Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1935, Blaðsíða 4

380 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Vopnahljesdagurinn. Myndir þessar voru teknar á vopnahljesdaginn, 11. nóv. í Kaupmanna-
höfn. Mvndin til vinstri sýnir viðhöfnina #í Vestre Kirkegaard, þar sem danskir sjómenn, sem
siglt liafa til Kongo, leggja blómsveig á leiði belgiskra hermanna, sem þar eru grafnir. Til hægri:
Sálmasöngur hjá minnismerkinu á gröf enskra hermanna. Fremstur stendur Everett, hinn enski
sendisveitarpre'stur í Kaupmannahöfn.
um áður en herinn var kallaður
saman:
„1 minui herdeild eru 22 menn,
sem ekki eru færir um að taka
þátt í lieræfingum, sökum lang-
varandi fæðuskorts. Á sunnudag-
inn var, eftir messuna, ætlaði jeg
að hafa æfingu, en mennirnir
sögðust ekki treysta sjer, þrátt
fyrir góðan vilja. Sumir þeirra
segjast varla hafa bragðað mat,
um lengri tíma. og einn þeirra
segist ekki hafa haft annað til
matar í rúma 2 mánuði, en brauð,
sem búið er til vir viðarberki, og
hafði hann drukkið vatn með því.
Þrír menn fellu í yfirlið á meðan
á æfingunum stóð, vegna hung-
urs, þrátt fyrir það þó jeg hafi
beitt hinni mestu varfæmi og
mildi, eins og þeir munu sjálfir
vera reiðubúnir til að votta. En
mennirnir segja, og jeg veit að
það er satt, að þeir sjeu að því
komnir að deyja úr hungri. Marg-
ir hafa beðið mig um að sjá þeim
fyrir mat, en jeg er ekki svo
efnum búinn að jeg hafi getað
orðið við óskum þeirra. Samt hefi
jeg tekið nokkrar fjölskyldur að
mjeT, sem voru aðframkomnar af
skorti. Hjer e'ru allir fátækir, og
svo langt leiddir, að flestir eiga.
ekki annað til, en húskofana, fulla
af örbirgð og þjáningum".
9. júlí, sama ár, skrifar Green
höfuðsmaður á Höland, til stift-
amtmannsins:
„Þar sem jeg liefi fengið 34 ný-
liða í mína herdeild, veitir ekki af
að vandað sje til he'ræfinganna,
svo við verðum færir um að veita
hans hátign þá aðstoð og þjónkun,
er liann kann að þarfnast og krefst
af okkur. En herdeildin andvarp-
ar og stynur af fæðuskorti og
magnlevsi. Mennirnir segjast ekki
vera færir um neina áreynslu
vdgna hungurs. Oll herdeildin
biður yður í innilegustu auðmýkt.
að þjer, vegna hinna miklu áhrifa
er þjer hafið, vilduð beita yður
fyrir því, að þeir fengi lítilshátt-
ar kornmat, til að blanda saman
við trjábörkinn, svo þeir geti
framfleytt lífinu. Hinji alniáttugi
guð mun sannarlega launa yður,
ef þjer getið orðið við þessari
beiðni þeirra".
Hversu ástandið he'fir verið
liryllilegt á Austfold, sjest af
skýrslum embættismanna í hjer-
uðunum þar.
í ágústmánuði árið 1742, hafði
stjórnin gert fyrirspurnir til em-
bættismanna þar, hvort þeim væri
kunnugt um að nokkur maður
hefði af bjargarskorti andast eður
af hungri látist.
Amtmaðurinn á Austfold svar-
aði þessari fyrirspurn, 12. sept-
ember sama ár:
„Frá því í október 1740, er jeg
kom hingað og alt til þessa dags,
hafa um alt amtið verið sífeldar
harmatölur og kveinstafir, um
peningaleysi og fæðuskort. Til
sönnunarmerkis hefir margt al-
þýðufólk sýnt mjer brauð það, er
það býr til úr furuberki, og hefir
það treint í sjer lífið á þehnan
hátt. En af þessu hafa stafað sótt-
ir og óvenjulega mikill mann-
dauði. Því trjábörkurinn, sem
varla væri skepnum bjóðandi,
spillir innyflum fólksins, og það
ve'rður svart í framan eins og
negrar“.
Sóknarpresturinn á Rauðanesi
skrifar: „Bæði húsmenn og jarð-
eigendur, seðja hungur sitt með
hálmi, trjáberki, skógarlaufi og
grasi. Afleiðingin af þessu eru
sjúkdómar, og þrisvar sinnum
meiri manndauði en venjulega. (f
Akerhus biskupsdæmi, fæddust
það ár 6786 en dauðsföll voru
17690. í Kristjanssands úmdæmi