Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1944, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS P
♦éi#:** i-.SiP’ 4 ■v'-& x 247.
Aldarminning Geirfuglsins
Þeir síðustu drepnir
hjer við iand
GEIRFUGLABEIN íundust ný
loga í sorphaug þeim, er suniir
telja að geti verið frá tímum Ing-
ólfs Arnarsonar. Slík bein hafa
fundist víða í sorphaugum báðum
megin Atlantshafsins, suður undir
Spán að austan og tii Florídaskaga
að vestan. Við fund þennan rifjast
upp raunasaga geirfuglsins, en
hana œttu allir Islendingar að
kunna, því þann 3. júní næstkom-
andi era 100 ár liðin síðan síðustu
tveir geirfuglarnir í veröldinni
ljetu lífið fyrir höndum íslenskra
manna. Geirfuglinn var einkenni-
legur fugl. Fugl, sem gat ekki
flogið_ Vængir hans voru litlir líkt
og hreyfar, enda ófærir til flugs.
Hinsvegar notaði hann vængina til
þess að synda með í kafi, og var
svo harðsyntur, að hraðskreiðustu
bátar drógust aftur úr. Á yfirborði
hafsins var hann ekki síður fimur,
enda var hið víðáttumikla Atlants-
haf heimili hans og leikvangur.
Ilann kafaði fyrirhafnarlítið í
hafdjúpin og aflaði fæðu sinnar
meðal hinna andvaralausu fiska
undirdjúpsins.
G’ieirfuglinn náði meðalmanni í
mjöðm og var á þyngd á við villi-
gæs. Ilann var svartur á bak og
hvítur á bringu, á höfSinu milli
nefs og auga skartaði sporöskju-
laga hvítur blettur. Vængir hans
voru eins og áður getið mjög litlir,
enda notaðir til sunds en ekki til
flugs. Fætur hans voru mjög aftar-
lega á búknum, og hann gekk því
nærri upprjettur.Honum var þungt
um gang, gekk hægt og klunna-
lega, og baðaði þá oft snubbóttum
vængjunum út í loftið. — Hann'
lifði lífu sínu á hinu opna hafi.
Ferðaðist um alt Atlantshafið
norðan frá en ekki norður fyrir
heimskautsbaug, flutti sig suður á
veturna, suður undir Spán að aust-
an og Cape Cod að vestan, en flutti
sig norður á bóginn í gríðarstórum
hópum á vorin til varpstöðvanna
við New Foundland, Island, Orkn-
eyjar og Færeyjar.
Ellefu mánuði ársins í stórviðri
sem stillilogni, klaxif þessi óþreyt-
andi sundfugl endalausar öldur út-
hafsins. Þar til varptíminn kmVði
hann til hinna gróðurlausu útskerja.
1 maímánuði ár hvert leituðu milj-
ónir geirfugla varpstöðvanna; við-
komán var lítil aðeins eitt stórt
grátt egg með gráum, brúnum eða
svörtum dropum, mjótt í annan end-
ann eins og öll svartfuglaegg. Hann
bjó sjer ekkert hreiður heldur
verpti á berann klettinn. Að áliðnu
sumri yfirgáfu þeir varpstöðvar
sínar og hurfu út á mistur hafsins.
Framan af öldum var gejrfugl-
inn að mestu óhultur fyrir óvinum
sínum, bæði vegna þess að sökum
simdfimi sinnar var torveiddur á
sjóniun og svo hitt að varpstaðir
hans voru svo afskektir að mennirn
ir þektu þá lítt eða ekki. Öldum sam
an lifðu þannig geirfuglaflokkar
lífi sínu á úthafinu, kynslóð eftir
kynslóð leituðu þeir sömu varp-
stöðvanna eftir órannsakanlegum
vegum eðlishvatanna.
I byrjun sextándu aldai'innar,
skömmu eftir að Cólumpus fann
Ameríku hófst upphafið að þeim
hildarleik er lauk með aldauða
geirfuglsins. Sjómenn frá Frakk-
iandi tóku að stunda veiðar við
New Foundland og rákust þar á ó-
tölulegan grúa geirfugla, sjerstak-
lega á eyju þeirri, er síðar nefndist
Funkeyja. Þeir drápu og söltuðu
geirfuglinn sjer til rnataf. 1534 lýs-
ir Cartier skipstjóri heimsókn
franskra sjómanna á geirfugla-
varpstað. „Sjómennirnir fyltu báta
sína af geirfugli á fáeinum mínút-
um. Þeir drápu þá með kylfum og
hrúguðu skrokkunum í bátana“.
Eggin vora kærkomin tilbreyting
í mataræði sjómannanna, sem jafn-
vel gengu svo langt í eggjaráninu
að þeir notuðu rauðu geirfuglseggj-
anna til beitu.
1 meir en 200 ár hjeldu
sjómenn áfram þessu árlega geir-
fugladrápi og eggjaráni á varp-
stöðvunum við NeAv Foundland.
Auk þess bygðust nú lönd þessi og
<