Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1933, Qupperneq 2

258
LBSBÓK MOKGUNBLAÐSINS
tilfinningum, sem skapa slíkar
myndir:
— — Hinn framliðni maður var
sjúkur í sjötíu ár.
í sjötíu ár bar hann dómsins
heljarþunga.
Um brunahraun lífsins braust
hann fótasár.
BJóðið lir sporum hans sleikti
hundsins tunga.
Það kom eitthvað yfir mig, kalt
sem steypiflóð.
Kvalir Jians læstust um instu
taugar mínar,
nístu sjer guðlausar gegnum merg
og blóð.
Grimma líf — þá birtust mjer
ógnir þínar.
Jeg lieyrði þá kveina í klukknanna
þunga hljóm,
sem lvveljast til dauðans af ólækn-
ándi sárum.
Svo idjóðnaði alt .... Kirkjan
var köld og tóm
og krossins merki yfirskygt af
tárum.
Hann sest iðulega „undir sorg-
arpílinn, hinn sígræna við“ og
skynjar þar andvörp þjáðra og
snauðra og spyr hversvegna „ham-
ingjan geti ekki fallið öllum í
erfðahlut,“ hvers vegna sumir
„leggja af stað með lamað þrek
í lífsins píslarför“ og hversvegna
logar Promeþevseldsins ná ekki
að verma alla. En þessar spurn-
ingar vakna allar af djúpri sam-
úð lians með öllum, sem þjást,
fremur en af nokkrum pólitískum
áhuga, og það er þessi undiralda
sorgarinnar, sem knýr Davíð til að
yrkja ádeilukvæði, þó að honum
sje raunar sá kveðskapur ekki tam
astur. Þó eru kvæði eins og Korn-
hlaðan. Eldraunir og Kaupmanna-
lestir Dedansmanna hvert öðru
snjallara. Einliver komst nýlega
svo að orði um Davíð, eða eitthvað
á þá leið, að vinsældir sínar ætti
liann mest að þakka því, að hann
gerði sjer tæpitungu við lestina,
en kæmi hvergi við kaunin, svo
að sviði undan. Tæplega verður
hann borinn því ámæli eftir lestur
þessarar bókar. Fyrir mannfjelags-
ádeilur sínar kváðu nú kommún-
istar hjer á íslandi vilja marka
liann undir sitt mark og draga
liann í sinn dilk. Auðvitað nær
sú bókmentaskýring ekki noklt-
nrri átt. Davíð er of mikið skáld
til þgss að liann verði dreginn
í nokkurn pólitískan dilk og sora-
markaður á þann hátt. En hann
er gáfaður maður með opin aug-
un fyrir ýmsum misfellum ^ífsins
og hefir fulla einurð til að segja
.það, sem honum býr í brjósti.
Og hann segir það oftast í örfá-
um tilmeitluðum setningum á eft-
irminnilegan hátt. En liann gerir
]>að samt ekki með neinum of-
stopa eða einsýmim flokkshita. —-
Þvert á móti sjer hann margar
hliðar á hverju máli. Glögt dæmi
er afstaða lians til trúarbragða og
kirkju: Hann gefur klerkum og
lcirkju sí og æ alnbogaskot, en
samt sem áður eru allar hans á-
deilur ortar frá trúarinnar sjónar-
miði, trúarinnar á liið góða, fagra
og sanna. í kvæðinu: Kirkja fyr-
irfinst engin, sem er prýðilegt
kvæði, verður þannig niðurstaðan
Hjá skáldinu sú, að guði til dýrðar
hafi kirkjan brunnið. í „Skrifta-
málum prestsins“ og „Rússnesk-
ur prestur“ í fyrri bókum skálds-
ins er það í raun og veru hræsnin,
hálfvelgjan og óhæfnin til að
þjóna sannléikanum sem verið er
að víta, en ekki sjálf kristnin. —
Þess vegna dæmir hann prestinn
„stigamann við helgan veg. sem
svívirðir alt heilagt.“ Sami maður
sem yrkir „Ur vísnakveri Tyrkja-
Guddu“:
Fátt er mjer um feigðarskart
föstudagsins langa.
og
Leið er mjer sú englaást,
sem ekkert jarðneskt metur
og altaf er að drottni að dást,
dauðann blessað getur, o. s. frv.,
hann hefir líka ort kvæðið: Á
föstudaginn langa, eitt hið feg-
ursta Kristskvæði, sem til er. Hið
trúarlega viðhorf kemur glegst
í ljós í kvæðinu: „í musterinu“‘:
Gakk þú inn. sem geisla
guðalogans þráir,
þúsundfaldri fegurð
fyrsta skrefið spáir.
Fjötrar munu falla,
friður drottins ríkja,
þá mun ástareldur
ylja liverju hjarta.
jörðin glitra i geislum
guðalogans bjarta.
Eins mælir hann mitt í ádeilu
sinni í kvæðinu: Kaupmannalestir
Dedansmanna:
Neinið staðar, þið breysku bræður,
við brunninn mikla, guðs lifandi
orð
eðæ í kvæðinu: Við leitum : •—
Sálin er glötuð, þó gull hún eigi,
ef guðsþrá hennar er dauð.
Þó að margar ádeilur Davíðs
sjeu snarpar, þá er hann sannar-
lega fjarri allri flokksbundinni
heiftúð og æsingúm, sem skortir
allan trúarlegan grundvöll. Þvert
á móti lýsir liann því í kvæðinu:
,,Sá, sem engu ann“, hvernig til-
veran verður öskugrá fyrir þeim
sem týna trúnni:
Alt verður einskis nýtt,
eilífðin fals og lijóm,
jörðin berst'grá og grýtt
í gegn um auðn og tóm.
Annars koma öll þau 'einkenni
fram i þessari bók, sem Davíð hef-
ir áður verið elskaður fyrir. Og
liann er meiri listamaður en ádeilu-
skáld, rómantískari en hvað hann
er raunsær. Ljóð hans eru söngur
og æfintýr, fremur en rökstuddar
ádrepur. Hann er skáld ástarinnar
og mannlegra tilfinninga, fyrst og
fremst, skáld vorsins, dalanna og
sveitafegurðarinnar. Hann kann
best við sig þar sem:
— víður og blár hvelfist himininn
hár
yfir hnjúkanna eilífu mjöll.
Hann veit, að sannleikurinn er:
að enginn ber þess bætur,
sem burt úr dalnum fer.
Og stundum þráir hann sjálf goða-
löndin, liin óumræðilegu óðut, þar
sem:
alt er undrum vafið
og æfintýrablátt,
og þar sem liann má:
hvíla á mjtikum mosa,
við hið milda stjörnuskin,
með eilífðiha eina
fyrir unnustu og vin.