Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1941, Page 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15.
mollulegt. Þrem vikum áður hafði
jeg verið vitni að brottflutningi
fólks í Belgíu. En þetta var brott-
flutningur úr borg en ekki sveita-
hjeruðum og jeg var hissa á, hve
fáir karlmenn og hjólreiðamenn
voru á ferli. Konur óku flestum
bílunum og þeir voru fullir af
börnum og gömlu fólki. Jeg sá
París síðast úr flugvjelinni, sem
breskur flugmaður stýrði.
Hamingjan má vita, hvenær jeg
sje París aftur, frjáls og glaður.
Vinir mínir, sem síðar fóru frá
París sögðu mjer, að borgin hefði
verið hálftóm eftir brottflutning-
ana, borgin hafi verið auð á að
líta, en allir hafi verið rólegir og'
hughraustir.
London.
Það var skrítið England, sem
jeg sá gegnum glugga flugvjelar-
innar. Bugðóttir vegirnir, fallegu
þorpin og vel ræktuðu grasblett-
irnir sáúst- greinilega úr loftinu
og leit út eins og þar væri sýn-
ing á barnaleikföngum. Maður
fjekk sting í hjartað, er hugsað
var til annara flugmanna, sem
horfðu á þessi sömu sveitabýli,
þorpin — og sleptu svo sprengj-
um sínum.
Jeg fór beint frá flugvellinum
til aðalstöðvanna frönsku. Fyrir-
skipanir mínar frá Schiffer, áður
en jeg fór frá París, hljóðuðu upp
á að gera ensku þjóðinni skiljan-
legt, hve erfiðleikar frönsku þjóð-
arinnar voru miklir og nauðsyn-
ina á því að senda okkur strax
alla þá hjálp, sem möguleg væri.
Hin franska Mission d’Informa-
tion sá um, að mjer var fylgt til
breska útbreiðslumálaráðuneytis-
ins. Jeg kom þangað á meðan á
hinum daglega blaðamannafundi
stóð. Charles Peake, formaðurinn,
fylgdi mjer upp á pall og án þess
að gera mjer á nokkurn hátt að-
vart, sagði hann;
„Ef þjer viljið segja fólki frá
ástandinu í Frakklandi, þá er
tækifærið nú. Þjer talið til full-
trúa allra breskra blaða“.
Jeg hóf því næst stutta skýr-
ingu á ástandinu. Óhamingja
Frakklands, hin ógurlega fram-
tíð, sem beið þess, hafði þau á-
hrif á mig, að orðin streymdu af
vörum mínum. Jeg veit ekki hvað
jeg sagði, en er jeg hafði lokið
máli mínu, stóðu allir blaðamenn-
irnir á fætur og klöppuðu fyrir
mjer. Jeg held, að enginn hafi
sagt þeim jafn hreinskilnislega og
jeg, hve ógurlegri aðstöðu Frakk-
land var í, og hve bráð hjálp var
nauðsynleg, og hve tilgangslaust
það var að halda áfram barátt-
unni, ef hjálp bærist ekki strax.
Velvilji -blaðamannanna hitaði
mjer um hjartaræturnar og jeg
hughreystist í nýjum vonum.
Bretar hefðu þá viljað gefa okk-
ur alt til að hjálpa okkur, en til
allrar óhamingju áttu þeir ekki
neitt til að gefa.
*
Það sem vakti undrun mína í
Englandi var — samfara viljan-
um til að hjálpa — hin fullkomna
fáviska um hið sanna eðli ófrið-
arins. Þegar jeg lýsti hinum sorg-
legu röðum flóttafólksins, loft-
árásunum á þorpin og París, neyð
hersveita okkar, styrkleika óvin-
anna —i alt sem jeg hjelt að væri
sjálfsagt að allir vissu — sá jeg
undrunina á andlitum áheyrenda
minna eins og jeg væri vera frá
annari plánetu.
Það sem hjer fer á eftir gefur
nokkra hugmynd um þetta. Eftir
að jeg hafði fengið fyrirskipanir
mínar algerlega óundirbúinn, og
það sem meira var, mist alt, sem
jeg átti í Arras og Amiens, kom
jeg til Englands allslaus, að und-
anskildri smátösku með tveim
skyrtum og nauðsynlegustu hrein-
lætistækjum. Jeg hafði farið úr
landi mínu í hershöndum. Jeg
hafði ekki hugmynd um, hvar
konan mín og börnin voru. Á-
hyggjur mínar nálguðust örvingl-
an. Fyrsti enski vinurinn, sem
jeg heimsótti, skildi vandræði
mín, þrátt fyrir tilraunir mínar
til að leyna þeim. Hann bauð
mjer til miðdegisverðar, og sagði:
„Það er óþarfi fyrir þig að
skifta um föt . . . .“
Þegar athugað er, að jeg átti
ekkert í heiminum nema einn ein-
kennisbúning til að vera í, held
jeg að enginn verði hissa á því að
heyra, að jeg brosti, þrátt fyrir
raunirnar.
Jeg man aðra þýðingarmikla
sögu, sem breskur sjóliðsforingi
sagði mjer:
Tundurspillir hans hafði sökt
þýsku skipi við strendur Noregs
og tekið þýska skipstjórann hönd-
um.
Þjóðverjinn var kaþólskrar trú-
ar og breska sjóliðsforingjanum
fanst hann verður allrar virðing-
ar. Það var farið vel með hann í
alla staði. Vegua þess að foringi
tundurspillisins ætlaði sjer að
vera á stjórnpalli alla nóttina,
bauð hann þýska fanganum klefa
sinn, besta klefann í skipinu. Eu
við klefadyrnar nam Þjóðverjinn
staðar og hörfaði aftur á bák.
„Nei“, sagði hann, „þetta er ein-
hverskonar gildra“.
„Hversvegna haldið þjer það?“
„Vegna þess að það er újilok-
að að þjer ætlið að láta fanga yð-
ar dvelja í skipstjóraklefanum".
„Því ekki það? Þjer eruð gestur
okkar“.
Og er Þjóðverjinn sá, að þetta
var svo, stóð hann um stund þög-
ull. "Með augun full af tárum
sagði hann að lokum:
„Aumingja mennirnir. Þið hafið
ekki minstu hugmynd um, við
hvað þið eruð að berjast".
Það eru margir, sem gera lítið
úr þessum eiginleikum. En það
er einmitt vegna þessara eigin-
leika bresku þjóðarinnar, sem
mjer þykir svo vænt um Eng-
land.
Eins og allar þjóðir hafa Bret-
ar sína galla. Hættulegasti gall-
inn og sá, sem varð okkur Frökk-
um að nokkru leyti að falli, er
bjartsýnin. Vegna þess að Bretar
hafa verið hamingjusöm þjóð,
hættir þeim við að gera of lítið
úr, hættunum. Án þess að vera
viðbúnir fóru Bretar í stórkost-
Jegustu styrjöld, gegn sterkasta
herveldi Evrópu, og langa lengi
hjeldu þeir, að hægt væri að
vinna sigur án þess að nokkru
verulegu leyti að leggja að sjer
eða breyta um þægilegar lífsvenj-
ur.
En í dag eru kostir Englands
miklu fleiri en gallarnir. Þjóðin
veit, að hún stendur ein gegn
sterkustu hernaðarþjóð veraldar,
en.hún bíður róleg þess, að til á-
rásar komi. Hver einasti breskur
Framh. á bls. 160.