifa frá Skotum gætt miklu
meira þar heldur en á Hjaltlandi.
Orkneyjar eru yfirleitt lágar í
lofti og sljettlendar, talsvert lægri
heldur en Hjaltland. Á sumum
eyjunum, t. d. Shapinsey, Straum-
ey, Sandey og Syðri-líín'dldsey
er hjer um hil % ræktað land er
gefur af sjer frábæra uppskeru.
Hæsta fjall í Oi’kneyjum er
Ward Hill (1564 fet) á Háey og
þar eru líka tvö næsthæstu fjöllin,
Ouilags (1420 fet) og Knap of
Trowieghen (1309 fet). Annars
er víðast hvar sljettlendi og hæð-
ir ekki hærri en 6—800 fet.
Um 34 sjómílur frá Háey er
Súlnasker vestur í hafi. Var þar
reistur viti fyrir svo sem manns-
aldri. Þarna er hættulegur staður
fyrir siglingar, flesjur, boðar og
sker úti í reginhafi og eflaust hdfa
áður fyr farist þar mörg skip og
e'kkert til þeirra spurtst. Á Súlna-
skeri hafast, ekki við aðrir menn
en þeir, sem gæta vitans. Skiftast
menn á um að vera þar nokkrar
vilcur í senn, en annars eiga vita-
verðirnir heirna í Straumnesi, þar
hefir verið bygt hús handa þeim.
Súlnasker er 35 e'krur að flat-
larmáli og þar er ógrynni sjó-
fugla, langvíur, lundar, álkur,
teistur, ritur, súlur o. s. frv.
Engar stórar ár eru í Orkneyj-
um, en þar er fjöldi vatna og
eru þau samtals 20 þús. ekrur að
stærð.
Pentlandsfjörður er em hin
verstd siglingaleið, því að þar er
ógurlegur straumur (fer stundum
með 12 mílna hraða) og þegar
hvast er, eru þar æg'ilegir brot-
sjóir og hringiður. Tvær hringið-
urnar eru verstar, Wells of Swöna
og Swellde of Strona og eru þær
oft ófærár skipum. í firðinuin er
mikið 'af boðum og skerjum, en
þó fer þar fjöldi skipa um, eink-
um togarar. Þess vegna eru vitar
þar þjettari e'n á nokkrum öðruin
stað í Bretlandi. Af skipi geta
menn sjeð 8—10 vita í senn. — 4—
I Orknevjum er mikið af forn-
minjum. Rjett hjá þjóðveginum á
Hrossey, miðja vegu milli Kirkju-
vogar og Straumness, er Maes-
howe, haugur mikiil, 36 feta hár
og 92 fet í þvermál. Haugitr þe'ssi
er holur innan og þakinn helínín
og eru sutnar þeirra gríðarlega
stórar. Þar inni er sálur, 13 feta
hár og auk þess ' tvö minni her-
bergi. Tnn í .salinn liggja þröng
og lág göng, - 54 fet á lengd, en
ekki nema 2—3 fet á breidd og 2—
4 fet á hæð. Verður maður því að
ganga kengboginn inn í salinn.
Duncan J. Robertson, konsúll
Dana í Orkneyjum, fór með rnjer
til Maeshowe. — Varð jeg hálf
hvumsa við er hann benti mjer á
stóran grænan hól og segir að við
eigum að ganga í hann. Þessi haug-
ur er eitt af því meidiilegasta, sem
jeg héfi sjeð um æfina, og sá, sem
þangað kerixur mun aldrei geta
gleymt honurn. Léyfi þarf að fá
hjá bóndanúm, sem á háuginn, til
þess að skoða hann og kostar
það 1 shilling. Við fórum því fyrst
heim á bæinn til þess ' að fá íjeð
an lykil áð háugnum, og ung
stúlka — jeg hygg að það hafi
verið dóttir bóridá — fylgdi okkur.
Áð sjálfsögðri vrir riiðamyrkur inui
í haugnum og höfðum við því Ijós
með okkur, en hin bleika Ijós-
glæta gerir alt furðulegra pg
tröllslegra þegar inn er komið. —•
Stixlkan fræddi okkur rrm alt, sem
hún vissi um hariginn, en þáð var
elrlíi nóg. Hún romsaði þessu upp
úr sjer ög var auðheyrt að hún
hafði lært það ufan að. •
Menn ætla að Maeshow'e sje um
400(4 'gamall, en enginn veit
trieð vissn, hverjir hauginn lrafa
gérí, nje til hvers hanu liefir verið
notáður; Áj: stéína itírii í 'salnum
eru mtar rttnir, 's'em meðál ann-
ars segja frá því, að norskir Jór-
salafarar hafi komið inn í háúginn
áríð 1152, er þeir vöru á leið til
landsins helga, og að Ingibjörgu,
hinni ltynbornu, hugumstóru og
fegurstu allra kvenna, hafi"þótþ