Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1939, Blaðsíða 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSIÍÍS
58
ferðalaga sinna. Hann hlóð svo
miklu í snekkju sína sem hægt
var af þessum görótta gleymsk-
unnar di kk frá Suóurlöndnm I
mjúku lieyi bjó liann um slípað
gler og fínar vínsíur, áður en
hann hvarf heimleiðis frá Neapel
eða Lucca, þar sem hann máske
keypti líka lítið silkiklæði til þess
að milda geð húsfreyju með, er
lieim kom.
Og nú var ha_gt að byrja hið
sótsvarta vetrarlíf. Utan gátta var
margt óhreint á seiði er dimma
tók. A gluggum og í gættum sá-
ust afskræmd andlit, en kringum
forna hauga hevrðist ilskuskvald-
ur afturgenginna forfeðra. Svo
ei var að undra þó menn þyrftu
að drekka í sig kjark og glað-
værð. Það snarkaði í eldinum á
sótugum hlóðunum og reykurinn
í ljórauum kæfði stjörnuskinið.
Nú koinu þrælarnir inn með
borð og konur með freyðapdi öl-
kollur og drvkkjarhorn. Skála-
súlurnar voru brúnar neðan til af
fitugum fingrum, en svartar
ofar af sóti. Á þeim hjengu vopn
víkinganna, sverð, spjót og skild-
ir, ef til vill líka sporar og beisli,
ef reiðtygi þessi voru svo skraut-
leg, að ástæða væri til að trana
þeim fram fyrir sjónir manna.
Húsbóndinn sjálfur hafði skift
um föt áður en sest var undir
borð, og kom nxi íklæddur nýjasta
tískufatnaði frá London eða Par-
ís, áður en hann breiddi úr sjer í
öndveginu. En hamingjan má
vita, hvernig hann liefir komist
yfir þann skartklæðnað. Ondveg-
ið var fvrir miðjum vegg, svo
hann gat haft gott yfirlit yfir
alla, sem í skálanum voru, er nú
bekkjuðu sig meðfram báðum
veggjum og sneru sjer allir til
öndvegisins.
Konur gengu einn hring í kring
um eldana með ölið áður en það
var framreitt. Því eldstæðið var
einskonar altari héimilisins.
Síðan hófst drykkjan. Engan
veginn samkoma fvrir Ivan Bratt,
npma ef vera kynni hjá Erlingi
gamla Skjálgssyr.i, því hann var,
eftir því sem sagan hermir, sá
fyrsti er setti á stofn vínskömt-
un. Sagt er að hjá honum hafi
drj'kkur verið afskamtaður við
dagverðinn, en við kvöldverð var
„drukkið ómælt“.
Annars var þetta yfirleitt ó-
skaplegur drykkjuskapur. Menn
gátu, án þess að rýrna í áliti,
sigið niður í hálminn á gólfinu
og hrotið í sig krafta til nýrra
átaka í drykkjuskapnum. Stór-
menni, kouungar, hetjur eða skáld
drukku eins mikið og hinir, án
l>ess þeir ljetu það á sjer sjá, og
helmingi meira ef því var að
skifta. Færi það svo, að mjöður-
inn losaði um einhverjar duldar
hvatir hjá þessum inönnum, svo
þeir fengju löngun til þess að
abbast upp á húsráðanda eða
gesti, þá gekk hann liægt og ró-
lega til mannsins og spjó öllum
þeim sæta miði, er liann hafði í sig
látið, yfir sökudólginn.
Þetta þótti óiiæfa í veislum
smámenna. En meðal víkinga og
herskárra manna gátu slíkir at-
burðir leitt til þess, að blikandi
sverð voru dregin úr sliði’um og
blóðið spýttist úr djúpum sárum,
en af þessu leiddi aftur endur-
teknar hefndir og herferðir meðal
þeirra, sem eftir lifðu.
Vitaskuld máttu menn ekki
sitja og drekka eins og þeim
sýndist og útaf fyrir sig. Þá eins
og nii voru strangar reglur um
drykkjusiði. Eins og Bretar
drekka sína fyrstu skál fvrir
„IIis ilajesty The King“, eins
tæmdu víkingar kvöldsins fyrsta
drykkjarhorn fytir minni Óðins,
eða þeir gerðu Þórsmerki yfir
hinu freyðandi fulli. Á miðöldum
eftir kristnitöku var því snúið
þannig, að fyxsta fullið var
drukkið fyrir Heilagri þrenning
og Jómfrú Maríu, eða öðrum
dýrlingi. Og það stafar frá þess-
um hátíðlegu drykkjusiðum, að
menn enn í dag upplyfta augum
sínum í lotningu og með fjálg-
leik, þegar þeír drekka einhverj-
um til, eíns og þeir hefðu með
höndum helga dóma, þó það sje
ekki annað en gamalt Burgund-
arvín, og alls ekki sje verið að
drekka full Óðins eða Þórs, held-
ur frú Petrínu frá Reiðvallar-
götu.
Þáttur skáldánna í veislunum
var meiri þá, en hann er nú.
Manni virðist lielst, að blessuð
fornskáldin hafi verið málsnjallir
lækifærisræðumenn, en um leið
takmarkalausar smjaðurtungur og
skrumarar. Þarna sat hinn gild-
vaxni húsbóndi í öndvegi og
horfði þrútnum augum á skáld-
in, er þau bunuðu xir sjer hinu
auðmjúkasta lofi og smjaðri um
vopnaviðskifti hans, herbrögð og
karlmensku. Það cr engu líkara en
skáld þessi hafi fengið kunnáttu
sína í kvæðagerð á skáldaskólum,
þar sem þau hafa lært forða orða
og hendinga til að hafa á bak
við eyrað við hátíðleg tækifæri.
Það úir og grúir í kvæðum þeirra
af söniu hendingum og kenning-
um. Manni getur virst sem vínið
hafi deyft tilfinning þeirra fyrir
braglist og rínii. En þeir rímuðu
ekki eins og nú tíðkast, enda
höfðu þeir annað til þess að
vekja aðdáun hlustenda sinna,
kenningarnar. E;i í þeim finnum
við enn á ný tillíkingu við nú-
tímann: Hjer eru nokkur dæmi:
Hrannarhestur (skip). Hattar-
laud (höfuð). Yargafæðir (mað-
ur). Gunnlogi (sverð). Hamðis-
skyrta (brvnja). Landagjörð
(sjór). Ilrostabrim (mjöður).
Óðinsmjöður (skáldskapur).
Mjer er spurn. Svipar þessu
ekki til krossgátulausnanna nú á
dögum? I veislum víkinganna
hefðu krossgátur dagblaðanna
vafalaust orðið mikið umtalsefni.
Öl, mjöður, vín meðal efnaðra
manna, og skáldskapurinn. Það
var þetta, sem setti svip á veisl-
urnar. En kímnisögur og mont
manna kom í ofanálag. Þeir sögðu
frá æfintýrum sumarsins suður í
lönduni, það krumfengnum, að
konur roðnuðu og heltu í þá mið-
inum, til þess þær fengju að
heyra um alt sem þeir hefðu að
hafst þar syðra. Þeir gortuðu lí7
óspart af ætt sinni og auðleg
bardögum sínum og börnum.
Líttu á sverðið að tarna. .Te>p
sneri það úr hendinni á bónda-
durg, er fjell á vígvellinum í Sax-
landi. Sjerðu á því skrautið,
lasm? Ilvernig líst þjer á? Eða
spennuna þá arna austan úr
Garðaríki. Gimsteinar í gvltu
silfrþ Slíkt sjest ekki á hverju
strái. .Teg ætla að gefa kerling-
unni minni hana. Eða þetta beisli.