Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1939, Qupperneq 2

10
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
kofunum hjá mjer. Jeg hóf upp
frásögn úr henni, og lieimafólkið
á Gili lilustaði á með mikilli eft-
irtekt. Þótti mjer það furðu
skemtilegt kvöld. Man jeg að
jeg sagði m. a. frá Kronos og
Uranus. Var jeg yfirleitt á þeim
árum mikið gefinn fyrir að segja
frá því, sem upptók liuga minn.
★
Þenna vetur sem jeg var á Síðu
gat' húsbóndi minn mjer altaf frí
2 klst. á dag til þess að lesa það
sem jeg vildi, og frjáls afnot af
bókum sínum. Þá fjekk jeg líka
lánaða Ulionskviðu, en hana átti
bóndinn á Mýrum. Las jeg liana
upp aftur og aftur.
Þá var Hector draummaður
minn. Ilionskviða, atburðir henn-
ar og persónur fljettuðust mjög
inn í drauma mína. Nokkra slíka
drauma man jeg enn. Einn var
svona:
Mjer þótti jeg koma út á hlað
á Síðu. Sá jeg þá suður af bæn-
um rennisljetta víða velli. Gekk
jeg eftir völlum þessum, uns jeg
kom að stórri borg eða kastala.
Það var Troja, sem Priannus
bygði.
Gekk jeg inn í kastalann. Þar
var mikið mannval f\-rir. Skildir
og sverð hjengu upp um veggi.
Príanus sat í hásæti og Helena
við hans aðra hönd, en Hector
við hina. Þar geng jeg á mála, og
er tekinn sem liðsmaður. Nú heyr-
ist ógurlegur dynur og allir her-
mennirnir J)jóta út úr kastalan-
um. Það eru Grikkir að gera
áhlaup. Slær í bardaga þarna á
völlunum skamt frá. Jeg hlevp
með hermönnunum, en er ekki
nema skamt á veg kominn, er
sverðið sem jeg fjekk verður svo
þungt, að jeg á erfitt með að rog
ast með það og dregst aftur úr.
Þá koma þrír úr óvinahernum á
móti mjer. Jeg sleppi þá þunga
sverðinu, næ sverðinu af einum
óvinanna og rek hann í gegn með
því. Sný jeg siðan allhróðugur
til Trojumanna.
Næsta dag var líka búist til or-
ustu. En þá segir Hector við mig
að jeg skuli ekki fara í bardag-
ann þann dag, heldur skuli jeg
sitja heima í kastalanum og gæta
Helenu, að Grikkir ræni henni
ekki. Það skuli vera upphaf ham-
ingju minnar, ef mjer tækist að
vernda hana. Jeg sat því heima
í kastalanum með Helenu hinni
fögru. En engir Grikkir komu
þangað þann dag, svo gæslan var
auðveld.
Um kvöldið þakkaði Hector
mjer góða liðveislu, því nú þurfti
jeg að halda heim. Gekk hann með
mjer til baka yfir hina víðu velli
— alla leið heim undir bæjarvegg
á Síðu.
Ari seinna dreymir mig aftur
hina víðu velli. Leitaði jeg i
draumnum á þær slóðir, Jiar sem
Troja var. En þá var þar ekkert
nema rústir. Þar hitti jeg þá Hect-
or. Hanu var þar á flökti. Hann
sagði mjer, að Grikkir hefðu eyði-
lagt hjer alt. llann fylgdi mjer
aftur |heim undir Síðu. Á leiðinni
ráðlagði hann mjer að fara til
Ameríku, þar myndi mikil gæfa
bíða mín. Var það efst í huga mjer
um tíma á eftir. Annars var jeg
mjög mótfallinn Ameríkuferðum.
★
Jeg bar mikla virðingu fyrir
öllum þeim, sem kunnu latínu,
eins og fyr segir, enda var á þeiin
dögum mikil virðing meðal al-
mennings fjmir lærdómi og lærð-
um mönnum. Nú liðu árin og lít-
ið bar til tíðinda fyrir mjer, uns
jeg kom að Iíeiði í Gönguskörð-
um til Stefáns og Guðrúnar.
Fyrsta fræðslan sem jeg fjekk
þar var sú, er Stefán yngri kendi
mjer undirstöðu málfræðinnar og
hvernig málið er bygt. Það var
þegar við gengum heim af engj-
unum á kvöldin. Það var jafanan
áliðið kvölds, því Stefán bóndi
vildi að menn hjeldu sig að vinnu
meðan dagur entist. Við vorum
lúnir. Samt gafst okkur tími til
þess að tala um málfræðina. Ald-
rei hefi jeg notið eins lifandi
kenslu í lífinu. Dýrðlegur heimur
opnaðist fyrir mjer. Og ekki
skemdi það til, að nú lærði jeg
öll málfræðiheitin á latínu.
Seinna haustið mitt á Heiði stóð
mjer til boða 1 að fara vestur til
sr. Sigurðar Stefánssonar í Ögur.
Hann hafði boðist til þess að
kenna mjer undir skóla. En eng-
in ráð voru önnur en jeg gengi
þangað vestur. Kveið jeg fyrir því
mjög, því jeg var heldur pasturs-
lítill í þá daga.
★
En Jiá komu einn góðan veður-
dag boð frá sr. Zophóníasi Ilall-
dórssyni, er þá var prestur í Goð
dölum, um að hann vildi taka
mig til sín um veturinn og kenna
mjer undir skóla. Því boði tók
jeg fegins hendi og fór frá Heiði
áleiðis Jiangað fram eftir.
Á leiðinni þangað gisti jeg að
Litladalskoti. Þar bjó þá bóndi,
Olafur að nafni, greindarmaður,
og kona hans Dýrleif. Hann
spurði mig á hvaða ferð jeg væri
og sagði jeg honum alt af ljetta.
Er Ólafur bóndi heyrði, að
jeg væri á leiðinni til latínunáms
í Goðdölum, sagði hann: „Þá færð
þú að kynnast grammatíkunni“.
Þetta sagði þessi garnli maður
með svo miklum fjálgleik, að það
sló niður í mjer. Og „latínan“ birt-
ist injer fyrir hugskotssjónuin
mínum eins og tíguleg gyðja, ekki
ósvipuð Heru í goðafræði Stolls
Hún var sveipuð hrynjandi bún-
ingi, með höfuðjásn eða ennissveig,
ákaflega reisuleg og tíguleg. Þann
ig varð latínan drotning drauma
minna. Þessi mynd, sem jeg sá
fyrir mjer í Litladalskoti á leið-
inni til sr. Zophóníasar, hefir alt-
af fylgt tojer síðan.
Er að Goðdölum kom tók jeg
til óspiltra málanna við lærdóm-
inn. Sr. Zophónías ljet mig byrja
á því að læra grammatík þeirra
Jóns Þorkelssonar og Gísla Magn-
ússonar. Hana varð jeg að læra
utanað orði til orðs, með undan-
tekningunum og öllu saman. Síð-
an byrjaði jeg á lesbókinni eftir
sömu höfunda. En hún var níð-
þung fyrir byrjendur. Og að gera
stíla, sem ekki voru sniðnir eftir
lexíunum. Þetta var svo erfitt, að
stílarnir urðu mjög vitlausir.
I fjórða stílnum ljet presturinn
mig m. a. fá þessa setningu:
„Þetta inál getur þú aldrei Iært“.
Fanst mjer hjer liggja svo alvar-
leg bending um, að lærdómsbraut-
in, sem jeg svo þráði, myndi lok-.
uð fyrir mjer, að jeg er ekki viss
um nema að jeg hafi grátið um
kvöldið. En er fram í sótti og jeg
fór að lesa í Cæsar, fór þetta alt
að liðkast fyrir mjer V. St.