Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1929, Blaðsíða 6

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
. vftr. r •,
heldur með hráolíu. Er þetta al-
veg ný tegund hreyfla og heitir
sá Alan E. L. Chorlton, sem hefir
fundið þá upp. Hann segir að að- '
alþosturinn við slíka hreyfla í
ioftförum' og flugvjelum sje sá,
að feidhætta sje' ckki nándar nærri
einá mikil. Auk þess geti hver
hreyfill’ komist af með 25% minna
af hráoliu heldur en benzíni, og
hún sje miklu ódýrari. Hyggur
hann að slíkir hreyflar muni hent-
ugri i stórar flugvjelar, sem eiga
að fara langferðir, 10 stunda flug
í einu eða meira, og geti þeir orðið
góðir fyrir þær flugvjelar, sem
ætla yfir úthöf og flytja póst,
þvi að minna fari fyrir olíunni
en 'benzíni og geti flugvjelarnar
því flutt meiri póst en ella.
Það ér nú alllangt síðan, að
hreyfilvjélar líkar þessum voru
gerðar handa kafbátum. En svo
kom vandinn að breyta þeim
þannig, að liægt væri að nota þær
i loftför. Hefir Chorlton unnið að
þ.Ví í fimm ár að bre'yta þeim
og þykist viss um, að þa?r muni
reynast vel í „R 101“. Aftur á
móti hálda aðrir vjelfræðingar
því frami, að „R 101“ sje þegar
nrðið úrelt. Hreyfivjelarnar sjeu
ekki nógu kraftmiklar og loftfarið
geti því hvorki náð áætluðum
hraða nje flutt eins mikið með
sjer og til var oetlast.
M ci ð u r,
sem kann rúmlega 200 tungmndl
$42
• -■=■=■ ^ - - -.......... ’ =
afears.:-
þjóntistu herstjórnarinnar. — En
áður höfðu þó nokkur loftför
farist og strandað. Nú var byrjað
á því af. kappi að smíða ný loft-
t'iir. Hn hve miirg vnru smíðuð
og hviið. úih þau varð, fekk al-
mennin^ur ekki að vifa. Herstjórn-
in ]>agðí nni það, Hið eina, sem
frjettisp';'ýbr1: um árásir loftfar-
anna á 'E.iigLmd. Hitt frjettist
ekki fýr on löngu seinna, að í
Lundúntim höfðu 12 loftfiir ve'rið
skotin farður og einu þeirra höfðu
Rretar náð lítt skemdu. Bretar
notuðu ■ sjer. þotta auðvitað til
þess að brggja loftfþr af líkri
gerð, og eitt af þoim var enska
loftfarið „R 34“.,. sem flaug fyrst
yfir Atlantshaf milli Edinborgar
og New York.
1 Berliner Meereskunde-Museum
er stórt eikarspjald, þar sem á er
letrað hve mikið tjón þýski flot-
inn og loftflotinn beið í stríðinu.
Þar er þess getið að Þjóðverjar
hafi mist 33 loftför. En sje list-
inn lesinn nánar, kemur það í ljós,
að á ófriðarárunum gengu 66
loftför úr flotanum, skotin niður
eða ónýtt á anhan hátt. Sum urðu
fyrir eldin<funi, í sumnm urðu
sprengingar og sum „hurfu“. Og
að stríðinu loknu voru tekin af
Þjóðvevjum öll þau loftför,. sem
þeir áttu.
Síðan 1919 liafa fá loftför verið
smíðuð. Merkast er „Bodensee“.
En af þessum 127 stóru loftförum
eru nú ekki nema tvö eftir, „Los
Arigeles“ og „Graf Zeppelin“.
Eitt er og í smíðum í Friedrichs-
hafen,"en það á að bera númcr
„DLZ 128.“
Síðah Englondingar náðu fyrsta
þýska loftfariiíu, hafa þeir stöðugt
verið að endurbæta loftför sin. Og
nú er stærsta og vandaðasta loft-
far þeirra „R 101“ nýlega „hlaup-
ið af stökkunum.“ Það hefir kost-
að um 10 miljónir íslenskra króna.
Hefir það verið ætlunin, að hafa
það til langferða, svo sem frá
Englandi' til Egyptalands, Ind-
lands og Ástralíu.
Skipið hefir fjóra hreyfla, eu
þeir eru, ekki knúðir ueð benzíni.
l’tbreiddasta blaðið í Aust-
urríki, „Neues Wiener
•Journal", birti 16. apríl þ.á.
eftirfarandi grein, sem hjer
fer á eftir dálítið stytt.
Maður, sem gat talað 58 tungu-
mál, er víðfrægur orðinn. Það var
Giuseppe Mezzofanti, ítalskur
málamaður, sem fæddist 1774 í
Bologna.
Nútíminn, sem setur met á öll-
um sviðum, hefir ekki látið þar
við lenda,, að framleiða jafnoka
Mezzofantis, heldur hefir hann
leitt fram á sjónarsviðið fjórgild-
an Mezzofanti, fræðimann, sem
lcann hvorki meira nje minna en
205 tungumál. Það er dr. Ludwig
Harald Schiitz, fæddur 1873 í
Frankfurt a. M. Afi hams, sem var
sanskrítar fræðingur, kunni líka
mörg tungumál. Og þegar Schútz
var í skóla lagði hann þegar stund
á 10 tungumál. Núverandi heim-
ili hans, sem er við kyrláta götu,-
líkist meir bókasafni heldur en
manna bústað. Fjögur stór her-
bergi eru full af bókum. Eru það
um 15 þúsund bindi, þar á meðal
yfir 60 orðabækur, bæði í nýju
málunum, og hinum fágætustu
forntungum, alt frá óbrotinni
ensku til hrognamála Gallanegra
og Eldlendinga.
Dr. Schiitz hefir oft verið heim-
sottur af mönnum úr fjarlægum
heimsálfum, sem á heimili lians
hafa fengið sjaldgæft tækifæri til
þess að tala móðurmál sitt er-
lendis. ‘
Þessi fræðimaður fæst nokkuð
við ljóðaþýðingar, einkum úr því
máli, sem hann hefir mestar mæt-
ur á, japönsku. En hann yrkir
oinnig ljóð á móðurmáli ^sínu og
nýtur sjálfur þekkingar sinnar
og gleðst þegar hann dettur ofan
á eitthvað óVænt.
Jeg leit á hið ríkulega bókasafn
hans, sem í eru ýmsar fágætar
bækur, og lagði fyrir hann nokkr-
ar spurningar.
„Hvaða'álit hafið þjer á esper-
antó? Haldið þjer, að líkindi sjeu
til, að það verði allsherjar að-
stoðarmál ?“
„Vafalaust“, svaraði hann. „Hin
einfalda og rökrjetta ibyggiing
þessa máls gerir það mjög hæft
til þess að verða alment við-
skiftamál — auðvitað jafnhliða
móðurmálmu, En það er verst, að
nokkur önnur mál hafa komið
fram, sem keppa að sama marki.“
„Já“ tók jeg fram í. „Menn-